Âu Lạc – Wikipedia Tiếng Việt

Bạn có thể mở rộng bài này bằng cách dịch bài viết tương ứng từ Tiếng Anh. (tháng 5 năm 2021) Nhấn [hiện] để xem các hướng dẫn dịch thuật.
  • Đọc qua bản dịch máy của bài Tiếng Anh.
  • Đừng dịch những nội dung không đáng tin hay chất lượng thấp. Nếu được, bạn hãy tự kiểm chứng các thông tin bằng các nguồn tham khảo có trong bài gốc.
  • Bạn phải ghi công bản quyền bài gốc trong tóm lược sửa đổi bài dịch. Chẳng hạn, bạn có thể ghi như sau, miễn là trong đó có một liên kết đa ngôn ngữ đến bài gốc Dịch từ English bài gốc bên Wikipedia [[:en:Âu Lạc]]; xin hãy xem lịch sử bài đó để biết ai là tác giả.
  • Sau khi dịch, hãy thêm bản mẫu {{Bài dịch|en|Âu Lạc}} vào trang thảo luận để tuân thủ quyền tác giả.
  • Đọc hướng dẫn đầy đủ ở Wikipedia:Biên dịch và Wikipedia:Cẩm nang biên soạn/Dịch thuật.
Tên gọi Việt Nam Map of Vietnam showing the conquest of the south (nam tiến, 1069-1757).
2879–2524 TCN Xích Quỷ (truyền thuyết)
Thế kỷ 7–258 TCN Văn Lang
258-179 TCN Âu Lạc
204–111 TCN Nam Việt
111 TCN–40 CN Giao Chỉ
40–43 Lĩnh Nam
43–203 Giao Chỉ
203–544 Giao Châu
544–602 Vạn Xuân
602–679 Giao Châu
679–757 An Nam
757–766 Trấn Nam
768–866 An Nam
866–967 Tĩnh Hải quân
968–1054 Đại Cồ Việt
1054–1400 Đại Việt
1400–1407 Đại Ngu
1407–1427 Giao Chỉ
1428–1804 Đại Việt
1804–1839 Việt Nam
1839–1945 Đại Nam
1887–1954 Đông Dương(Bắc/Trung/Nam Kỳ)
từ 1945 Việt Nam
Bản mẫu chính Sinh vật định danh
Lịch sử Việt Nam
  • x
  • t
  • s
Âu Lạc
Tên bản ngữ
  • 甌貉/ 甌駱
257 TCN–179 TCN
Vị trí của Văn Lang và Nam Cương, sau thống nhất thành Âu Lạc (đỏ)Vị trí của Văn Lang và Nam Cương, sau thống nhất thành Âu Lạc (đỏ)
Vị thếVương quốc
Thủ đôCổ Loa
Chính trị
Chính phủQuân chủ
Vua 
• 257 TCN – 179 TCN An Dương Vương (duy nhất)
Lịch sử
Thời kỳThời kỳ cổ đại, Thời đại đồ đồng, Thời đại đồ sắt
• Thục Phán lật đổ Hùng Vương, thống nhất đất Lạc Việt và Âu Việt 257 TCN
• Triệu Đà xâm lược Âu Lạc[1] 179 TCN
Tiền thân Kế tục
Nam Cương
Văn Lang
Nam Việt
Hiện nay là một phần củaTrung Quốc Việt Nam
Loạt bàiLịch sử Đông Nam Á
Bản đồ Đông Nam Á
Bản đồ Đông Nam Á

Đông Nam Á thời tiền sử

Những nền văn minh đầu tiên    Văn hóa Đông Sơn    Văn hóa Sa Huỳnh   Văn hóa Óc Eo   Văn hóa Mã Lai   Văn hóa Java   Văn hóa Môn - Khmer
Các vương quốc đầu đầu tiên

   Xích Quỷ (2879TCN - 2524TCN)    Văn Lang (2524TCN - 258TCN)   Âu Lạc (258TCN-208TCN)   Lâm Ấp (192 - 605)   Phù Nam (1 - 630)   Chân Lạp (550 - 717)   Dvaravati (TK 6 - TK 11)   Malayu (TK 4 - TK 7)   Langkasuka (TK 4 - TK 7)   Pan Pan (TK 4 - TK 7)   Sailendra (732 - giữa TK 9)   Medang (giữa TK 9 - 1049)   Pyu (TK 3 - TK 9)   Hariphunchai (TK 8 - TK 13)

