9 Phim Nga Xuất Sắc Về Thế Chiến II - VnExpress Giải Trí

Khi đàn sếu bay qua (Letyat zhuravli -1957)

Khi đàn sếu bay qua không chỉ là bộ phim xuất sắc về Thế chiến II mà còn là phim kinh điển của thế giới. Khi ra mắt hơn nửa thế kỷ trước, tác phẩm giành giải Cành Cọ Vàng ở LHP Cannes (Pháp), là phim duy nhất của Liên bang Xô viết thắng giải này. Năm 2008, phim được hiệp hội phê bình Nga đánh giá hay nhất trong 50 năm thời kỳ đầu điện ảnh Nga. Phim của đạo diễn Mikhail Kalatozov cũng khởi động kỷ nguyên rực rỡ điện ảnh Nga làm về đề tài Thế chiến II.

Cốt truyện phim kể về nhân vật chính là cô gái Veronika. Sau khi tiễn người yêu là Boris ra mặt trận, cô phải đối mặt với cuộc sống thời chiến khắc nghiệt trên chính thành phố quê hương - nơi thường xuyên bị bom đạn oanh tạc. Vai diễn của minh tinh quá cố Tatiana Samoilova được giới phê bình châu Âu nồng nhiệt ca ngợi. Cô được ví là biểu tượng nữ giới thanh khiết và diễn xuất chân thực mang hồn Nga.

Số phận một người đàn ông (Sudba cheloveka - 1959)

Chuyển thể từ tiểu thuyết Sudba cheloveka của nhà văn Mikhail Sholokhov, phim kể về cuộc đời của một người đàn ông bị hủy hoại vì chiến tranh. Sau khi được Hồng quân tuyển làm lính xe tải, Andrei Sokolov tạm biệt vợ và ba con nhỏ lên đường ra trận. Trên đường, xe bị đánh bom và anh bị quân Đức bắt làm tù binh. Trong tù, anh bị bỏ đói và bị tra tấn nhưng kiên cường sống vì muốn gặp lại gia đình. Sau khi trốn khỏi tay quân Phát xít, Andrei về nhà thì phát hiện làng anh bị bom oanh tạc, vợ và hai con gái đã chết. Andrei gần như không còn động lực sống cho tới khi tìm lại được đứa con trai duy nhất.

Tác phẩm có kịch bản chặt chẽ, diễn xuất và quay phim đều được đánh giá cao. Trong phim, đạo diễn Sergey Bondarchuk sử dụng nhiều hình ảnh tư liệu cũ làm phim thêm chân thực. Trong LHP Moscow thứ nhất, phim giành giải Grand Prize - giải cao nhất. 

Bài ca người lính (Ballada o soldate - 1959)

Trên mặt trận ở Nga giữa Thế chiến II, chàng lính trẻ Alyosha 19 tuổi được trao huân chương vì hành động anh hùng. Thay vì nhận huân chương, anh lính xin nghỉ phép vài ngày để về thăm mẹ và sửa mái nhà đang hỏng. Trên chuyến tàu xuôi hướng đông về quê nhà, anh chứng kiến cuộc sống đời thường hỗn loạn trong chiến tranh. Chàng lính trẻ cũng gặp cô gái Shura - đang đi thăm họ hàng. Trong vài ngày đồng hành ngắn ngủi, họ trải nghiệm tình yêu độc đáo.

Bộ phim của đạo diễn Grigori Chukhrai đề cập chính đến tình yêu thương trong thời kỳ hỗn loạn. Đó không chỉ là tình yêu lãng mạn của hai người trẻ, tình chung thủy của đôi vợ chồng, mà còn là tình mẹ sâu nặng thương con. Khi ra mắt, phim giành giải Bafta "Phim xuất sắc" của Viện hàn lâm Anh và được đề cử giải Oscar "Kịch bản gốc xuất sắc" của Viện hàn lâm Mỹ.

Thời thơ ấu của Ivan (Ivanovo detstvo -1962)

Thời thơ ấu của Ivan là tác phẩm đầu tay của đạo diễn Liên Xô - Andrei Tarkovsky. Dựa trên truyện ngắn Ivan của nhà văn Nga Vladimir Bogomolov, nội dung phim kể về một cậu bé 12 tuổi làm gián điệp trong Thế chiến II. Sau khi vô tình đi qua phòng tuyến quân Đức để thu thập tin tức, cậu gặp vô vàn nguy hiểm rình rập. Bộ phim độc đáo khi xoáy sâu vào sự tàn khốc của chiến tranh theo cách nhân văn thay vì dựng nên câu chuyện về những người lính và trận chiến.

Phim có những khung hình ám ảnh về chiến tranh và thể hiện phong cách bậc thầy của nhà làm phim, giúp ông giành giải Sư tử vàng ở LHP Venice năm 1962. Tác phẩm đưa tên tuổi Andrei Tarkovsky thành nhà làm phim vang danh thế giới. Nhiều nhà làm phim châu Âu như Ingmar Bergman, Sergei Parajanov và Krzysztof Kieslowski ca ngợi phim, và khẳng định tác phẩm gây ảnh hưởng lên phong cách làm phim của họ.

