BÀI 12: MIỆNG-RĂNG-LƯỠI-TUYẾN NƯỚC BỌT - Trần Công Khánh

Bỏ qua nội dung
BÀI 12: MIỆNG-RĂNG-LƯỠI-TUYẾN NƯỚC BỌT
    A. Mục tiêu lý thuyết: 1.Mô tả các thành của ổ miệng. 2. Viết được công thức răng. 3.Mô tả cấu tạo lưỡi 4. Mô tả  tuyến nước bọt mang tai. NỘI DUNG: Hệ tiêu hóa gồm có : miệng, răng, lưỡi, tuyến nước bọt, thực quản, dạ dày, tá tràng, ruột non, ruột già, gan , tụy.

1.Ổ  MIỆNG

Ổ miệng là phần đầu tiên của hệ tiêu hóa ,chứa nhiều cơ quan như: tuyến nước bọt,răng,lưỡi,có chức năng quan trọng trong nhai,tiết nước bọt,nuốt,nếm và nói. 1.1-Giới hạn -Phía trước thông với bên ngòai qua khe miệng. -Phía sau thông với hầu qua eo họng. – Hai thành bên là má và môi. -Phía trên là khẩu cái cứng và khẩu cái mềm. -Phía dưới hay nền miệng có xương hàm dưới ,lưỡi và vùng dưới lưỡi. 1.2-Các thành phần trong ổ miệng: Ổ miệng được chia làm 2 phần bởi cung răng lợi,phía ngoài là tiền đình miệng ,phía trong là ổ miệng chính. -Tiền đình miệng: Là một khoang hình móng ngựa,nằm giữa môi,má và cung răng lợi.Tuyến nước bọt mang tai có ống tuyến đỗ ra tiền đình miệng ở lỗ đối diện với răng hàm trên thứ 2. –Ổ miệng chính: Có lưỡi di động,có các ống của tuyến nước bọt dưới hàm và dưới lưỡi đỗ vào 1.3- Môi:  Gồm môi trên và môi dưới,gặp nhau ở hai bên gọi là mép môi.Mặt trong mỗi môi có hãm môi trên và hãm môi dưới.Môi được cấu tạo bởi các lớp sau: -Ngoài cùng là da. -Lớp cơ vân: cơ vòng miệng. -Lớp niêm mạc -Lớp dưới niêm mạc,có nhiều tuyến môi. 1.4-Má: Là thành bên của miệng,cấu tạo từ ngoài vào trong gồm có: -Da. -Cơ bám da mặt,bám da cổ,cơ mút. -Khối mỡ má. -Niêm mạc miệng,liên tục với niêm mạc môi. 1.5-Khẩu cái cứng:  Gồm có: -Mỏm khẩu cái xương hàm trên và mãnh ngang xương khẩu cái. -Lớp niêm mạc phủ khẩu cái cứng dính chặt vào xương,liên tục với khẩu cái mềm phía sau. -Lớp dưới niêm mạc có nhiều tuyến khẩu cái tiết chất nhầy. 1.6-Khẩu cái mềm (màng khẩu cái) Có 2 mặt: mặt trước(miệng),mặt sau(hầu),phiá trước dính vào khẩu cái cứng,hai bên dính vào thành hầu.Ở giữa màng khẩu cái có lưỡi gà khẩu cái rủ xuống dưới,mỗi bên màng khẩu cái có 2 nếp chạy xuống phía dưới gọi là cung khẩu cái lưỡi(ở phía trước) và cung khẩu cái hầu(ở phía sau),giữa 2 cung là hố hạnh nhân chứa tuyến hạnh nhân khẩu cái. Cấu tạo khẩu cái mềm : -Bên ngòai là lớp niêm mạc. -Bên trong là cân khẩu cái,các cơ(cơ nâng màng khẩu cái,cơ căng màng khẩu cái,cơ lưỡi gà,cơ khẩu cái lưỡi và cơ khẩu cái hầu). Khẩu cái mềm đóng eo họng khi nuốt,và góp phần vào chức năng phát âm 2.CÁC TUYẾN NƯỚC BỌT: Gồm 3 cặp tuyến lớn:Tuyến mang tai,tuyến dưới hàm và tuyến dưới lưỡi,ngoài ra còn có nhiều tuyến nhỏ nằm rãi rác:các tuyến môi,tuyến má,tuyến hàm,tuyến khẩu cái và tuyến lưỡi. 2.1.Tuyến nước bọt mang tai:  Là tuyến lớn nhất,có 3 mặt,3 bờ và 2 cực. -Mặt ngòai: được phủ bởi da,tấm dưới da và cơ bám da cổ. -Mặt trước liên quan với ngành xương hàm dưới,cơ cắn và cơ chân bướm trong -Mặt sau:Liên quan với mặt trước mỏm chũm,bờ trước cơ ức đòn chũm,bụng