“Âm Thanh Và Cuồng Nộ”, Tiếng Nói Tiêu Biểu Của Dòng Văn Học ý Thức

William Faulkner (1897-1962) là một trong những bậc thầy của văn học dòng ý thức. Với những thể nghiệm riêng qua từng tác phẩm cụ thể, William Faulkner đã khiến kĩ thuật viết của mình không chỉ là một thử nghiệm thuần tuý hình thức mà đã tạo cho nó một giá trị, trở thành một kinh nghiệm thẩm mĩ được rất nhiều nhà văn thế hệ sau học tập. Ông cũng là một cây bút bậc thầy, một đỉnh cao không chỉ trong văn học Mĩ mà còn là tác giả tiêu biểu trong nền văn học thế giới.

Với di sản đồ sộ và có giá trị lớn: 19 tiểu thuyết, 75 truyện ngắn, ông được trao giải Nobel Văn học năm 1949. Trong số đó, không thể không kể đến “Âm thanh và cuồng nộ” một tác phẩm tiêu biểu cho văn phong cũng như thể nghiệm kĩ thuật dòng ý thức của ông.

Ngược hẳn với các nhà cổ điển lớn, coi trọng việc phản ánh hiện thực trong sự toàn thể và điển hình của nó, miêu tả con người trong sự gắn bó sâu sắc với cội rễ lịch sử; các tác gia hiện đại lại tìm kiếm một hiện thực khác, hiện thực tâm tư phong phú và phức tạp của con người, nơi lịch sử ghi dấu ấn toàn bộ phút giây thoáng qua hư ảo của những rung động, những xúc cảm trái tim. Cùng với sự thay đổi đề tài là sự cách tân mạnh mẽ lối viết nhằm tái hiện cái không thể nắm bắt, nỗ lực kể cái không thể kể.

Cấu tạo bằng bốn độc thoại nội tâm liên tiếp thuật lại thảm trạng suy sụp, tan vỡ của gia đình Compson, đó từng một thời quyền quý, giầu sang trong vùng Missississipi.

Các nhân vật xuất hiện trong truyện là: Ông Jason Compson, bà Caroline vợ ông ta , bốn người con: Quentin (con trưởng), cô con gái thứ hai Candace (Caddy) và hai người con trai theo thứ tự: Jason, Maury sau này được đổi tên là Benjamin (Benjy) người bị mắc bệnh chậm phát triển tâm thần, một người không đủ khả năng thiết lập được những nối kết giữa điều gì nhìn thấy, nghe được và những gì anh ta cảm nhận, gia đình người da đen ở nhà Compson có Rosbus, Dilsey vợ anh ta và những đứa con, Versh, T.P và Frony, Frony cũng có một đứa con được đặt tên là Luster.

Tấn thảm kịch lần lượt được thuật lại bởi ba người con trai Benjy (phần thứ nhất), Quentin anh sinh viên đại học Harvard trước khi tự sát chết (phần thứ hai), Jason kẻ biển lận tham lam ích kỷ (phần thứ ba) và phần cuối cùng do Dilsey người vú da đen vợ của Robus.

Phần thứ nhất của chuyện khởi đầu vào ngày 7 tháng 4 năm 1928 do Benjy kể lại đúng vào dịp sinh nhật 30 tuổi của cậu ta. Benjy không suy nghĩ mà Benjy chỉ cảm nhận bằng giác-quan của anh, Benjy kể lại những sự việc thoáng hiện trong đầu anh ta, bám víu vào hình ảnh của cô chị ruột, Caddy, của âm thanh, tiếng nói, mùi vị: “Chị Caddy có mùi như mùi cây “smelled like trees” khi Caddy còn trinh trắng, sau đó “Caddy no longer smells like trees” - “Chị Caddy không còn thơm như mùi cây nữa” khi đã lén lút trao thân cho một tình nhân - Dalton Ames, một sinh viên tại đại học Harvard - và có mang rồi sinh ra một đứa con gái được đặt trùng tên với bác ruột, Quentin.

