Bài 11: Khí Quyển, Sự Phân Bố Nhiệt độ Không Khí Trên Trái đất

Nội dung bài viết gồm có 2 phần:

• Kiến thức trọng tâm
• Hướng dẫn giải bài tập

A. Kiến thức trọng tâm

I. Khí quyển

* Khái niệm: Là lớp không khí bao quanh Trái Đất

* Vai trò:

• Bảo vệ Trái đất
• Góp phần quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của sinh vật trên Trái Đất

1. Cấu trúc của khí quyển

a) Tầng đối lưu

• Độ dày: XĐ: 16km, Cực 8km
• Đặc điểm:
• Tập trung tới 80% khối lượng không khí của khí quyển; ¾ lượng hơi nước và các phần tử muối, tro bụi, vi sinh vật;
• Nhiệt độ giảm theo độ cao 0,60c/100m
• Không khí chuyển động theo chiều thẳng đứng
• Nơi diễn ra các hiện tượng khí tượng
• Vai trò:
• Ảnh hưởng trực tiếp, thường xuyên đến cuộc sống trên Trái Đất
• Điều hòa nhiệt độ cho Trái Đất

b) Tầng bình lưu

• Độ dày từ đỉnh tầng đối lưu đến 50km
• Đặc điểm:
• Không khí loãng, khô và vận chuyển theo chiều nằm ngang
• Có lớp ô dôn tập trung ở độ cao từ 22km – 25km
• Nhiệt độ tăng theo chiều cao
• Vai trò:
• Tầng ô dôn lọc bớt và giữ lại một số tia tử ngoại gây nguy hiểm cho sinh vật

c) Tầng giữa

• Độ dày từ 50km – 80km
• Đặc điểm: Không khí rất loãng, nhiệt độ giảm mạnh theo độ cao

d) Tầng nhiệt

• Độ dày từ 80km-800km
• Đặc điểm : không khí rất loãng, chứa nhiều ion
• Vai trò: Phản hồi sóng vô tuyến điện

e) Tầng ngoài

• Độ dày từ 800km- > 2000km
• Đặc điểm:Không khí cực loãng chủ yếu là khí hêli và hidrô

2. Các khối khí

3. Frông

• Frông: Là mặt ngăn cách hai khối khí khác biệt nhau về tính chất vật lí (nhiệt độ , hướng gió)
• Trên mỗi bán cầu có 2 frông cơ bản:
• Frông địa cực (FA)
• Frông ôn đới (FP).

II. Sự phân bố của nhiệt độ không khí trên Trái Đất

1. Bức xạ và nhiệt độ không khí

• Nguồn cung cấp nhiệt chủ yếu cho mặt đất là bức xạ Mặt Trời
• Nhiệt lượng do Mặt Trời mang đến bề mặt Trái đất luôn thay đổi theo góc chiếu của tia bức xạ Mặt Trời
• Nhiệt không khí ở tầng đối lưu chủ yếu do nhiệt của bề mặt Trái đất được Mặt Trời đốt nóng

2. Sự phân bố nhiệt của không khí trên Trái đất

a, Phân bố theo vĩ độ địa lí

• Hiện tượng: Nhiệt độ không khí giảm dần từ vĩ độ thấp đến vĩ độ cao; Biên độ nhiệt năm tăng dần từ vĩ độ thấp đến vĩ độ cao
• Nguyên nhân: Do góc chiếu của tia bức xạ Mặt Trời giảm từ vĩ độ thấp đến vĩ độ cao

b, Sự phân bố theo lục địa và đại dương

• Hiện tượng: Ở trên cùng vĩ độ
• Nhiệt độ trung bình năm cao nhất và thấp nhất đều ở trên lục địa
• Biên độ nhiệt năm ở lục địa cao hơn ở đại dương
• Nguyên nhân: Do tính chất của bề mặt đệm khác nhau

c. Sự phân bố theo địa hình

• Hiện tượng: ở tại một địa điểm
• Nhiệt độ không khí thay đổi theo độ cao
• Nhiệt độ không khí thay đổi theo độ dốc và hướng sườn phơi
• Nguyên nhân
• Do thay đổ của mật độ không khí
• Do sự thay đổi của góc chiếu của tia bức xạ Mặt Trời.