Các quốc gia phong kiến hình thành    Đại Việt (938 - 1887)    Chăm Pa (TK 7 - 1693)   Vương quốc Khmer (877 - 1863)   Pagan (TK 9 - TK 13)   Sukhothai (1238 - 1448)   Ayutthaya (1351 - 1767)   Lan Na (1254 - TK 17)   Lan Xang (1353 - TK 18)   Kediri (1049 - 1221)   Majapahit (1293 - 1527)   Srivijaya (TK 8 - TK 13)   Melaka (1402 - 1511)
Giao lưu về văn hóa - tôn giáo    Phật giáo đại thừa    Phật giáo tiểu thừa    Hindu giáo    Hồi giáo    Công giáo    Ảnh hưởng của Ấn Độ    Ảnh hưởng của Trung Hoa
Thực dân hóa từ Châu Âu    Thuộc địa Hà Lan    Thuộc địa Bồ Đào Nha    Thuộc địa Anh    Thuộc địa Tây Ban Nha   Thuộc địa Pháp
Các phong trào dân tộc đầu thế kỷ 20
Đông Nam Á hiện nay

Xem thêm

  • Lịch sử Brunei
  • Lịch sử Campuchia
  • Lịch sử Đông Timor
  • Lịch sử Indonesia
  • Lịch sử Lào
  • Lịch sử Malaysia
  • Lịch sử Myanmar
  • Lịch sử Philippines
  • Lịch sử Singapore
  • Lịch sử Thái Lan
  • Lịch sử Việt Nam
sửa
Tên gọi Việt Nam Map of Vietnam showing the conquest of the south (nam tiến, 1069-1757).
2879–2524 TCN Xích Quỷ (truyền thuyết)
Thế kỷ 7–258 TCN Văn Lang
258-179 TCN Âu Lạc
204–111 TCN Nam Việt
111 TCN–40 CN Giao Chỉ
40–43 Lĩnh Nam
43–203 Giao Chỉ
203–544 Giao Châu
544–602 Vạn Xuân
602–679 Giao Châu
679–757 An Nam
757–766 Trấn Nam
768–866 An Nam
866–967 Tĩnh Hải quân
968–1054 Đại Cồ Việt
1054–1400 Đại Việt
1400–1407 Đại Ngu
1407–1427 Giao Chỉ
1428–1804 Đại Việt
1804–1839 Việt Nam
1839–1945 Đại Nam
1887–1954 Đông Dương(Bắc/Trung/Nam Kỳ)
từ 1945 Việt Nam
Bản mẫu chính Sinh vật định danh
Lịch sử Việt Nam
  • x
  • t
  • s

Âu Lạc (chữ Hán:甌貉[2]/甌駱;[3]) là nhà nước cổ của người Việt cổ được thành lập tại miền Bắc Việt Nam bởi một nhân vật có thật tên là Thục Phán (An Dương Vương). Nhà nước này đã thống nhất 2 bộ tộc Âu Việt - Lạc Việt (Sử gọi là Văn Lang) lại với nhau và đã bảo vệ đất nước thành công trước cuộc xâm lược của nhà Tần, nhưng sau cùng, nhà nước sụp đổ do thất bại trước Nam Việt của Triệu Đà (một quan lại nhà Tần), tạo cơ sở cho nhà Hán xâm lược sau này.

Nhà nước này kế tục nhà nước mang tính truyền thuyết Văn Lang của các vua Hùng. Kinh đô của Âu Lạc đặt tại Cổ Loa, ngày nay thuộc xã Cổ Loa, huyện Đông Anh, Hà Nội.

Hình thành

[sửa | sửa mã nguồn]

Theo hai bộ sử ký Đại Việt sử ký toàn thư (viết ở thế kỷ 15) và Đại Việt sử lược (viết ở thế kỷ 13), thì nhà nước Âu Lạc được Thục Phán (thủ lĩnh bộ tộc Âu Việt) thành lập vào năm 257 TCN sau khi đánh bại vị vua Hùng cuối cùng của nước Văn Lang, ông lên ngôi và lấy niên hiệu là An Dương Vương. Nhà nước này tồn tại đến năm 208 TCN.[4]

Cựu Đường thư (Hậu Tấn – Lưu Hú soạn, 945 SCN), quyển 41, Chí 21, Địa lí 4, dẫn Nam Việt chí (viết thời Lưu Tống, 420 – 479) chép gần tương tự:

"Đất quận Giao Chỉ rất là màu mỡ, ngày xưa có quân trưởng gọi là Hùng Vương, phụ tá là Hùng Hầu. Sau có vua Thục đem ba vạn lính đánh diệt Hùng Vương đi. Vua Thục nhân đó cho con mình làm An Dương Vương, trị đất Giao Chỉ. Đất nước ấy ở phía đông huyện Bình Đạo ngày nay. Thành nước ấy có chín vòng, chu vi chín dặm, dân chúng đông đúc".