sau cơ hai thân ,cơ trâm móng,ống tai ngoài,phần nhĩ xương thái dương và mỏm trâm.Phần dưới của mặt sau tựa vào ĐM , TM cảnh trong và TK mặt. -Bờ trước: Có ống tuyến mang tai và các nhánh của dây TK mặt đi ra. -Bờ sau: Đi dọc theo tai ngoài,mỏm chũm và bờ trước cơ ức đòn chũm. -Bờ trong:nằm trong sâu. -Cực trên: Liên quan với hố hàm,lồi cầu xương hàm dưới,ống tai ngoài,ĐM thái dương nông,TK tai thái dương. -Cực dưới: nằm giữa cơ ức đòn chũm và góc hàm,phía trong là ĐM,TM cảnh trong và TK hạ thiệt. –Dây TK mặt và các nhánh của nó đi xuyên qua tuyến mang tai,phân chia tuyến ra làm 2 phần:nông và sâu,giữa 2 phần là eo tuyến. –Ống tuyến mang tai: Đi ra từ bờ trước của tuyến,qua mặt trước cơ cắn,xuyên qua khối mỡ má,cơ mút và đỗ vào miệng qua một lỗ nhỏ ở má đối diện với răng hàm trên thứ 2. -Mạc tuyến mang tai: được cấu tạo bởi lá nông mạc cổ. 2.2-Tuyến nước bọt dưới hàm:  Gồm 2 phần: * Phần nông: nằm trong tam giác dưới hàm ,được phủ bởi da,tấm dưới da và cơ bám da cổ.Có 2 mặt: +Mặt nông: liên quan với TM mặt,ĐM mặt,các nhánh cổ của TK mặt. +Mặt sâu: áp vào mặt ngoài cơ hàm móng ,cơ móng lưỡi,cơ móng và bụng sau cơ nhị thân .Giữa mặt sâu và cơ hàm móng là TK hàm móng,ĐM dưới càm,TK hạ thiệt ,ĐM và TM lưỡi. * Mỏm sâu hình lưỡi: Liên quan với TK lưỡi và hạch dưới hàm. * Ông tuyến dưới hàm: Đi ra từ mỏm sâu ,chui vào trong và đỗ ra một lỗ nằm 2 bên hãm lưỡi. * Mạc tuyến dưới hàm: Do lá nông mạc cổ tạo nên. 2.3-Tuyến nước bọt dưới lưỡi: Là tuyến nước bọt nhỏ nhất nằm 2 bên sàn miệng phía dưới lưỡi.Tuyến có hình bầu dục,được mô tả như sau: Bờ trên :được phủ bởi nếp dưới lưỡi,có những ống nhỏ của tuyến đỗ ra đây. Bờ dưới: Tựa vào cơ hàm móng. Mặt ngoài: nằm trong hõm dưới lưỡi của xương hàm dưới. Mặt trong: Tiếp xúc với cơ càm móng,cơ móng lưỡi,TK lưỡi,ĐM lưỡi sâu,ống tuyến dưới hàm. Cực trước: Gần đường giữa. Cực sau: Liên quan với mỏm sâu của tuyến nước bọt dưới hàm. Các ống tiết của tuyến dưới lưỡi: Có từ 5 đến 15 ống tiết nhỏ đỗ ra ở nếp dưới lưỡi. 3.RĂNG-LỢI: 3.1-Lợi:      Che phủ tất cả các lỗ huyệt răng của xương hàm trên và xương hàm dưới. Lợi được cấu tạo bởi mô xơ và phủ bởi niêm mạc. 3.2-Răng: Là cấu  trúc đặc biệt , có nhiệm vụ cắt xé  và nghiền thức ăn khi nhai. Mỗi răng có mô liên kết , được  phủ bởi 3 lớp mô calci: ngà răng, men răng và chất xương răng. Mỗi  răng gồm 3 phần: thân răng, chân răng và cổ răng. Ở mỗi răng, có buồng tủy răng và có lỗ đỉnh chân răng , để thần kinh, mạch máu và bạch huyết chui vào buồng tủy. Răng được chia làm 2 loại:        Răng sữa:  Bắt đầu mọc từ 6 tháng đến 30 tháng tuổi. Răng sữa hàm dưới mọc ra đầu tiên . Có tất cả 20 răng sữa viết theo công thức:                                   2/2 cửa+ 1/1 nanh+ 2/2 cối.        Răng vĩnh viễn: Bắt đầu thay thế răng sũa từ lúc 6 tuổi và hoàn thành việc thay thế này khi trẻ 12 tuổi . Có tầt cả 32 răng vĩnh viễn, được viết theo công thức:                              2/2 cửa+ 1/1 nanh+ 2/2  tiền cối + 3/3 cối.

