Bài 29. Điện Thế Hoạt động Và Sự Lan Truyền Xung Thần Kinh

I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG

1. Đồ thị điện thế hoạt động

$ \rightarrow$ Khi tế bào thần kinh bị kích thích: Điện thế nghỉ chuyển sang điện thế hoạt động.

$ \rightarrow$ Điện thế hoạt động gồm 3 giai đoạn: mất phân cực (khử cực), đảo cực và tái phân cực.

2. Cơ chế hình thành điện thế động

a) Giai đoạn mất phân cực

- Khi bị kích thích thì tế bào thần kinh hưng phấn và xuất hiện điện thế hoạt động.

- Khi bị kích thích tính thấm của màng thay đổi cổng $Na^{+}$ mở, $Na^{+}$ khuếch tán từ ngoài vào trong màng làm trung hòa điện tích âm ở bên trong.

- Dẫn đến điện thế hai bên màng giảm nhanh từ -70 mV đến 0 mV.

b) Giai đoạn đảo cực

- Các ion $Na^{+}$ mang điện dương đi vào trong không những để trung hòa điện tích âm ở bên trong tế bào, mà các ion $Na^{+}$ còn vào dư thừa.

- Làm cho bên trong mang điện dương (+35 mV) so với bên ngoài mang điện tích âm.

c) Giai đoạn tái phân cực

- Bên trong tế bào $Na^{+}$ nhiều nên tính thấm của màng đối với $Na^{+}$ giảm, cổng $Na^{+}$ đóng. Tính thấm đối với $K^{+}$ tăng nên cổng $K^{+}$ mở rộng làm cho $K^{+}$ khuếch tán từ trong tế bào ra ngoài nên bên ngoài mang điện tích dương. Khôi phục điện thế nghỉ ban đầu (-70 mV).

$ \Rightarrow$ Điện thế hoạt động là sự biến đổi điện thế nghỉ ở màng tế bào từ phân cực sang mất phân cực, đảo cực và tái phân cực.

II. LAN TRUYỀN XUNG THẦN KINH TRÊN SỢI THẦN KINH

- Điện thế hoạt động khi xuất hiện được gọi là xung thần kinh hay xung điện.

1. Lan truyền xung thần kinh trên sợi thần kinh không có bao miêlin

- Xung thần kinh lan truyền liên tục từ vùng này sang vùng khác kế bên.

- Xung thần kinh lan truyền là do mất phân cực, đảo cực, tái phân cực liên tiếp từ vùng này sang vùng khác trên sợi thần kinh.

- Vận tốc lan truyền chậm.

2. Lan truyền xung thần kinh trên sợi thần kinh có bao miêlin

- Một số sợi thần kinh có bao miêlin bao quanh. Bao miêlin bao bọc không liên tục, ngắt quãng tạo thành các eo Ranvie. Bao miêlin có bản chất là phôtpholipit, màu trắng, cách điện.

- Xung thần kinh lan truyền trên sợi thần kinh có bao miêlin theo cách nhảy cóc từ eo Ranvie này sang eo Ranvie khác. Do đó tốc độ lan truyền nhanh hơn nhiều so với trên sợi thần kinh không có bao miêlin.

- Xung thần kinh lan truyền là do mất phân cực, đảo cực, tái phân cực liên tiếp từ eo Ranvie này sang eo Ranvie khác.