Ajax Và Bóng đá Tổng Lực Kiểu Erik Ten Hag - VnExpress

Tính từ mùa 2005-2006, Ajax chỉ một lần vượt qua vòng bảng Champions League (2018-2019, vào bán kết). Sau chiến tích đó, Ajax của Erik ten Hag bị "tháo rời" với hàng loạt trụ cột đi tìm miền đất hứa của riêng mình. Nhưng lúc này, Ajax vẫn chơi thứ bóng đá tổng lực "total voetbal". Họ đã toàn thắng sau bốn trận vòng bảng Champions League, tạo ra nhiều cơ hội ăn bàn nhất, trung phong từng không hợp phong thủy Premier League là Sebastien Haller đang xếp thứ hai trong danh sách ghi bàn (7 bàn), cặp trung vệ đá chính cao chưa tới 1m80 và thủ thành bắt chính Remko Pasveer sắp sang tuổi 38.

Tổng cộng, sau bốn lượt trận Champions League, Ajax ghi 14 bàn, thủng lưới hai lần và hai trận giữ sạch lưới. Xét trên mọi đấu trường, Ajax chỉ thua một, hòa hai và thắng 12 trận. Thầy trò Ten Hag ghi 51 bàn, tức trung bình 3,4 bàn/trận và chỉ để thủng lưới bốn lần.

Triết lý của Erik ten Hag

Ký giả Raphael Honigstein kể trên tờ The Athletic rằng trong văn phòng của mình, Erik ten Hag treo những bức ảnh của ba HLV biểu tượng trong lịch sử CLB, đó là Rinus Michels, Johan Cruyff và Louis van Gaal. Nhưng không giống như những bậc tiền bối, nhà cầm quân 51 tuổi vốn không sinh ra ở thủ đô Amsterdam. Quê của ông là một tỉnh lỵ nằm gần biên giới nước Đức - Haaksbergen.

Từng là một trung vệ trong màu áo CLB Twente và những đội bóng hạng Hai khác của Hà Lan, Ten Hag giải nghệ năm 32 tuổi và làm công tác huấn luyện ở Ajax cách đây chỉ bốn năm, sau khi đưa CLB Go Ahead Eagles giành quyền thăng hạng lên giải vô địch quốc gia Hà Lan lần đầu tiên trong 17 năm, rồi có một giai đoạn thành công ở Utrecht và hai năm dẫn dắt đội B của Bayern Munich.

Rõ ràng, ông chẳng "dính dáng" gì đến Ajax trước khi ngồi vào chiếc ghế nóng đội bóng thủ đô Hà Lan.

Nhưng có khi, một kẻ ngoại đạo như thế lại là điều tốt cho Ajax, bởi tư tưởng và những thứ giáo điều được giải phóng. Nói như cựu Giám đốc Thể thao Matthias Sammer của Bayern, Ten Hag là một sự pha trộn giữa một người Hà Lan và một người Đức ở khía cạnh bóng đá. Có nghĩa là một HLV hết mình vì bóng đá đẹp, nhưng lại hết sức kỷ luật.

Kỷ luật ở đây chính là đề ra một khuôn khổ buộc những cái tôi, những cầu thủ nghệ sĩ trong đội hình phải tuân thủ kế hoạch đã vạch ra trong cách tiếp cận trận đấu, nhưng không đánh mất những kỹ năng phô diễn và sáng tạo.

Có lẽ, chính quãng thời gian hai năm làm việc tại Bayern, được mục sở thị phương pháp huấn luyện của Pep Guardiola đã mang đến cho Ten Hag một cái nhìn hữu ích.

Năm 2019, trò chuyện trên tờ nhật báo lớn nhất Munich là Sueddeutsche Zeitung, Ten Hag chia sẻ: "Guardiola là người đi tiên phong, là người thay đổi bóng đá Đức. Tôi đã xem hầu hết các buổi tập do ông ấy chỉ đạo ở Bayern. Tôi học được vô vàn về phương pháp huấn luyện của Pep – cách ông ấy đưa triết lý lên sân tập, cách triển khai bóng, quá trình chuyển đổi trạng thái, tấn công – nói chung là Pep luyện tập các cầu thủ ở mọi giai đoạn. Không chỉ tập từng nhóm nhỏ mà có khi còn chỉ giáo từng cá nhân. Mọi thứ đều ở mức độ chi tiết không tưởng".

