Thiết Lập Vị Trí Loa Trong Phòng để Có âm Thanh Tốt Hơn - 3K Shop

Trước khi đọc, hãy tạm quên đi cái chuyện đắt tiền, ít tiền không chơi được âm thanh nha anh em. Đó là suy nghĩ kỳ lạ mà mình không biết từ đâu ra, âm nhạc sinh ra đâu phải dành cho người có tiền. Anh em bỏ ra, mình nói thật, chừng 20tr-50tr cho một dàn loa tích hợp hoặc combo loa +amp amply là nghe cũng đã khá tốt rồi, nếu anh em biết cách set-up sao cho tốt. Một dàn 20tr set-up tốt đẹp vẫn cho chất âm rất đẳng cấp và giúp người nghe nhìn sâu vào bản thu với các chi tiết và âm sắc đủ đầy. Thường thì có 2 dạng, một là mua loa, amply về đặt phát ăn ngay, nghe đủ 3 dải, dạng thứ 2 mua thiết bị về đặt vô nghe mất bass, treble la om sòm, ca sĩ hát the thé trong khi đi nghe thử thì cũng thiết bị đó mà nghe ở showroom lại tốt hơn. Vậy… ta phải làm sao giờ?

Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn bạn đọc một phương pháp dễ dàng để có thể tăng cường hiệu năng âm thanh cho chiếc loa của mình. Loa với phòng là 2 cái quan trọng bậc nhất. Việc thử nghiệm và thiết lập vị trí cho hệ thống loa sẽ tốn khá nhiều thời gian, sức lực, tuy nhiên đây lại là bước quan trọng nhất để quyết định chất lượng âm thanh của hệ thống. Tin mình đi, mình có 8 cặp loa trong 1 phòng 28m2 nhưng nội tìm vị trí cho 2 cặp loa to (Zingali 2.12 và Zu Druid Mk5) là mình đã quá mệt mỏi rồi.

Anh em làm càng kỹ và chịu khó mất thời gian sẽ đỡ được rất nhiều tiền nâng cấp. Anh em cũng cần lưu ý rằng những cảm nhận âm thanh luôn là tương đối nên sẽ không có vị trí nào là “hoàn hảo nhất” cho những chiếc loa của anh em. Bù lại, chỉ một thay đổi nhỏ trong vị trí đặt cũng có khả năng làm thay đổi hoàn toàn chất âm của chiếc loa.

Mối tương quan giữa loa và vị trí nghe

Đầu tiên chúng ta hãy chú ý đến mối tương quan của khoảng cách giữa hai chiếc loa và khoảng cách tứ chúng đến vị trí của người nghe. Thông thường thì khoảng cách giữa hai loa sẽ bằng với khoảng cách từ mỗi chiếc loa đến vị trí nghe, hay nói cách khác là hai loa và vị trí nghe sẽ tạo thành một tam giác đều. Vị trí này cũng cho cảm nhận tốt nhất về vị trí của các nhạc công trong âm trường tổng thể. Gia giảm những khoảng cách này hoặc di chuyển đầu người nghe lệch ra một chút thôi cũng đủ làm thay đổi âm hình tiêu chuẩn. Trong trường hợp khoảng cách của người nghe đến loa trái và phải xa gấp hai lần so với khoảng cách giữa hai loa, chuyển động đầu của người nghe ít phải chịu các giới hạn như trường hợp vừa nói trên, bù lại âm trường tổng thể sẽ bị thu hẹp lại. Trường hợp này nói chung không được khuyến nghị do sẽ gây ảnh hưởng rất nhiều đến âm trường và làm cho âm trường trở nên đơn điệu, hay nói cách khác là khá “lạc lõng”, độ nổi khối của nhạc cụ cũng phần nào bị giảm đi, một số anh em khó tính sẽ đánh giá là bản thu bị đơn điệu quá, thiếu hấp dẫn quá.

Đối với set-up của mình thì 2 loa cách đều tường bên là 1,4m nhưng từ 2 loa tới vị trí mình ngồi nghe cách nhau khoảng 1,7m. do nếu mình lùi ra trước chừng 40cm nữa thì lại gặp ngay vị trí null-point, các sóng âm trầm tự triệt tiêu nhau. Ở dưới mình sẽ nói thêm về vụ này.

