Bài 35. Hoocmôn Thực Vật - Củng Cố Kiến Thức

I. KHÁI NIỆM

- Hoocmôn thực vật là các chất hữu cơ do cơ thể thực vật tiết ra có tác dụng điều tiết hoạt động sống của cây.

- Đặc điểm của hoocmôn thực vật:

+ Được tạo ra ở một nơi nhưng gây ra phản ứng ở một nơi khác trong cây. Trong cây, hoocmôn được vận chuyển theo mạch gỗ và mạch rây.

+ Chỉ với nồng độ rất thấp có thể gây ra những biến đổi mạnh trong cơ thể.

+ Tính chuyên hóa thấp hơn nhiều so với hoocmôn ở động vật bậc cao.

II. HOOCMÔN KÍCH THÍCH

1. Auxin (Axit Inđôl Axêtic – AIA)

- Nguồn gốc: sinh ra ở đỉnh thân và cành. Auxin có nhiều trong các cơ quan đang sinh trưởng mạnh: hạt đang nảy mầm, lá đang sinh trưởng…

- Tác động:

+ Ở mức độ tế bào: AIA kích thích sinh trưởng, nguyên phân của tế bào.

+ Ở mức độ cơ thể: AIA tham gia vào các hoạt động ứng động, hướng động, nảy mầm, nảy chồi, ra rễ phụ, thể hiện tính ưu thế đỉnh.

- Auxin tự nhiên và các auxin nhân tạo được sử dụng làm chất kích thích trong nông nghiệp: kích thích ra rễ ở cành giâm, cành chiết, tăng tỉ lệ thụ quả (cà chua), tạo quả không hạt, nuôi cấy mô ở tế bào thực vật, diệt cỏ…

- Auxin nhân tạo không có enzim phân giải nên tích lũy trong nông phẩm gây độc hại cho người và động vật. Do đó không nên dùng auxin nhân tạo đối với nông phẩm được sử dụng trực tiếp làm thức ăn.

2. Gibêrelin – GA

- Nguồn gốc: sinh ra chủ yếu ở lá và rễ. GA có nhiều trong lá, hạt, củ, chồi đang nảy mầm, trong hạt, quả đang hình thành, trong các lóng thân, cành đang sinh trưởng.

- Tác động:

+ Ở mức tế bào: GA kích thích tăng số lần nguyên phân và tăng sinh trưởng của tế bào.

+ Ở mức cơ thể: GA kích thích sự nảy mầm của hạt, chồi, củ, kích thích sinh trưởng chiều cao, tạo quả không hạt, tăng tốc độ phân giải tinh bột.

3. Xitôkinin

- Là một nhóm chất tự nhiên và nhân tạo có tác dụng gây ra sự phân chia tế bào.

- Tác động:

+ Ở mức tế bào: kích thích phân chia tế bào, làm chậm quá trình già của tế bào.

+ Ở mức cơ thể: hoạt hóa sự phát sinh chồi thân trong nuôi cấy mô khi có mặt của auxin.

III. HOOCMÔN ỨC CHẾ

1. Êtilen

- Nguồn gốc: được sinh ra từ hầu hết các phần khác nhau của hầu hết thực vật. Êtilen cũng sinh ra nhiều trong thời gian rụng lá, khi hoa già, khi mô bị tổn thương, bị tác động của các điều kiện bất lợi, quả đang chín…

- Tác động: Êtilen thúc quả nhanh chín, rụng lá.

2. Axit abxixic – AAB

- Nguồn gốc: AAB sinh ra trong lục lạp của lá, chóp rễ và tích lũy ở các cơ quan đang hóa già.

- Tác động: liên quan đến sự chín, ngủ của hạt, đóng mở khí khổng.

IV. TƯƠNG QUAN HOOCMÔN THỰC VẬT

- Tương quan giữa hoocmôn kích thích và hoocmôn ức chế sinh trưởng: Tương quan nồng độ AAB/GA điều tiết trạng thái ngủ và hoạt động của hạt.

- Tương quan giữa các hoocmôn kích thích với nhau: Tương quan giữa Auxin/Xitôkinin điều tiết sự phát triển của mô trong nuôi cấy mô thực vật.