Tuy nhiên theo bộ sử ký của Tư Mã Thiên (quan nhà Hán) viết vào thế kỷ 1 TCN viết rằng, năm 218 TCN - hoàng đế nhà Tần - Trung Quốc là Tần Thủy Hoàng sai tướng Đồ Thư mang 50 vạn quân xâm lược các bộ tộc Việt ở phương Nam. Người Việt cử người tuấn kiệt là Thục Phán lên làm lãnh đạo chống lại và giành thắng lợi trước quân Tần - tướng Đồ Thư bị diệt, như vậy căn cứ vào bộ sử ký của Tư Mã Thiên thì thời gian hình thành Âu Lạc muộn hơn vào khoảng sau năm 218 TCN, bộ sử ký cho thấy nhà nước này tồn tại từ năm 208 TCN đến năm 179 TCN.[5]

Địa Lý

[sửa | sửa mã nguồn]
Bản đồ Văn Lang của Hùng Vương và Nam Cương của Thục Phán.

Sau khi đánh bại vua Hùng thứ 18, Thục Phán sáp nhập lãnh thổ Văn Lang của tộc Lạc Việt và lãnh thổ của bộ tộc mình (Âu Việt) và hình thành nên một nhà nước mới là Âu Lạc (kết hợp giữa người Âu Việt và người Lạc Việt)

Lãnh thổ Âu Lạc gồm lãnh thổ cũ của bộ tộc Âu Việt ở phía bắc, mà ngày nay là một phần phía nam tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc) và lãnh thổ của Lạc Việt ở miền bắc Việt Nam. Âu Lạc có ranh giới phía bắc là sông Tả Giang (Quảng Tây) đến phía nam là dãy núi Hoành Sơn ở Hà Tĩnh hiện nay.

Tổ chức nhà nước

[sửa | sửa mã nguồn]
Sơ đồ thành Cổ Loa.
Bề mặt ngói ống tại Cổ Loa

Dựa trên các cơ sở của nhà nước Văn Lang, An Dương Vương cũng để nguyên cơ cấu các bộ tộc như dưới thời các vua Hùng, Quan lại giúp việc cho An Dương Vương cũng là các lạc hầu, lạc tướng.

Thành Cổ Loa

[sửa | sửa mã nguồn]

Dấu tích của thời Âu Lạc để lại đến ngày nay là hệ thống thành Cổ Loa và hàng vạn mũi tên đồng được khai quật ở gần thành cổ. Thành Cổ Loa được các nhà khảo cổ học đánh giá là "tòa thành cổ nhất, quy mô lớn vào bậc nhất, cấu trúc cũng thuộc loại độc đáo nhất trong lịch sử xây dựng thành lũy của người Việt cổ".

Thành Cổ Loa theo tương truyền gồm 9 vòng xoáy trôn ốc, nhưng căn cứ trên dấu tích hiện còn, các nhà khoa học nhận thấy thành có 3 vòng, trong đó vòng thành nội rất có thể được làm về sau, dưới thời Ngô Quyền. Chu vi vòng ngoài 8 km, vòng giữa 6,5 km, vòng trong 1,6 km, diện tích trung tâm lên tới 2 km². Mặt ngoài lũy dốc thẳng đứng, mặt trong thoải để đánh vào thì khó, trong đánh ra thì dễ. Lũy cao trung bình từ 4–5 m, có chỗ cao đến 8–12 m. Chân lũy rộng 20–30 m, mặt lũy rộng 6–12 m. Khối lượng đất đào đắp ước tính 2,2 triệu mét khối. Trên địa phận thành, các nhà khảo cổ đã từng khai quật được nhiều mộ cổ, hàng vạn mũi tên đồng ba cạnh, khuôn đúc mũi tên, rìu lưỡi xéo bằng đồng, trống đồng và thậm chí cả ngói ống.[6]

Từ năm 1959 ở Cổ Loa đã phát hiện được kho tên đồng hàng vạn mũi tại khu vực Cầu Vực. Cuộc khai quật Đền Thượng năm 2005 phát hiện di tích lò đúc mũi tên đồng cùng các khuôn đúc mũi tên ba cạnh, cho phép xác định rằng khu vực tây nam thành Trong xưa là một binh xưởng đúc mũi tên trang bị cho quân đội của An Dương Vương. Có hai chiếc lẫy nỏ trưng bày ở Bảo tàng Lịch sử quốc gia được phát hiện ở Cổ Loa, có niên đại cách ngày nay khoảng 2500 – 2000 năm[7]

Kháng chiến chống quân Tần xâm lược

[sửa | sửa mã nguồn]
Bản đồ các khu vực lẻ tẻ do nhà Tần chiếm được của các nhóm tộc Bách Việt ở phía Nam sông Dương Tử sau năm 210 TCN.
Bài chi tiết: Chiến tranh Tần-Việt

Theo Sử ký Tư Mã Thiên của sử gia người Hán - Tư Mã Thiên viết vào thế kỷ 1 TCN, năm 218 TCN hoàng đế nhà Tần - Tần Thủy Hoàng sai hiệu uý Đồ Thư mang 50 vạn quân xâm lược các bộ tộc Việt ở phía Nam. Người Việt dùng chiến tranh du kích chống lại dẫn tới cuộc chiến kéo dài tới 10 năm, Đồ Thư bị diệt, người Âu Lạc bảo vệ được lãnh thổ.