Theo kinh nghiệm thì anh em nào có phòng nhỏ và chỉ để được bookshelf thì nên set-up dạng near-field, 2 loa và vị trí ngồi nghe có cùng khoảng cách tạo nên tam giác đều, đây gần như là tốt nhất. Còn anh em nào có phòng rộng thì thoải mái hơn

Tương quan giữa vị trí đặt loa và mặt tường xung quanh

Mỗi loa nên có khoảng cách bằng nhau đến mặt tường xung quanh phòng, hoặc nếu có lệch thì chỉ nên lệch nhau khoảng < 10cm để không ảnh hưởng đến âm hình sẽ không nằm ở trung tâm mà bị lệch đi.

Các mặt tường và vị trí ngồi nghe để không bị mất bass hoặc ù rền, trung âm bị la hét

Sóng âm sẽ được truyền tải ra mọi hướng, trong đó một số sóng âm từ loa sẽ bị dội ngược từ mặt tường phía trước đến phía vị trí nghe. Những sóng âm bị dội ngược này sẽ tiếp cận vị trí nghe trễ hơn so với tín hiệu trực tiếp từ loa và làm triệt tiêu đi một phần của sóng âm trực tiếp trong khi lại tăng cường cho những sóng âm khác. Mức triệt tiêu tần số này phụ thuộc vào khoảng cách của loa đến mặt tường phía trước cũng như khả năng tiêu âm/phản hồi/tán âm của mặt tường. Loa có thể được đặt càng xa mặt tường phía trước càng tốt để tín hiệu âm thanh trực tiếp có tỷ lệ cao hơn so với âm thanh bị phản hồi (khoảng cách từ loa đến mặt tường phía trước tối thiểu khoảng 1/3 hoặc 1/5 kích thước phòng). Ở vị trí này, những phản hồi ngược pha sẽ bị giảm thiểu do khoảng cách từ loa đến mặt tường là quá xa (sóng âm sẽ cần phải di chuyển đến mặt tường, sau đó bị mặt tường phản hồi và di chuyển lại về vị trí loa rồi mới từ đó di chuyển đến vị trí nghe).

Anh em đừng nên để phòng trống quá, phòng mà 2 tường bên hay tường sau vị trí ngồi trống quá là nhiều vấn đề nan giải xảy ra lắm. Phòng anh em nên là một không gian sống đúng nghĩa, nghĩa là có các vật liệu mềm như thảm, tranh vải, màn, rèm cửa…. Ví dụ, phòng nghe tốt thì 2 tường bên nên có kệ sách nho nhỏ, ghế sofa hay cái vật liệu gì đó mà bề mặt của nó không bằng phẳng, không cứng. Phía tường sau lưng nếu có cửa sổ thì treo rèm dày dày chút. Tại vì sóng âm nó như sóng ánh sáng, nó bị phản xạ khi gặp các mặt phẳng cứng rắn, điều này làm cho một số âm thanh sẽ bị trội lên nhất là trung âm và treble do chúng tạo ra các sóng phản xạ chồng lên sóng từ loa đang phát ra nên nghe tiếng sẽ “la”.

Anh em sẽ cần chú ý đến tường 2 bên loa, như trong phòng mình, 2 tường bên gây ra hiện tượng echo khá nặng cho dải âm 700kHz – 1.2kHz và nó làm giọng ca sĩ nữ như rất la vào mặt, mình giải quyết bằng cách đặt mỗi bên 1 tán âm gỗ và 2 miếng panel tiêu/tán dạng delay và hấp thụ để làm dịu dải hơn. Đừng cố gắng triệt tiêu giọng echo này quá nhiều vì chính nó sẽ tạo ra âm trường tự nhiên của bản thu, anh em chỉ cần kiểm soát nó, đừng cho nó kêu lớn quá là được.

