'Bài Ca Kết đoàn' Bằng Gáo Dừa Lớn Nhất Việt Nam

Võ Quý Quốc bên bức tranh gáo dừa kỷ lục VN - “Bài ca kết đoàn”

Gáo dừa xưa chỉ để dùng múc nước, làm đồ mỹ nghệ, ít người có ý định dùng nó để làm tranh, vì nó cứng, nhưng chàng họa sỹ 25 tuổi Võ Quý Quốc đã đưa gáo dừa vào làm tranh nhằm giới thiệu với công chúng một giá trị của dừa. Dưới bàn tay Quốc, dừa là chất liệu độc đáo, tạo nên hơn 1.000 bức tranh gáo dừa lạ mắt, trong đó có bức tranh Bài ca kết đoàn đạt kỷ lục tranh gáo dừa Việt Nam.

Sinh ra ở vùng quê cát trắng (Đồng Hới, Quảng Bình), Quốc “am hiểu” gáo dừa khi đến với xứ dừa Bảo Ninh, quê hương mẹ. Suốt năm học lớp 10, ý nghĩ sẽ dùng gáo dừa làm tranh đã thôi thúc Quốc miệt mài tìm tòi, khám phá.

“Thích vẽ từ năm học lớp 3, những bức vẽ đầu tiên của tôi là về Bác Hồ, tôi yêu Bác qua những câu chuyện của bố tôi. Bố là bộ đội và rất thần tượng Bác. Khi học trường Cao đẳng Mỹ thuật Trang trí (Đồng Nai), ý định sẽ làm một bức tranh gáo dừa lớn về Bác càng nung nấu trong tôi” - Quốc tâm sự.

Cái khó của Quốc là làm tranh gáo dừa tốn nhiều công đoạn, tranh gáo dừa không mềm mại như tranh sơn dầu, không có nhiều màu như tranh sơn mài và tranh thêu,

Thêm một cái khó nữa là lựa chọn gáo dừa, nếu lựa không chuẩn màu, không hợp với tông màu chính của bức tranh, sẽ phải bóc lên làm lại, rất mất công, mất sức và hao keo. Màu chủ đạo của gáo dừa là vàng nâu (vàng trắng, vàng nâu, vàng bóng... nâu đen, nâu vàng, nâu bóng ...tùy theo tuổi của gáo dừa).

Qua hơn 1.000 bức tranh, Quốc rút ra kinh nghiệm quý khi lựa gáo dừa. Phải đưa cái gáo lên nhìn nghiêng phần gáo mới thấy được chính xác màu sắc của nó, vì nhìn bên ngoài đa số gáo giống nhau về màu sắc.

Từ tháng 7/2007, Quốc bắt tay vào làm tranh với ý tưởng làm bức tranh gáo dừa khổ lớn (3,2 × 3,2m) tên gọi Bài ca kết đoàn. Bài ca kết đoàn tạc hình ảnh vị cha già dân tộc đứng ở trung gian bắt nhịp cho 54 dân tộc anh em cùng ca Bài ca kết đoàn trên nền bản đồ Việt Nam với phong cảnh đất nước và hình ảnh rồng thiêng ẩn hiện.

Để tìm hiểu tư liệu về Bác Hồ và 54 dân tộc, trong 2 tháng, Quốc lại khoác ba lô lên đường đi thực tế tại các tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận, Bình Định, Huế, các tỉnh Tây Nguyên... để xây dựng phác thảo chi tiết bức tranh lớn. Chia sẻ về hành trình phác thảo bức tranh, Quốc tâm sự:

“Thầy Nguyễn Hồ Đức giúp tôi về phần dựng hình cũng như sắp xếp bố cục. Thầy trò đã ngày đêm miệt mài suốt 1 tháng để triển khai phác thảo lớn cho bức tranh. Phác thảo được tạo lên hoàn toàn bằng than chì trên vải với kích thước 3.2m x 3.2m”.

Làm khung sườn bằng sắt, đóng ván nền, scan lại tất cả hình ảnh cũng như bố cục bức tranh từ bức phác thảo sang, chọn lựa gáo, xơ, bẹ dừa theo đúng sắc độ của phác thảo để tiến hành ghép tranh, tất cả yêu cầu Quốc và cộng sự phải tỉ mỉ trong từng chi tiết. Chia quá trình ghép tranh làm 11 công đoạn, Quốc cùng các cộng sự miệt mài hoàn thành trong 30 ngày đêm.

Bài ca kết đoàn - kỷ lục Việt Nam

Đầu năm 2008, bức tranh được hoàn thành cũng kết thúc chặng đường gần 1 năm trời Quốc cùng 6 cộng sự miệt mài làm việc.

Trong bức tranh góc phía trên bên tay phải Bác gồm các dân tộc Stiêng, Xinh mun, Ta-ôi, San chay, Mnông, Phùlá, Cơtu, Dao... đang lao động và múa hát; góc phía trên bên tay trái của Bác gồm các dân tộc Tày, Thái, Sila, Sán dìu, Rơ mam, Pù péo, Ra-giai, Lahủ, Hà nhì, Chứt, Vân kiều... đang múa hát với nhạc cụ dân tộc kết hợp với lao động.

Góc phía dưới tay trái Bác là các dân tộc Hoa, Khơ me, Mường, Kinh, Lự, Mạ, Lôlô, Khơ-mú, Ê-đê, Cơho… mặc trang phục dân tộc đang múa hát với nhạc cụ truyền thống; góc phía sau lưng Bác là các dân tộc Giáng, Hrê... đang múa hát cùng nhạc cụ truyền thống; Góc dưới bên tay phải Bác là các dân tộc Mông, Bố y, Pa thẻn, Thổ, Chăm, Chơ ro... với trang phục dân tộc và múa hát.

Nền của bức tranh là những hình ảnh thân quen của quê hương như ruộng đồng, sông suối, cỏ cây, đền tháp… Tất cả được sắp xếp uốn lượn theo hình chữ S của bản đồ Việt Nam và cũng tượng trưng cho hình ảnh một con rồng- nguồn gốc và sự thịnh vượng của dân tộc trong thời hội nhập.

Tâm sự về trình tự “vẽ” tranh bằng gáo dừa Bài ca kết đoàn, Quốc cho biết: “Sau khi chọn gáo dừa có độ dày đáp ứng tiêu chuẩn, chúng tôi sẽ bóc từng lớp vỏ xù xì bên ngoài để gáo lộ ra hoa văn rồi làm sạch, cắt mảnh thành những phôi dừa nhỏ hơn, ép dập, làm phẳng, đánh bóng, cắt định hình…

Trong đó, khâu quan trọng là ép phẳng bởi miếng gáo dừa vốn cong, ép không khéo sẽ bị rạn, vỡ. Để “vẽ” thành công, cần phải làm chủ được chất liệu, bởi gáo dừa là loại gỗ đặc biệt đã bị sừng hóa, rất cứng nên phải cẩn thận trong chọn hoa văn cho phù hợp để bức tranh sống động, có hồn. Đặc biệt là phải có một chất keo tốt để gắn kết các mảnh gáo dừa thô cứng”.