Bài 58. Sử Dụng Hợp Lí Tài Nguyên Thiên Nhiên - Lib24.Vn

BÀI 58: SỬ DỤNG HỢP LÍ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

I. Lý thuyết

- Tài nguyên thiên nhiên là nguồn vật chất sơ khai được hình thành và tồn tại trong tự nhiên mà con người có thể sử dụng trong cuộc sống.

1. Các dạng tài nguyên thiên nhiên chủ yếu

- Tài nguyên đất:

- Tài nguyên nước:

- Tái nguyên khoáng sản:

- Tài nguyên sinh vật và rừng

- Các dạng tài nguyên trong thiên nhiên được chia thành các nhóm:

+ Tài nguyên không tái sinh: những dạng tải nguyên sau một thời gian sử dụng sẽ bị cạn kiệt.

+ Tài nguyên tái sinh: những dạng tài nguyên sử dụng hợp lí sẽ có điều kiện phát triển phục hồi.

+ Tài nguyên năng lượng vĩnh cữu: năng lượng mặt trời, năng lượng gió, năng lượng nhiệt sinh ra từ trong lòng đất… Nguồn năng lượng sạch, khi sử dụng không gây ô nhiễm môi trương.

* Các dạng tài nguyên thiên nhiên

Dạng tải nguyên	Ghi kết quả	Các tài nguyên
1. Tài nguyên tái sinh 2. Tài nguyên không tái sinh 3. Tài nguyên năng lượng vĩnh cửu	b, c, g a, e, i d, h, k, l	a. Khí đốt thiên nhiên b. Tài nguyên nước c. Tài nguyên đất d. Năng lượng gió e. Dầu lửa g. Tài nguyên sinh vật h. Bức xạ mặt trời i. Than đá k. Năng lượng thủy triều l. Năng lượng suối nước nóng

2. Sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên

Là hình thức sử dụng vừa đáp ứng nhu cầu sử dụng tài nguyên của xã hội hiện tại, vừa bảo đảm duy trì dài lâu các nguồn tài nguyên cho các thế hệ sau

a. Sử dụng hợp lí tài nguyên đất

- Vai trò của tài nguyên đất:

+ Môi trường để sản xuất lương thực, thực phẩm nuôi sống con người.

+ Nơi để xây nhà, các khu công nghiệp, làm đường giao thông

+ Sử dụng hợp lí tài nguyên đất làm cho đất không bị thoái hóa

- Biện pháp:

+ Các hoạt động chống xói mòn, chống khô hạn, chống nhiễm mặn

+ Nâng cao độ phì nhiêu của đất

- Thự vật đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ đất

Tình trạng của đất	Có thực vật bao phủ	Không có thực vật bao phủ
Đất bị khô hạn	X
Đất bị xói mòn	X
Độ màu mỡ của đất tăng lên	X

* Trên các vùng đất dốc, những nơi có thực vật bao phủ và làm ruộng bậc thang có thể góp phàn chống xói mòn đất vì: trên những vùng đó nước chảy trên mặt đất luôn va vào gốc cây và lớp thảm mục trên mặt đất nên chảy chậm lại. Do vậy, rừng có vai trò quan trọng trong việc hạn chế xói mòn đất, nhất là xói mòn trên sườn đất dốc.

b. Sử dụng hợp lí tài nguyên nước

- Vai trò của tài nguyên nước

+ Nước là nhu cầu không thể thiếu của mọi sinh vật trên Trái Đất.

+ Yếu tố quyết định chất lượng môi trường sống của con người.

- Nguyên nhân gây ô nhiễm nước và cách khắc phục

Nguồn nước	Nguyên nhân gây ô nhiễm	Cách khắc phục
Các sông, cống nước thải ở thành phố	Do dòng chảy bị tắc và do xả rác bẩn xuống sông	Khơi thông dòng chảy Không đổ rác thải xuống sông
Ao, hồ	Do rác thải	Không vứt rác thải bừa bãi xuống ao, hồ
Biển	Dầu loang từ các vụ tai nạn tàu thủy …	Hạn chế đến mức tối đa các vụ tai nạn Triển khai công tác cứu hộ kịp thời

- Hậu quả của việc thiếu nước:

+ Nguyên nhân gây bệnh tật do mất vệ sinh.