Ngoài ra, các mặt phẳng // như tường bên hay góc vuông giao nhau của các mặt tường nên có thêm các vật dụng, đồ dùng mềm mại như gối ôm nè, gấu bông nè Để nó giữ lại các âm bass bị phản xạ ngược lại. Âm bass rất khó chịu vì nó mang năng lượng và bước sóng dài, nếu đập vào tường hoặc góc mà dội lại thì hên xui nó sẽ gây ra hiện tượng hố và đỉnh, có những điểm trong phòng bạn nghe bass rất ù, thậm chí nói chuyện không nghe được giọng mình, đó là các điểm cộng hưởng bass, âm bass bị trội lên nhiều. Còn trường hợp hai là nó làm mất sự định hình của bass, mất cảm âm và tính chất vật lý của bass, anh em nghe thấy nhịp bass nhưng không thấy bass đập vào người, đấy là do âm bass dội tường bên, tường sau bị ngược pha so với sóng tới nên thành ra nó tạo ra các điểm triệt tiêu âm, vậy các vật dụng mềm mại, có độ dày như mấy con gấu bông hay ghế sofa vải sẽ giúp ít rất nhiều. Sàn nhà cũng nên có một tấm thảm nho nhỏ để âm trung-cao không bị bật lại từ sàn lên tai, nhớ là thảm vừa vừa đừng có phủ hết cả phòng vì nó dễ bẩn, bụi và nó hút mất mấy cái tiếng long lanh lóng lánh, bay bay tạo tính airy khi nghe nhạc.

Ví dụ trong phòng mình, do các mặt tường khá trống và thiếu đồ “mềm” nên thành ra mình phải bổ sung bằng các tiêu âm góc tường để giảm bớt các cộng hưởng xấu của bass, nhất là trong tầm 120Hz đổ xuống. Tường sau vị trí ngồi có một cái kệ để đồ và một mặt tường cũng có một cái kệ để mình để thiết bị test. Thảm đặt trước sofa của mình có kích thước vừa phải nhưng là loại có lông dày và nhiều, để vào nghe đã khác một trời một vực so với khi để sàn trống.

Đối với phía sau vị trí nghe, anh em cũng nên có một cái gì đó không-được-phẳng, ví dụ như trong phòng mình, mình dùng kệ để để thiết bị và đĩa CD, Vinyl luôn, như vậy mình sẽ có một tán âm dạng delay bước sóng tự nhiên, giảm các cộng hưởng ở trung âm trầm và mid bass không còn bị boom boom

Tùy chỉnh bass bằng cách thay đổi nhẹ ở vị trí đặt loa Như đã nói ở trên thì vị trí đặt loa thường là 1/3 hay 1/5 chiều dài của phòng nhưng một số loa khác nhau sẽ có độ phản ứng khác nhau với các phòng khác nhau. Đa số những phòng kín đều có các “điểm tăng cường” dọc theo ranh giới phòng và những điểm này sẽ cho lượng bass cao hơn bình thường. Thay đổi vị trí loa tương quan với mặt tường phía trước sẽ cho phép người nghe căn chỉnh mức phản hồi bass theo ý mình. Di chuyển vị trí loa đến gần mặt tường phía sau loa sẽ làm tăng phản hồi bass. Chút xíu, từng chút xíu một thôi, mỗi lần cỡ 3cm – 5cm là đã đủ nghe ra khác rồi. Ví dụ như trong hình, mình có 2 cặp loa nghe chính là Zingali 2.12 và Zu Druid V. 2 loa này phản ứng phòng hoàn toàn khác nhau.

Đơn cử con Zu Druid V là một con loa tuyệt hay nhưng cứ hễ mình kê loa gần 2 tường bên là bị mất bass, âm trường trở nên loãng đi, nếu mình đưa nó vào vị trí cách tưởng bên chừng 1,4m và cách tường sau chừng 1,2m thì tiếng lên đều ở 3 dải và toàn bộ dải trầm nó được êm hơn và có cấu trúc ổn định, đều đặn hơn. Con Zingali thì ngược lại, đẩy nó gần nhau quá thì nó hơi mất bass, phải đưa nó ra tường bên một chút thì dải trầm mới ra và đánh xuống sâu được.

Tăng tính tập trung cho âm hình và làm êm dải trung âm

Đây là vấn đề về tán âm, tán tốt thì âm thanh sẽ tập trung, dày dặn, nổi khối hơn. Để làm được điều này, phòng anh em càng nhiều đồ càng tốt, trong phòng mình thì quá nhiều loa và amplifier nên thành ra mình coi nó như tán âm luôn. Anh em nên có nhiều đồ vớ vẩn linh tinh như kệ treo tường, chậu cây, hay cái gì đó làm bề mặt nó trở nên gồ ghề, không phẳng là được, để nó tán mấy cái trung âm trầm và trung âm cao ra, nghe sẽ tĩnh, êm và giàu nhạc tính hơn.

Theo: Tinh tế