Phần thứ hai người đọc được kéo trở lại năm 1910 - ngày 2 tháng 6, những biến cố xảy ra trong ngày cuối cùng cuộc đời của Quentin tại viện đại học Harvard , anh ta lang thang thất thểu, quay quắt trong tâm-trí những bứt rứt chất chứa từ lâu. Ở đây người đọc tìm gặp những suy-tư của một tâm-thần suy nhược, đau đớn, dằn vật với chính mình, những hình ảnh chợt hiện lên, chợt tan biến, báo hiệu trước giờ hẹn với tử thần.

Đa số là những hồi tưởng ghi nhận trong thời mới lớn lên của Quentin đặc biệt là về bản năng sinh dục (sexuality) buổi đầu của Caddy, em gái anh ta, tình yêu sâu đậm của Quentin với cô em gái; đó là Caddy vào một buổi tối trong quá khứ, là mùi thơm của hoa kim ngân trở về không ngớt, nhói đau trong suốt câu chuyện tự thuật của Quentin, là sự lầm lỗi, sự ăn năn, hình phạt và là chiếc đồng hồ mà cha anh ta đã tặng anh. Cuối cùng, Quentin đã tự tử để thoát khỏi những ám ảnh, dày vò, những thất vọng ngập tràn tâm trí…

Phần thứ ba, ngày Thứ Sáu tháng Tư năm 1928, được diễn ra trong tư tưởng của Jason, em của Quentin, anh của Benjy và là em của Caddy - cô em gái mà định mệnh là chìa khóa của tất cả quyển tiểu thuyết - một kẻ ghen tỵ, hung tợn, xảo quyệt, bần tiện, bủn xỉn.

Quentin đã tự tử chết, Caddy không còn sống chung với gia đình nữa mà buộc lòng phải đem đứa con gái về cho gia đình nuôi nấng nhưng lại cấm chỉ không được lui tới thăm nom, kể từ nay trở đi Jason gánh vác gia đình. Jason nuôi trong lòng sự thù hận vô biên với Quentin, đứa cháu gái và là con của Caddy.

Thái độ của Jason thật vô nhân đạo, thật bỉ ổi đối với Caddy. Jason lường gạt tất cả mọi người ngay cả với mẹ ruột hắn, duy nhất chỉ có Dilsey mới là người dám đương đầu với hắn.

“Âm thanh và cuồng nộ” đúng như cái tên của nó lấy từ câu trong vở kịch Macbeth của Sheakspeare: “Đó là một câu chuyện được kể bởi một thằng ngốc/ Đầy âm thanh và cuồng nộ, không có ý nghĩa gì cả”, quả thực đã được “ba thằng khùng” kể lại với tất cả cảm nhận của nó về sự phi lí của cuộc đời.

Thế giới nghệ thuật của tác phẩm bị vỡ ra trong những cái nhìn khác nhau mà không thể hàn gắn và cũng đầy giới hạn. Đó là tiếng nói đa thanh của nỗi cô đơn trong thế giới hỗn loạn. Thể nghiệm ý thức cá nhân qua những tiếng nói cuồng nộ, Faulkner đã cảnh báo thảm trạng tinh thần trong xã hội: nguy cơ huỷ diệt của ý thức ở mọi cơ tầng của nó dưới áp lực của tồn sinh.

Như vậy, những thể nghiệm dòng ý thức trong “Âm thanh và cuồng nộ” đã góp phần tạo nên sức mạnh biểu hiện và chiều sâu các địa tầng ý nghĩa cho tác phẩm. Nó là một yếu tố góp phần tạo tính mở cho “Âm thanh và cuồng nộ” vẫy gọi sự khám phá của độc giả…

Tác giả: William Faulkner

NXB Văn học và Cty Sách Bách Việt phát hành.

Giá: 69.000đ