Bài 47. Chất Béo - Củng Cố Kiến Thức

I. CHẤT BÉO CÓ Ở ĐÂU?

- Chất béo có trong động vật và thực vật.

- Trong cơ thể động vật, chất béo tập trung nhiều ở mô mỡ.

- Trong thực vật, chất béo tập trung ở quả và hạt.

II. CHẤT BÉO CÓ NHỮNG TÍNH CHẤT VẬT LÍ QUAN TRỌNG NÀO?

- Chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước, tan được trong các dung môi hữu cơ như benzen, dầu hỏa, xăng…

III. CHẤT BÉO CÓ THÀNH PHẦN VÀ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?

- Chất béo là hỗn hợp nhiều este của glixerol (glixerin) với các axit béo.

- Công thức chung của chất béo là: $(R-COO)_{3}C_{3}H_{5}$

- Glixerol (glixerin) có công thức cấu tạo là:

$\longrightarrow $ Viết gọn: $C_{3}H_{5}(OH)_{3}$

- Các axit béo là axit hữu cơ có công thức chung là $R-COOH,$ trong đó $R-$ có thể là: $C_{17}H_{35}-\,;$ $C_{17}H_{33}-\,;$ $C_{15}H_{31}-\,...$

IV. CHẤT BÉO CÓ TÍNH CHẤT HÓA HỌC QUAN TRỌNG NÀO?

$\bullet \,\,$ Phản ứng thủy phân:

- Đun nóng chất béo với nước, có axit làm xúc tác, chất béo tác dụng với nước tạo ra glixerol và các axit béo. Phản ứng này gọi là phản ứng thủy phân.

$\underbrace {\mathop {(RCOO)_{3}C_{3}H_{5}}\limits_{}^{}}_{\mathop {(Chất\,\,béo)}\limits_{}^{}}\,\, + \,\,3\,H_{2}O\,\,\, \underset{Axit}{\overset{t^{o}}{\longrightarrow}} \,\,\,\underbrace {\mathop {C_{3}H_{5}(OH)_{3}}\limits_{}^{}}_{\mathop {(Glixerol)}\limits_{}^{}}\,\, + \,\,\underbrace {3\,\mathop {RCOOH}\limits_{}^{}}_{\mathop {(Axit\,\,béo)}\limits_{}^{}}$

$\bullet \,\,$ Phản ứng xà phòng hóa

- Đun chất béo với dung dịch kiềm, chất béo cũng bị thủy phân tạo ra glixerol và muối của các axit béo:

$(RCOO)_{3}C_{3}H_{5}\,\, + \,\,3\,NaOH\,\,\, {\overset{t^o}{\longrightarrow}} \,\,\,C_{3}H_{5}(OH)_{3}\,\, + \,\,3\,RCOONa$

$\Longrightarrow $ Hỗn hợp muối natri (hoặc kali) của các axit béo là thành phần chính của xà phòng. Vì vậy, phản ứng thủy phân chất béo trong môi trường kiềm còn gọi là phản ứng xà phòng hóa.

V. CHẤT BÉO CÓ ỨNG DỤNG GÌ?

$\bullet \,\,$ Ứng dụng:

- Chất béo là thành phần cơ bản trong thức ăn của người và động vật. Chất béo cung cấp năng lượng cho cơ thể nhiều hơn so với chất đạm và chất bột.

- Trong công nghiệp, chất béo dùng để điều chế glixerol và sản xuất xà phòng.

$\bullet \,\,$ Cách bảo quản chất béo:

- Chất béo để lâu trong không khí thường có mùi ôi.

- Cần bảo quản chất béo ở nhiệt độ thấp.

- Hoặc cho vào chất béo một ít chất chống oxi hóa, hay đun chất béo (mỡ) với 1 ít muối ăn.