3 Yếu Tố Và 4 điều Kiện Cho Sự Cháy

Để có thể hiểu rõ hơn về tính chất của các phản ứng cháy nổ, hãy cùng Thiên bằng chúng tôi tìm hiểu định nghĩa cơ bản về cháy và nổ. Hi vọng nó sẽ giúp bạn được phần nào trong học tập cũng như công việc.

Nội dung chính Show

• CHẤT CHÁY LÀ GÌ?
• Chất cháy là gì?
• Cháy do con người gây nên
• Cháy do thiên tai
• Do tự cháy
• CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG CHÁY CHỮA CHÁY
• Video liên quan

1. Định nghĩa sự cháy:Cháy là một phản ứng hóa học có tỏa nhiệt và phát ra ánh sáng.Theo định nghĩa ta thấy cháy có 3 dấu hiệu đặc trưng:

   - Có phản ứng hóa học- Có tỏa nhiệt

   - Phát ra ánh sáng.

   Khi ta thấy có đầy đủ 3 dấu hiệu này thì đó là sự cháy thiếu một trong những dấu hiệu đó thì không phải là sự cháy.

- Xem thêm: Bình chữa cháy, bình cứu hoả tốt nhất hiện nay tại hà nội

2. Khái niệm về nổ:Căn cứ vào tính chất nổ, chia thành 2 loại nổ chính: nổ lý học và nổ hóa học.

Nổ lý học: là nổ do áp suất trong một thể tích tăng lên quá cao thể tích đó không chịu được áp lực lớn nên bị nổ (như nổ xăm lốp xe khi bị bơm quá căng, nổ nồi hơi các thiết bị áp ực khác…)

Nổ hóa học: là hiện tượng cháy xảy ra với tốc độ nhanh làm hỗn hợp khí xung quanh giãn nở đột biến sinh công gây nổ.3. Những yếu tố điều kiện cần và đủ để tạo thành sự cháy, sự cháy:Được hình thành trước hết cần 3 yếu tố:

- Chất cháy- Ôxy

- Nguồn nhiệt

Khi có đủ 3 yếu tố nói trên thì sự cháy vẫn chưa xuất hiện được mà cần phải có 3 điều kiện nữa thì sự cháy mới có thể xuất hiện.- Ôxy phải lớn hơn : 14%- Nguồn nhiệt phải đạt tới giới hạn bắt cháy của chất cháy.- Thời gian tiếp xúc của 3 yếu tố đủ để xuất hiện sự cháy.

Như vậy: bản chất của sự cháy được hình thành nhờ có đủ 3 yếu tố và 3 điều kiện nói trên muốn phòng ngừa không để cháy xảy ra và dập tắt được sự cháy cần sử dụng nguyên lý loại bỏ một trong những yếu tố tạo hình sự cháy.

+ Về vật cháy là cả thế giới vật chất hết sức đa dạng phong phú và tồn tại ở 3 trạng thái rắn, lỏng, khí, chất cháy là chất có khả năng tiếp tục cháy sau khi đã tách khỏi nguồn nhiệt.+ Về ôxy: Ôxy là chất khí không cháy được nhưng nó là dưỡng khí cần thiết, không có ôxy thì không sinh ra sự cháy được ôxy chiếm tỉ lệ 21% trong không khí nếu ôxy giảm xuống nhỏ hơn 14% thì hầu hết các chất cháy không duy trì được sự cháy nữa, trừ 1 số ít chất đặc biệt cháy được trong điều kiện nghèo ôxy ( ví dụ hydro và mêtan còn 5% ôxy vẫn cháy được.).Nguồn lửa hay nguồn nhiệt: nguồn lửa nguồn nhiệt gây cháy thường xuất phát từ các nguồn gốc.+ Điện năng biến thành nhiệt năng (do các nguyên nhân quá tải, nghẽn mạch, gia nhiệt, hồ quang, tĩnh điện)Phản ứng hóa học sinh nhiệt dẫn tới cháy.+ Ma sát ( cơ năng biến thành nhiệt năng)+ Ngọn lửa trần, nhiệt trần ( nguồn lửa, nguồn nhiệt ở trạng thái mở như điếu thuốc, ngọn đèn, hàn xì khô)+ Thiên nhiên sét, nhiệt mặt trời.