+ Ảnh hưởng tới mùa màng do hạn hán.

+ Không đủ nước uống cho các đàn gia súc …

c. Sử dụng hợp lí tài nguyên rừng

- Vai trò của tài nguyên rừng

+ Cung cấp nhiều loại lâm sản quý như gỗ, củi, thuốc nhuộm, thuốc chữa bệnh …

+ Có vai trò quan trọng trong việc điều hòa khí hậu

+ Góp phần ngăn chặn nạ lũ lụt, xói mòn đất …

+ Ngôi nhà chung của các loài động vật và vi sinh vật

+ Nguồn gen quý giá góp phần rất quan trọng trong việc giữ cân bằng sinh thái của Trái Đất.

- Biện pháp:

+ Khai thác hợp lí, kết hợp trồng bổ sung

+ Thành lập khu bảo tồn thiên nhiên

II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK

Câu 1: Tài nguyên không tái sinh và tái sinh khác nhau như thế nào?

Hướng dẫn trả lời :

- Tài nguyên không tái sinh là nguồn tài nguyên sau khi khai thác và sử dụng bị cạn kiệt dần, như tài nguyên khoáng sản.

- Tài nguyên tái sinh là nguồn tài nguyên sau khi sử dụng có thể tái sinh và ngày càng phong phú hơn nếu dược quản lí tốt, như tài nguyên đất, nước, sinh vật. biển và tài nguyên nông nghiệp.

Câu 2: Vì sao phải sử dụng tiết kiệm và hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên?

Hướng dẫn trả lời :

Chúng ta phải sử dụng tiết kiệm và hợp lí tài nguyên thiên nhiên vì tài nguyên không phải là vô tận. chúng ta cần phải sử dụng hợp lí để vừa đáp ứng nhu cầu sử dụng tài nguyên của xã hội hiện tại vừa bảo đảm duy trì lâu dài các nguồn tài nguyên cho các thế hệ con cháu mai sau.

Câu 3: Nguồn năng lượng như thế nào được gọi là nguồn năng lương sạch ?

Hướng dẫn trả lời :

Nguồn năng lượng vĩnh cửu như năng lượng mặt trời, năng lượng gió, năng lượng nhiệt từ trong lòng trái đất., khi sử dụng không gây ô nhiễm môi trường. Đó là năng lượng sạch.

Câu 4: Sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên rừng có ảnh hưởng như thể nào tới các tài nguyên khác như tài nguyên đất và nước?

Hướng dẫn trả lời :

Bảo vệ rừng và cây xanh trên mặt đất sẽ có vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ đất, nước và các tài nguyên sinh vật khác.

Rừng có vai trò quan trọng trong việc hình thành và bảo vệ đất. Cây rừng hấp thụ các chất khoáng và nước trong đất, nhưng đất rừng không bị nghèo và khô dần. Xác sinh vật rừng sau khi được phân giải sẽ cung cấp một lượng khoáng cho đất.

Ở những vùng có rừng che phủ thì sau những trận mưa lớn, cây rừng đã giữ nước mưa làm cho nước ngấm được vào đất và lớp thảm mục nhiều hơn, đất không bị khô. Khi chảy trên mặt đất, nước luôn va vào gốc cây nên chảy chậm lại. Do vậy, rừng có vai trò quan trọng trong việc hạn chế xói mòn đất, nhất là xói mòn trên sườn dốc. đồng thời cũng chống được bồi lấp lòng sông, lòng hồ, các công trình thủy lợi, thủy điện.

Bài tập

• Câu 1 (SGK trang 177)
• Câu 4 (SGK trang 177)
• Câu 3 (SGK trang 177)
• Câu 2 (SGK trang 177)