Để rồi, khi được bổ nhiệm tiếp quản Ajax tháng 12/2017, Ten Hag vận dụng những phương pháp đã học được ở Bayern của Guardiola. Mọi cá nhân trên sân, dù tài năng đến mấy, cũng đều phải tuân thủ quy tắc "đoạt lại quả bóng trong vòng 3 giây" một khi để mất quyền kiểm soát.

Cũng theo lời kể của ký giả Raphael Honigstein, Erik ten Hag từng lọt vào tầm ngắm của ban lãnh đạo Bayern, nhưng cuối cùng CLB nước Đức quyết định lựa chọn Niko Kovac vào giữa tháng 4/2018. Lý do được chỉ ra không phải bởi triết lý hay tài năng, mà là vì những người đứng đầu Bayern tin rằng "thời điểm chưa đúng lúc", và còn bởi họ lo sợ Ten Hag vẫn còn "non" để có thể chỉ huy được phòng thay đồ đội bóng.

Dù thế nào, Ten Hag cũng có hoài bão của riêng ông. "Mọi HLV trên thế giới đều muốn một thứ: Đó là xây dựng một đội bóng được nhớ đến suốt 20 năm sau", HLV người Hà Lan nói. "Muốn như vậy, bạn phải có triết lý hẳn hoi, như Michels, Cruyff và Van Gaal đã từng".

Nhưng không có nghĩa rằng Ten Hag bê nguyên si quá khứ đặt vào hiện tại. Ông có sự kết hợp giữa trường phái bóng đá của Cruyff với các yếu tố gengenpressing của Đức. Ajax của Ten Hag chú trọng vào khâu kiểm soát bóng, pressing và những đường chuyền theo chiều dọc hướng về phía trước, nhấn mạnh vào những pha di chuyển và khai thác khoảng trống giữa hai tuyến của đối thủ.

Ở mặt sơ đồ - hệ thống, Ten Hag sẵn sàng phá bỏ truyền thống 4-3-3 của CLB, và sử dụng hệ thống giống với 4-2-3-1 về mặt lý thuyết. Ten Hag từng nói: "Bóng đá ngày càng trở nên quá tĩnh ở Ajax. Tĩnh và ngây thơ! Chúng ta chơi thứ bóng đá kiểm soát bóng và lúc nào cũng chỉ kiểm soát bóng. Nhưng khi chúng ta kiểm soát bóng 55% và vẫn thua 0-2, mọi người liền thắc mắc vì sao lại thế. Tôi đương nhiên muốn đội bóng chơi kiểm soát bóng, nhưng là kiểm soát bóng trên cả phần sân đối phương, ở khu vực một phần ba sân cuối. Tôi muốn kiểm soát bóng có ý đồ và đe dọa khung thành đối phương".

Tất cả những điều đó biến tập thể Ajax qua các năm của Ten Hag trở thành một trong những đội bóng cuốn hút và đáng thưởng thức nhất châu Âu. Ten Hag vừa làm hài lòng những người khó tính theo tư tưởng truyền thống ở CLB, vừa giúp Ajax trở nên hiện đại hơn.

Ajax không thiếu những tài năng

Từng hạ cả Real và Juventus ở Champions League 2018-2019 và chỉ sụp đổ vào phút thứ 90+6 trước Tottenham ở bán kết, những cá nhân ưu tú của tập thể Ajax năm đó liền được các CLB khác tại châu Âu săn đón. Những Hakim Ziyech (Chelsea), Donny van de Beek (Man Utd), Frenkie de Jong (Barcelona), Matthijs de Ligt (Juventus), Kasper Dolberg (Nice) hay Quincy Promes (Spartal Moskva) đều chia tay Amsterdam. Tổng cộng, Ajax đã bán đi các cầu thủ để thu về hơn 360 triệu euro, nhưng chỉ bỏ ra hơn 140 triệu euro để tái đầu tư trên thị trường chuyển nhượng.

Nhưng, nhân sự có thể thay đổi, chứ triết lý, tư tưởng vẫn vẹn nguyên. Với Giám đốc Thể thao Marc Overmars và Giám đốc Điều hành Edwin van der Sar lèo lái ở cấp thượng tầng, định hướng cho tương lai được vạch ra hết sức rõ ràng. Bán đi một vài những tài năng sáng giá qua từng năm là thứ không thể tránh khỏi với Ajax, khi nguồn thu từ bản quyền truyền hình giải vô địch quốc gia Hà Lan là quá ít ỏi (toàn giải đấu chỉ khoảng 116 triệu USD mỗi năm). Nhưng bộ khung và lứa kế cận phải được duy trì.