Với những định nghĩa cơ bản về cháy, nổ, điều kiện để tạo thành sự cháy như trên hi vọng sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các hiện tượng cháy nổ trong tự nhiên.

1. Định nghĩa sự cháy:Cháy là một phản ứng hóa học có tỏa nhiệt và phát ra ánh sáng.Theo định nghĩa ta thấy cháy có 3 dấu hiệu đặc trưng:

- Có phản ứng hóa học- Có tỏa nhiệt

- Phát ra ánh sáng.

Khi ta thấy có đầy đủ 3 dấu hiệu này thì đó là sự cháy thiếu một trong những dấu hiệu đó thì không phải là sự cháy.

2. Khái niệm về nổ:Căn cứ vào tính chất nổ, chia thành 2 loại nổ chính: nổ lý học và nổ hóa học.

Nổ lý học: là nổ do áp xuất trong một thể tích tăng lên quá cao thể tích đó không chịu được áp lực lớn nên bị nổ (như nổ xăm lốp xe khi bị bơm quá căng, nổ nồi hơi các thiết bị áp ực khác…)

Nổ hóa học: là hiện tượng cháy xảy ra với tốc độ nhanh làm hỗn hợp khí xung quanh giãn nở đột biến sinh công gây nổ.

3. Những yếu tố điều kiện cần và đủ để tạo thành sự cháy, sự cháy:

Được hình thành trước hết cần 3 yếu tố:

- Chất cháy- Ôxy

- Nguồn nhiệt

Khi có đủ 3 yếu tố nói trên thì sự cháy vẫn chưa xuất hiện được mà cần phải có 3 điều kiện nữa thì sự cháy mới có thể xuất hiện.- Ôxy phải lớn hơn : 14%- Nguồn nhiệt phải đạt tới giới hạn bắt cháy của chất cháy.- Thời gian tiếp xúc của 3 yếu tố đủ để xuất hiện sự cháy.

Như vậy: bản chất của sự cháy được hình thành nhờ có đủ 3 yếu tố và 3 điều kiện nói trên muốn phòng ngừa không để cháy xảy ra và dập tắt được sự cháy cần sử dụng nguyên lý loại bỏ một trong những yếu tố tạo hình sự cháy.

+ Về vật cháy là cả thế giới vật chất hết sức đa dạng phong phú và tồn tại ở 3 trạng thái rắn, lỏng, khí, chất cháy là chất có khả năng tiếp tục cháy sau khi đã tách khỏi nguồn nhiệt.+ Về ôxy: Ôxy là chất khí không cháy được nhưng nó là dưỡng khí cần thiết, không có ôxy thì không sinh ra sự cháy được ôxy chiếm tỉ lệ 21% trong không khí nếu ôxy giảm xuống nhỏ hơn 14% thì hầu hết các chất cháy không duy trì được sự cháy nữa, trừ 1 số ít chất đặc biệt cháy được trong điều kiện nghèo ôxy ( ví dụ hydro và mêtan còn 5% ôxy vẫn cháy được.).Nguồn lửa hay nguồn nhiệt: nguồn lửa nguồn nhiệt gây cháy thường xuất phát từ các nguồn gốc.+ Điện năng biến thành nhiệt năng (do các nguyên nhân quá tải, nghẽn mạch, gia nhiệt, hồ quang, tĩnh điện)Phản ứng hóa học sinh nhiệt dẫn tới cháy.+ Ma sát ( cơ năng biến thành nhiệt năng)+ Ngọn lửa trần, nhiệt trần ( nguồn lửa, nguồn nhiệt ở trạng thái mở như điếu thuốc, ngọn đèn, hàn xì khô)+ Thiên nhiên sét, nhiệt mặt trời.