 

4. LƯỠI

Lưỡi là cơ quan có nhiều cơ ,được bao phủ bởi niêm mạc lưỡi,nằm ở nền miệng và trước hầu,có nhiệm vụ quan trọng trong việc nhai,nuốt,nói,nếm. Lưỡi có các phần sau: 4.1- Mặt lưng lưỡi(mặt trên): Phía sau có một rãnh hình chữ V, đỉnh hướng về phía sau gọi là rãnh tận cùng,ở đỉnh rãnh có lỗ tịt.Phía trước rãnh là thân lưỡi,phía sau rãnh là rễ lưỡi,niêm mạc lưng lưỡi có nhiều nhú(nhú dạng chỉ,nhú dạng nón,nhú dạng nấm,nhú dạng đài,nhú dạng lá. 4.2-Mặt dưới lưỡi: Tiếp xúc với nền miệng,niêm mạc mỏng trơn ,không có gai.Ở giữa có hãm lưỡi,hai bên có cục dưới lưỡi là nơi của ống tiết tuyến nước bọt dưới hàm đỗ ra. 4.3-Rễ lưỡi:  Ở phía sau rãnh hình chữ V, đính vào mặt trên nắp thanh môn bởi 3 nếp lưỡi nắp thanh môn(1 nếp giữa và 2 nếp bên),giữa các nếp có 2 hố con gọi là thung lũng nắp thanh môn(thường hay bị hốc xương).Dưới lớp niêm mạc của rễ lưỡi có nhiều nang bạch huyết gọi là hạnh nhân lưỡi. 4.4- Cấu tạo: -Khung lưỡi: Gồm xương móng,cân lưỡi và vách lưỡi.      +Cân lưỡi: nằm theo mặt phẳng đứng ngang ,cao 1cm,phía dưới bám vào bờ trên xương móng,đi thẳng lên trên và lẫn vào bề dầy của lưỡi.      +Vách lưỡi: Nằm theo mặt phẳng đứng dọc,dính vào giữa mặt trước cân lưỡi vách lưỡi ngăn cách các cơ lưỡi làm 2 nhóm phải và trái. -Các cơ của lưỡi: Có 15 cơ,chia 2 nhóm:      +Nhóm cơ nội tại: Bám vào khung lưỡi và tận hết trong lưỡi,gồm các cơ: cơ dọc lưỡi trên và dưới,cơ ngang lưỡi và cơ thẳng lưỡi.Chỉ có cơ dọc lưỡi trên là cơ lẻ , các cơ khác điều là cơ chẵn.      +Nhóm cơ ngoại lai: Đi từ các bộ phận lân cận đến lưỡi, gồm các cơ:càm lưỡi,móng lưỡi,trâm lưỡi và cơ sụn lưỡi.      4.5. Mạch máu và thần kinh: -Động mạch lưỡi:  Tách từ ĐM cảnh ngoài,trên ĐM giáp trên,đi ra trước,vào khu trên móng,nằm giữa cơ khít hầu giữa và cơ móng lưỡi.ĐM lưỡi cho 2 nhánh bên là nhánh trên móng và các nhánh lưng lưỡi.Hai nhánh tận là: +ĐM dưới lưỡi: cấp máu cho tuyến nước bọt dưới lưỡi và tận hết ở càm. +ĐM lưỡi sâu: chạy ngoằn ngoèo dưới niêm mạc,cấp máu cho phần di động của lưỡi và tận hết ở đỉnh lưỡi. -TM lưỡi: gồm TM lưng lưỡi,TM dưới lưỡi và TM lưỡi sâu. -TK lưỡi:      + 2/3 trước lưỡi có dây TK V cảm giác và dây VII vị giác.      +1/3 sau lưỡi do dây IX ( thiệt hầu), dây VII ( mặt) và dây X ( TK lang thang).      + TK XII (hạ thiệt) vận động tất cả các cơ lưỡi.