Tượng Thục Phán bằng đồng được đặt bên trong đền thờ An Dương Vương ở Cổ Loa, huyện Đông Anh, Hà Nội.

Cuộc kháng chiến chống xâm lược Tần là cuộc kháng chiến bảo vệ đất nước đầu tiên trong chính sử Việt Nam.

Sụp đổ

[sửa | sửa mã nguồn]
Tượng An Dương Vương ở Quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh

Theo hai bộ sử ký Đại Việt sử ký toàn thư (viết ở thế kỷ 15) và Đại Việt sử lược (viết ở thế kỷ 13), thì nhà nước Âu Lạc kết thúc vào năm 208 TCN sau khi An Dương Vương bị Triệu Đà (một viên quan nhà Tần ở Quảng Đông - Trung Quốc) đánh bại và sáp nhập.

Tuy nhiên theo bộ Sử ký của Tư Mã Thiên (quan nhà Hán) (thế kỷ 1 TCN) lại viết rằng Tây Âu Lạc[8] (tức nước Âu Lạc phía Tây) bị Triệu Đà đánh bại ngay sau khi thái hậu nhà Hán là Lữ Hậu chết, Lữ Hậu chết năm 180 TCN, vì thế một số sách báo ngày nay cũng viết Âu Lạc sụp đổ năm 179 TCN.

Xem thêm

[sửa | sửa mã nguồn]
  • Văn Lang
  • Hùng Vương
  • Nam Việt
  • Nhà Triệu
  • Cổ Thục
  • Cao Lỗ
  • Mỵ Châu
  • Trọng Thủy
  • Nỏ liên châu
  • Rùa thần Kim Quy
  • Lý Ông Trọng
  • Đồ Thư
  • Triệu Đà
  • Cổ Loa
  • Đền Cuông
  • Nam Bình (kinh đô)
  • Thành Bản Phủ (Cao Bằng)
  • An Dương Vương
  • Âu Việt
  • Lạc Việt
  • Người Tày
  • Chiến tranh Tần-Việt

Một số tài liệu tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]
  1. ^ Kiernan 2019, tr. 67.Lỗi sfn: không có mục tiêu: CITEREFKiernan2019 (trợ giúp)
  2. ^ ĐVSKTT (tập 1): "王既併文郎國,改國號曰甌貉國。""Vị vua sau đấy sáp nhập nước Văn Lang, đổi quốc hiệu thành Âu Lạc."
  3. ^ Thái sử công thư (trang 113): "且南方卑濕,蠻夷中間,其東閩越千人眾號稱王,其西甌駱裸國亦稱王。"Thả nam phương ti thấp, Man Di trung gian, kì đông Mân Việt thiên nhân chúng hiệu xưng Vương, kì tây Âu Lạc khỏa quốc diệc xưng Vương"
  4. ^ Đại Việt sử ký toàn thư, quyển I.
  5. ^ Phan Huy Lê và đồng nghiệp 1991, tr. 129–130Lỗi harv: không có mục tiêu: CITEREFPhan_Huy_LêTrần_Quốc_VượngHà_Văn_TấnLương_Ninh1991 (trợ giúp)
  6. ^ “Kinh đô Cổ Loa – Trong Lịch sử hình thành Văn minh Đại Việt”. Trung tâm Nghiên cứu Hoàng thành. 2016. Bản gốc lưu trữ ngày 30 tháng 11 năm 2016. Truy cập ngày 3 tháng 12 năm 2022.
  7. ^ “Tìm hiểu về tướng quân Cao Lỗ và chiếc lẫy nỏ trưng bày ở Bảo tàng Lịch sử quốc gia”. Bảo tàng Lịch sử Quốc gia. Truy cập 26 tháng 9 năm 2024.
  8. ^ Sử ký Tư Mã Thiên, Quyển 113, mục Nam Việt liệt truyện, chép: "佗因此以兵威邊,財物賂遺閩越、西甌駱,役屬焉,東西萬餘里。" (Đà nhân thử dĩ binh uy biên, tài vật lộ di Mân Việt, Tây Âu Lạc, dịch thuộc yên, đông tây vạn dư lý)
  • Đại Việt sử ký toàn thư - Ngô Sĩ Liên
  • Đại Việt sử lược - khuyết danh, Trần Quốc Vượng dịch

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn] Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Âu Lạc.
  • Âu Lạc tại Từ điển bách khoa Việt Nam
  • Lạc Việt cổ quốc
Bài viết này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.
  • x
  • t
  • s

Từ khóa » Bản đồ âu Lạc