4. Khái niệm về đám cháy:

Đám cháy là sự cháy xảy ra ngòi sự kiểm soát của con người, gây thiệt hại về sức khỏe, tính mạng con người và tài sản.

5. Các dấu hiệu để nhận biết đám cháy.

Thường có 3 dấu hiệu cơ bản để nhận biết được đám cháy.Mùi vị sản phẩm cháy được hình thành do sự cháy không hoàn toàn của chất chý tạo nên, do đó sản phẩm cháy của chất nào thì mang mùi vị đặc trưng của chất đó.Khói: khói là sản phẩm của sự cháy, sinh ra từ các chất cháy khác nhau nên có màu sắc khác nhau màu sắc của khói phụ htuộc vào điều kiện cháy đủ không khí hoặc thiếu không khí.Ánh lửa và tiếng nổ là biểu hiện đặc trưng của phản ứng cháy từ sự phát sáng của ngọn lửa mà phát hiện được cháy. Hoặc sự cháy xảy ra gây nổ và phát hiện được cháy.Từ các dấu hiệu của đám cháy giúp ta phát hiện được đám cháy phán đoán được loại chất cháy để có biện pháp sử dụng phương tiện thiết bị kỹ thuật chữa cháy cho phù hợp đạt hiệu quả cao.

6. Phân loại đám cháy.

Căn cứ vào trạng thái của chất cháy đám cháy được phân thành các loại như sau:

1.Chất cháy rắn: Ký hiệu A

2.Chất cháy lỏng: Ký hiệu B3.Chất cháy khí: Ký hiệu C4.Chất cháy kim loại: Ký hiệu D5.Cháy điện: Ký hiệu EPhân loại đám cháy và quy ước ký hiệu đám cháy để sản xuất thiết bị phương tiện chữa cháy và sử dụng phương tiện chữa cháy đúng với từng loại đám cháy (trên các bình chữa cháy ghi ký hiệu chữ gì thì sử dụng chữ được những loại đám cháy đó).

Trước đây, do sự hiểu biết của con người về tự nhiên và xã hội thấp, mà cháy lại xảy ra rất đa dạng và phức tạp. Do vậy, người ta quan niệm cháy là do thần linh, ma quỷ tạo nên. Từ khi khoa học kỹ thuật phát triển, bản chất của sự cháy đã được các nhà khoa học đề cập, nghiên cứu

CHẤT CHÁY LÀ GÌ?

Cháy chính là phản ứng hóa học, phản ứng đó là phản ứng cháy khi nó có tỏa nhiệt và phát sáng.

Để tạo nên sự cháy cần có 3 yếu tố: chất cháy, chất oxy hóa và nguồn nhiệt. Trong đó chất cháy và chất oxy hóa đóng vai trò là những chất tham gia phản ứng, còn nguồn nhiệt đóng vai trò là tác nhân cung cấp năng lượng cho các chất tham gia phản ứng.

Chất cháy là gì?

Chất cháy là những chất có khả năng tham gia phản ứng cháy với chất oxy hóa. Chất cháy trong tự nhiên rất phong phú, đa dạng. Người ta có thể phân loại chất cháy theo khả năng cháy hoặc theo trạng thái tồn tại của chúng.

- Phân loại theo khả năng cháy, thì chúng ta chia chúng ra làm 3 loại:

Chất dễ cháy: là những chất có khả năng bắt lửa và cháy ngay trong điều kiện bình thường của môi trường. Ví dụ như: bông vải, giấy, xăng dầu, rượu...

Chất khó cháy: là những chất chỉ có khả năng cháy được ở những nơi có nhiệt độ cao. Ví dụ như kim loại đồng, hợp kim thép, dung dịch rượu etylic loãng...

Chất không cháy: là những chất không có khả năng cháy khi được đốt nóng. Ví dụ như: gạch, đá, bêtông...