5.THỰC QUẢN.

Thực quản là một ống cơ dài 25 cm , dẹp , do các thành áp sát vào nhau, trừ khi có vật đang nuốt thì thực quản hình ống. Thực quản liên tục với hầu ở đoạn cổ, chạy trong trung thất, rồi chọc qua cơ hoành để nối với dạ dày. Ở phần trên : thực quản nằm phía sau khí quản và hơi lệch sang trái so với cột sống. Đến chỗ phân chia của khí quản, thì thực quản nằm giữa 2 phổi, sau tâm nhĩ của tim, rồi chui qua lỗ thực quản của cơ hoành để vào ổ bụng, nối với dạ dày qua lỗ tâm vị. 5.1 Chỗ hẹp: Thực quản có 3 chỗ hẹp: * Trong cổ, tương ứng với sụn nhẫn. * Ngang mức cung động mạch chủ và phế quản chính trái. * Chỗ nối với tâm vị. 5.2 .Cấu tạo: Thực quản được cấu tạo bởi 3 lớp, lần lượt từ  trong ra ngoài  là:  niêm mạc ,  lớp dưới niêm mạc và ngoài cùng là lớp cơ. Ở 2/3 trên, cơ hoạt động theo ý muốn, do các sợi vận động theo ý múôn của dây X chi phối. 2/3 dưới là cơ trơn, được chi phối bởi các sợi đối giao cảm của dây X và các sợi giao cảm . Vì vậy động tác nuốt không hoàn toàn theo ý muốn./. (Ghi chú: gan, dạ dày, lách, ruột, phúc mạc…sẽ học ở phần Giải phẫu 2.)

Chia sẻ:

  • Twitter
  • Facebook
Thích Đang tải...

Liên quan

Điều hướng bài viết

BÀI 11: MẠCH MÁU- THẦN KINH HẠCH BẠCH HUYẾT ĐẦU MẶT CỔ Suy Thận

Bình luận về bài viết này Hủy trả lời

Δ

Tìm kiếm cho:

Bài Viết Mới

  • chao bai dang moi
  • Featured Content
  • Featured Content
  • Featured Content
  • Blog post title

Chuyên mục

  • Âm nhạc
  • Bài Giảng
  • Bệnh
  • Bệnh Học
  • Giáo Trình
  • Giải Phẫu 1
  • Giải trí
  • Hình ảnh
  • Kiến Thức Y Khoa
  • MV Nhạc
  • Phần mềm
  • Phật học
  • Sách
  • Sức khỏe
  • Sinh học
  • Thủ thuật
  • Thuốc
  • Thường Thức Y Học
  • Tin tức
  • Uncategorized
  • Video
  • Video Y Khoa
  • Y học
  • Y Học Cổ Truyền

Blog – theo dõi

  • Trần Công Khánh
  • Discover WordPress
  • The Daily Post
  • WordPress.com News

Hours & Info

3999 Mission Boulevard, San Diego CA 921091-202-555-1212Lunch: 11am - 2pm Dinner: M-Th 5pm - 11pm, Fri-Sat:5pm - 1am

Text Widget

This is a text widget. The Text Widget allows you to add text or HTML to your sidebar. You can use a text widget to display text, links, images, HTML, or a combination of these. Edit them in the Widget section of the Customizer.

Bình luận mới nhất

Blog của Trần Công K… trong Nguyên nhân bệnh tiêu chảy
Trần Công Khánh Discover WordPress

A daily selection of the best content published on WordPress, collected for you by humans who love to read.

The Daily Post

The Art and Craft of Blogging

WordPress.com News

The latest news on WordPress.com and the WordPress community.

  • Bình luận
  • Đăng lại
  • Theo dõi Đã theo dõi
    • Trần Công Khánh
    • Theo dõi ngay
    • Đã có tài khoản WordPress.com? Đăng nhập.
    • Trần Công Khánh
    • Tùy biến
    • Theo dõi Đã theo dõi
    • Đăng ký
    • Đăng nhập
    • URL rút gọn
    • Báo cáo nội dung
    • Xem toàn bộ bài viết
    • Quản lý theo dõi
    • Ẩn menu
%d Tạo trang giống vầy với WordPress.comHãy bắt đầu

Từ khóa » Giải Phẫu Tiền đình Miệng