Chặng đường thử thách (Proverka na dorogakh - 1971)

Lấy bối cảnh nước Nga năm 1942 trong thời kỳ bị Phát xít Đức chiếm đóng, phim xoay quanh chàng trai du kích Lazarev. Sau khi bị quân Đức bắt, anh bỗng được thả về, khiến đồng đội nghi ngờ. Thay vì hành quyết Lazarev, đồng đội cho anh cơ hội chứng tỏ lòng trung thành với tổ quốc bằng nhiệm vụ, trở lại trạm kiểm soát xe lửa đang bị chiếm đóng bởi quân Đức và đánh bom một đoàn tàu chở thực phẩm. 

Tác phẩm được đạo diễn Aleksey German chuyển thể từ chính truyện ngắn của cha mình - nhà văn Yuri German. Phim là lời chất vấn gai góc về những khái niệm như lòng yêu nước, chủ nghĩa anh hùng, kẻ phản bội. 5 năm sau Chặng đường thử thách, đạo diễn German làm một phim kinh điển khác về chiến tranh mang tên Twenty Days Without War (1976).

Họ đã chiến đấu vì đất mẹ (Oni srazhalis za rodinu - 1975)

Sau phim Số phận một người đàn ông, Họ đã chiến đấu vì đất mẹ là bộ phim chiến tranh tiếp theo gây ấn tượng của đạo diễn Sergei Bondarchuk - một cựu chiến binh. Tác phẩm ca ngợi tinh thần yêu nước sâu sắc của Hồng quân Xô viết.

Cốt truyện phim xoay quanh một trung đội Hồng quân phải chiến đấu chống lại quân Phát xít nhằm giữ được địa thế tốt. Trận đánh thương vong với hàng loạt hy sinh, chết chóc cũng như tình đồng đội được đạo diễn đưa lên màn bạc chân thực. 

Hãy đến mà xem (Idi I Smotri - 1985)

Nhan đề lấy từ một câu trong kinh thánh - Sách Khải Huyền, phim dựa trên một câu chuyện có thật trong bối cảnh thời Đức Quốc xã chiếm đóng nước Nga. Kịch bản xoay quanh câu chuyện về cậu bé Florya và những trải nghiệm trong cuộc chiến tranh tàn ác.

Tác phẩm được làm theo phong cách kinh dị ấn tượng, khiến người xem thấu hiểu tận cùng bạo lực và tội ác của Phát xít Đức đối với trẻ em Liên xô, cũng như ca ngợi tinh thần bất khuất của người Nga. Phim của đạo diễn Elem Klimov luôn nằm trong danh sách những tác phẩm phải xem về Thế chiến II. Năm 1986, Hãy đến và xem giành bốn giải thưởng của Liên hoan phim Liên Xô.

Chim cúc cu (Kukushka - 2002)

Trong số những tác phẩm gần đây của Nga về Thế chiến II, phim Kukushka của đạo diễn Aleksandr Rogozhkin được đánh giá đáng xem nhất. Lấy bối cảnh nước Nga năm 1944 ở vùng đồng quê ngập chiến tranh, hai người lính Phần Lan và Xô viết thuộc hai phe Phát xít và Hồng quân có cuộc chạm trán đặc biệt tại một trang trại trong rừng của một người phụ nữ dân tộc.

Tác phẩm hài hước trên nền hiện thực chua chát mang về cho đạo diễn Nga nhiều giải thưởng ở châu Âu. 

Pháo đài Brest (Brestskaya krepost - 2010)

Pháo đài Brest là tác phẩm Nga và Belarus hợp tác thực hiện để kỷ niệm 65 năm ngày diễn ra trận phòng thủ Brest - trận đánh mở màn cuộc chiến tranh Vệ quốc của nhân dân Liên Xô.

Bộ phim tái hiện hình ảnh kiên cường bảo vệ pháo đài Brest của các chiến sĩ Hồng quân trước cuộc tấn công chớp nhoáng của quân Đức vào tháng 6/1941. Dùng giọng kể của nhân vật chính là cựu chiến binh Aleksandr Akimov, phim xoay quanh trận chiến ác liệt, trong đó 8.000 chiến sĩ Hồng quân đối đầu với 17.000 lính Phát xít. Tuyến truyện song song kể về mối tình thật trong sáng, thơ ngây của cô bé Anya xinh đẹp. Cô bé đột nhiên thấy mình ở giữa những sự kiện đẫm máu của chiến tranh. Tác phẩm khi ra mắt được giới chuyên môn Nga đánh giá cao.

Vũ Văn Việt

• Tiểu thuyết về Thế chiến II giành giải Pulitzer 2015
• Huyền thoại 'Casablanca' là biểu tượng của LHP Cannes 2015