Phân loại theo trạng thái tồn tại, thì chất cháy chia làm ba loại:

Chất cháy khí: là những chất cháy tồn tại ở dạng khí như: hyđrô, axêtylen, khí gas..

Chất lỏng cháy: là những chất cháy tồn tại ở dạng lỏng như: xăng, dầu, các axit hữu cơ, rượu...

Chất rắn cháy: là những chất cháy tồn tại ở dạng rắn như: gỗ, vải, sợi, cao su...

Chất oxy hóa là gì?

Chất oxy hóa là những chất tham gia phản ứng hóa học với chất cháy để tạo nên sự cháy.

Chất oxy hóa trong phản ứng cháy có thể là oxy nguyên chất, oxy trong không khí, oxy sinh ra do các hợp chất chứa oxy bị phân hủy, hoặc các chất oxy hóa khác có khả năng oxy hóa chất cháy như: các chất thuộc nhóm Halogen( Clo, Flo, Brôm, Iốt), H2SO4 đặc nóng...

Trong thực tế, ta thường gặp đám cháy xảy ra trong môi trường không khí, chất oxy hóa là oxy của không khí.

* Nguồn nhiệt

Trong phản ứng cháy, nguồn nhiệt là nguồn cung cấp năng lượng cho phản ứng cháy xảy ra, nó là một yếu tố không thể thiếu để sự cháy xảy ra và tồn tại.

Nguồn nhiệt của sự cháy có thể là: nguồn nhiệt từ ngọn lửa trần; nguồn nhiệt do ma sát; nguồn nhiệt do phản ứng hóa học; nguồn nhiệt do phản ứng sinh hóa; nguồn nhiệt từ năng lượng mặt trời.

Khi có đầy đủ 3 yếu tố cần thiết cho sự cháy nói trên, sự cháy chưa chắc đã xảy ra mà muốn cháy được  thì phải cần thêm 4 điều kiện nữa. Đó là:

- Chất cháy, chất oxy hóa và nguồn nhiệt phải trực tiếp tiếp xúc với nhau.

- Thời gian tiếp xúc phải đủ lớn.

- Năng lượng của nguồn nhiệt phải đủ lớn.

- Nồng độ của chất cháy và chất oxy hóa phải nằm trong giới hạn nồng độ bốc cháy.

Sản phẩm chủ yếu sau khi cháy:

• Than cacbon (C);
• Khí cacbonic (CO2);
• Hơi nước (H2O).

MỘT SỐ NGUYÊN NHÂN GÂY CHÁY

Cháy do con người gây nên

- Do sơ suất, bất cẩn gây cháy. Nguyên nhân này là do chính con người thiếu kiến thức PC&CC, không hiểu biết về cháy, các tính chất nguy hiểm cháy nổ của các chất cháy... dẫn đến việc sử dụng lửa, điện, xăng dầu không an toàn gây cháy. Nguyên nhân này chiếm tỷ lệ rất cao ( bình quân 65%) trong tổng số vụ cháy hàng năm.

- Do vi phạm các quy định an toàn về PCCC, tức là đã có những quy định an toàn PCCC, nhưng do không thực hiện hoặc thực hiện không nghiêm túc dẫn đến cháy.

Ví dụ: ngày 12/4/1999, xe khách chạy từ Cam Đường đi Lào Cai, trên xe có 40 hành khách. Xe đang chạy thì bất ngờ bị bốc cháy. Hậu quả làm 2 người chết, 38 người bị thương. Nguyên nhân là do tên Vũ Văn Khoái quê Lào Cai mang 0,5 kg thuốc súng lên xe. Khi xe chạy gây ma sát và bốc cháy.

- Do trẻ em nghịch lửa gây cháy.

