Bài 4: MA GIÊ VÀ VAI TRÒ DINH DƯỠNG TRONG CÂY TRỒNG

Magiê (hay ma-nhê) có ký hiệu hóa học là Mg. Từ lâu người ta đã xếp Mg vào nhóm chất dinh dưỡng trung lượng gồm Ma giê (Mg); can xi (Ca); lưu huỳnh (S) và silic (Si). Si đã được bổ sung thêm vào nhóm này. Trong vỏ quả đất có chứa khoảng 2,1% chất Mg, cây có thể sử dụng Mg từ trong đất cho hoạt động sống của cây.

Tuy nhiên, do tác động của con người, do ngày càng áp dụng các biện pháp thâm canh, và do đặc điểm phong hóa rất khác nhau, mà hàm lượng Mg trong lớp đất mặt bị thay đổi rất lớn. Vì vậy, có nhiều vùng, sau nhiều năm trồng trọt, đất trở nên thiếu Mg nghiêm trọng.

Vai trò của Mg trong cây như thế nào?

Các nhà dinh dưỡng khoáng, khi khám phá cấu tạo chất diệp lục thấy chất Mg được sắp xếp vào trung tâm của phân tử diệp lục. Trong lúc đó, diệp lục lại đóng vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình quang hợp để sản sinh ra các hợp chất hữu cơ. Chính các hợp chất này xây dựng nên cơ thể của cây trồng.

Chỉ cần nói đến điều đó thì ta đã biết được vai trò của Mg trong cây quan trọng như thế nào rồi. Như vậy là Mg tham gia vào quá trình quang hợp và cả quá trình hô hấp. Cả hai qúa trình này là cốt lỗi cho hoạt động sống của cây.

Mg cũng là chất hoạt hóa của nhiều enzyme rất quan trọng đối với quá trình hô hấp và trao đổi chất của cây. Mg rất cần đối với các cây ngắn ngày như lúa, ngô, đậu, khoai tây, cũng như các cây dài ngày khác. Mg sẽ làm tăng hàm lượng tinh bột trong sản phẩm. Mg nằm cả trong cấu tạo của tế bào và cả trong chất nguyên sinh của cây. Vì vậy, Mg tham gia điều hòa độ nhớt của cây.

Khi trong dịch cây có chứa hàm lượng Mg phù hợp thì nhựa (mủ) cây sẽ không bị đặc lại hay quá lỏng, điều chỉnh hàm lượng chất khô của nhựa cây thích hợp nên cũng tham gia vào chức năng chống chịu của cây. Trong cây cao su, khi hàm lượng Mg thích hợp sẽ không làm cho mủ cao su đặc lại, khó chảy và cũng không làm cho mủ cao su quá lỏng, quá dễ chảy và khiến hàm lượng chất khô của mủ (độ mủ) giảm xuống.

Công ty Cổ phần Phân bón Miền Nam đã sản xuất nhiều loại phân NPK+TE có chứa Mg, dùng cho cao su kinh doanh, cà phê kinh doanh và bón cho nhiều loại cây mang lại hiệu quả cao.

Khi bất cứ cây trồng nào thiếu Mg cũng đều bị làm chậm quá trình ra hoa, cây cũng thường bị vàng lá do thiếu diệp lục. Triệu chứng điển hình là các gân lá còn xanh trong khi phần thịt lá đã biến vàng. Xuất hiện các mô bị hoại tử, thường xảy ra từ các lá phía dưới, chuyển sang lá trưởng thành rồi lên lá non, vì Mg là nguyên tố linh động, nên cây có thể dùng lại Mg từ các lá già để chuyển lên lá non và hoa quả.

Triệu chứng cà phê thiếu Mg

Có chất gì cản trở đến việc hút Mg của cây không?

Khi môi trường đất quá chua, hàm lượng Mg trao đổi giảm, thì làm ảnh hưởng đến khả năng hút Mg của cây. Khi đất chua thì nhôm di động (Al++) sẽ cao, cũng cản trở rất lớn đến hút Mg để tạo chất khô cho cây.

Ví dụ, cây ngô trồng trong môi trường đất chua, pH 4, có bổ sung 0,1 milimol nhôm, sau 23 ngày, thân cây chỉ hút được 0,12% Mg, còn ở pH 6, thì cây hút đươc 0,28% Mg vào trong thân cây. Cũng chiều hướng như vậy, nhưng ở trong rễ thì ảnh hưởng này còn lớn hơn rất nhiều: Sau 23 ngày, trong rễ cây chỉ hút được 0,08% Mg ở pH 4, còn ở môi trường pH 6 và không có bổ sung 0,1milimol nhôm thì rễ ngô hút được 0,47% Mg.

Như vậy, khi cây ngô trồng trong điều kiện đất chua nhiều thì sẽ rất ảnh hưởng đến sinh trưởng và năng suất. Vì ngay cả phun phân bón lá có chứa Mg thì cây cũng hút được rất ít so với không phun Mg.

Còn trong đất lúa thì sao? Ở Trung Quốc, người ta đã thực hiện nghiên cứu trên 6 nhóm đất có hàm lượng Mg trao đổi từ 15,5ppm (pH 5,5), đến 51,4ppm (pH 5,6). Thí nghiệm bón bổ sung 18,75kg Mg/ha cho lúa. Kết quả chỉ có 2 loại đất có hàm lượng Mg trao đổi là 15,5 và 23,0 ppm có năng suất lúa tăng được 16,5 – 17,4%.

Như vậy có thể kết luận rằng đất có hàm lượng Mg trao đổi trên 23ppm là cao, nên bón thêm Mg không có hiệu lực, thậm chí Mg trao đổi trong đất quá cao (51,4ppm) làm giảm năng suất lúa. Các tác giả đã xếp hạng, nếu hàm lượng Mg trao đổi trong đất dưới mức 6ppm là thấp, 6,26ppm là trung bình và trên mức 6 – 7ppm là cao.

Vỉa quặng Mg

Nguồn Mg lấy từ đâu?

Ta có thể tận dụng nguồn Mg từ các loại vật liệu và phân bón sau:

-Từ các loại phân hữu cơ khác nhau.

-Từ quặng Apatit Lào Cai (0,18 – 0,9% Mg0).

-Từ phân super lân Long Thành các loại (1 – 4% Mg0).

-Từ phân lân nung chảy (có 18 – 20% Mg0).

-Trong Secpentin, trong Dolomit.

-Trong các loại phân Magie Amon phốt phát, như MgNH4P04.H20 (15,65% Mg hay 25,95% Mg0).

-Phân kali magiê sunphat: K2S04MgS04.6H20 chứa 10 – 19% Mg0.

-Trong muối kali magie sunphat: 2MgS04.K2S04, có chứa 19,3% Mg0.

-Trong phân NPK+TE Phân bón Miền Nam có chứa MgO tiện lợi cho việc cung cấp thêm yếu tố Ma giê.

Sưu tầm và biên tập, Ks Lê Minh Giang