- Đốt phá do tư thù cá nhân, đốt để phi tang dấu vết, đốt để phá hoại, gây tác động xấu đến an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội

Ví dụ như  Đặng Văn Quang ở Tây Ninh yêu cô Nguyễn Thị Kim Hồng là con bà Gái ở ấp Bình Chánh - Thành phố Hồ Chí Minh, nhưng không được gia đình bà Gái chấp nhận, bởi tên Quang là một thanh niên bất hảo, nghiện thuốc phiện. Ngày 11/9/1998, Quang đến tìm cô Hồng nhưng không gặp bèn gây sự với bà Gái. Sau đó hắn đã lấy 10 lít xăng tưới vào nhà bà Gái và châm lửa đốt. Hậu quả là bà Gái và tên Quang bị bỏng nặng, toàn bộ căn nhà của bà Gái bị thiêu rụi.

Cháy do thiên tai

Do sét đánh, núi lửa hoạt động gây ra cháy.

Bão lụt cũng gây ra cháy: khi các chất lỏng cháy nhẹ hơn nước, chúng sẽ nổi lên trên mặt nước, sau đó có đủ điều kiện cháy thì sẽ gây cháy.

Do tự cháy

Là trường hợp ở nhiệt độ nhất định, chất cháy tiếp xúc với môi trường không khí và tự cháy, hoặc do chất cháy đó gặp một chất khác sinh ra phản ứng hóa học có thể tự bốc cháy mà không cần cung cấp nhiệt từ bên ngoài. Một số chất kiềm như Na, Ca, Ba, K... khi gặp nước sẽ tự bốc cháy.

Ngoài ra, tự cháy còn do quá trình tích nhiệt: giẻ lau thấm dầu mỡ chất thành đống, bị oxy hóa, tích nhiệt dẫn đến tự bốc cháy...

Hiện nay, hầu như các cơ quan, nhà máy, xí nghệp, các cơ sở văn hóa, các phương tiện giao thông vận tải đều được trang bị các bình chữa cháy xách tay. Ưu điểm của loại thiết bị này là: nhỏ, gọn, dễ thao tác, hiệu quả dập cháy đối với các đám cháy mới phát sinh cao...

CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG CHÁY CHỮA CHÁY

Để hạn chế và ngăn chặn sự cố cháy, nổ xảy ra thì cần lưu ý một số biện pháp đơn giản như sau:

- Không để đồ dùng là các chất dễ cháy gần nơi có nguồn nhiệt

- Không dùng các chất dễ cháy như: gỗ, tấm nhựa, mút, xốp….để ốp trần tường, làm vách ngăn

- Lắp thêm các thiết bị bảo vệ hệ thống điện: Aptomat, cầu chì

- Nơi đun nấu phải ngăn bằng vật liệu không cháy, có biện pháp chống côn trùng cắn đường ống dẫn khí gas

- Trước khi ra khỏi phòng phải tắt điện. Hết giờ làm việc trước khi ra về phải kiểm tra, và tắt hết các thiết bị điện không cần thiết

- Trang bị một số dụng cụ, phương tiện chữa cháy tại chỗ và phải biết cách sử dụng thành thạo

Xem thêm: Mua bình chữa cháy tại Thanh Hóa giá rẻ, uy tín, chất lượng

Hướng dẫn sử dụng một số phương tiện chữa cháy tại chỗ

Nếu như không may xảy ra cháy thì chúng ta cần làm một số công việc sau:

- Bình tĩnh, huy động mọi người sử dụng các phương tiện chữa cháy hiện có để dập tắt đám cháy khi đám cháy đang còn nhỏ, mới phát triển.

Nếu đám cháy đã phát triển lớn và không thể dập tắt thì:

Thông báo cho lực lượng chữa cháy chuyên nghiệp, theo số điện thoại 114

Trong khi chờ lực lượng chữa cháy chuyên nghiệp đến thì mọi người phải tiếp tục dùng các phương tiện hiện có để khống chế đám cháy. Cứu người và di rời tài sản chống cháy lan.

Trên đây là một số kiến thức cơ bản về CHÁY. Chúc các bạn luôn có một cuộc sống an toàn. An toàn của các bạn là hạnh phúc của chúng tôi.