| BÀI KÝ VỀ TỪ ĐƯỜNG GIA MÔN HỌ TRỊNH Ở AN CHÂN BÁI KHÊ TRƯƠNG THỊ THỦY Viện Nghiên cứu Hán Nôm Trong chuyến đi công tác tại huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hoá, chúng tôi may mắn được tiếp xúc với gia đình họ Trịnh ở xã Yên Bái và được nghe người trong gia tộc kể về dòng thế. Chúng tôi có đến từ đường họ Trịnh, do thời gian và điều kiện, nhà thờ không giữ nguyên được kiến trúc ban đầu, nhưng nền móng cũ vẫn còn, và đặc biệt ở đây vẫn còn tấm bia đá ghi lại gia môn của họ Trịnh. Chúng tôi xin giới thiệu nội dung tấm bia này. Phiên âm: Hoàng triều Tự Đức nhị thập cửu niên Bính Tý nhị thập sơ nguyệt tứ nhật. An Chân Bái khê thị Trịnh môn từ đường bi ký. Báo bản phản thủy sở dĩ chiêu nhân đạo chi thường, khắc thạch lập bi sở dĩ vĩnh thế truyền chi. Giám ngã tộc tự kiến chi, đốc chi, cơ chi, cần chi, tự đức lũy công kỳ lai cữu hĩ. Văn phái vũ giai lưỡng đồ tịnh tiến. Ngọc đường kiềm các tiếp vũ đồng thăng kỳ thứ, đăng si lục lị cầm, đường giải khanh khoa ưu tỉnh thí lũ lũ kỳ nhân hĩ. Thì hữu hâm mộ phong thanh giả, vãng vãng dĩ y quan, môn hộ danh chi hiện. Kim do linh xuân nhất chu phô vi chi diệp giả, hiên kha vạn đóa chủng chủng đằng phương. Khởi phi căn thâm nhi mạt mậu hồ? Duy tư ý đức, thành bất dĩ vu hoài yên. Minh Mệnh thập niên chi Kỷ Sửu, trúc từ chỉ vu tổ triệu chi tiền, mệnh viết: Thiêu tăng tịnh lập bi ký vu thử. Thử diệc đấu chước cổ lễ vi chi. Tuy vị tận hợp lễ chi chính, nhiên diệc thứ cơ yên nãi ư. Tự Đức nhị thâp cửu niên chi Bính Tý, thiết lập từ đường dĩ vi tế thời hưởng tự, nhưng phụng bi ký tương hồi thực lập truyện. Ngã hậu nhân đỗ kỳ minh văn giả, hiếu trung hưng khởi, niệm kỳ sảng dụ giả, tố nghiệp các đôn, tổ triệu tôn bồi thiên bách thế. Tuy ma chi công đức xuân kì thu báo ức vạn niên như tại chi quận cao, thành [] thị tiên linh vu hoàng tuyền nhi điện tôn phỏng ư bàn thạch giả tai! Lịch tự tổ tiền sĩ Lê công thần, quan tước cập khoa trường liệt vị: Đặc tiến phụ quốc công Thượng tướng quân tặng Thái bảo Ngai Quốc công Trịnh Tử Ngai. Đặc tiến phụ quốc công Thượng tướng quân, cao quân Đô đốc đồng Đô đốc tứ tri Sái Quận công Trịnh Cảnh Hoa. Đặc tiến phụ quốc công Thượng tướng quân Đô đốc, Tả Đô đốc Cẩm Y vệ, Chưởng sự thượng trụ quốc thượng trật Hoàng Quận công Trịnh Cảnh Huy. Tán trị công thần đồng Tri phủ Trịnh Cảnh Kỳ. Đệ nhị giáp Tiến sĩ đồng xuất thân, Kiệt Tiết Tuyên lực công thần Kim tử Vinh lộc đại phu Sơn Nam xứ, Tán trị thừa chánh sứ Hoằng Đạt, nam tán trị tượng quận thượng trật Trịnh Cảnh Thụy tiên sinh. Tán trị công thần kim ngô tướng thự, Phó xứ trúc giang tử Trịnh Cảnh Tông tiên công. Dương vũ uy dũng công thần công tư ngũ phủ phù lương quan Trịnh Cảnh Thuần tiên công. Nam Đô đốc phủ Đô đốc đồng Tri phủ quận công Trịnh Cảnh Phú tiên công. Cửu khanh Bái trạch tử Trịnh Cảnh Kiên tiên sinh. Viên ngoại quận du lộc Trịnh Cảnh Hoàng tiên sinh. Trúng thức Trịnh Cảnh Trác tiên sinh. Trúng thức Trịnh Cảnh Toàn tiên sinh. Tán trị công thần tri phủ Trịnh Cảnh hoàng tiên công. Thự sự quế trường hầu Trịnh Cảnh Tường tiên công. Hương lĩnh hầu Trịnh Cảnh Tri tiên công. Trúng thức Trịnh Cảnh Toàn tiên công. Trúng thức lịch xuân thí trúng tam trường tri huyện Trịnh Thế Danh tiên sinh. Hương lĩnh hầu Trịnh Cảnh Thứ tiên công. Giám sinh tri minh tự Trịnh Cảnh Luận tiên sinh. Trúng thức Trịnh Cảnh vũ tiên sinh. Trúng thức giải nguyên lịch xuân thi trúng tam trường tri huyện Trịnh Cảnh Điển tiên sinh. Trúng thức giải nguyên Trịnh Cảnh Cơ tiên sinh. Trúng thức giải nguyên lịch xuân thi trúng tam trường Tri huyện Trịnh Cảnh Chu tiên sinh. Đồng tri phủ Trịnh Cảnh Khoan tiên sinh. Trúng thức giải nguyên lịch xuân thi trúng tam trường hiển cung Đại phu Lạng Sơn đẳng xứ tán trị thừa chánh sứ ty tham nghị Bái Khê tử tu thiếu doãn truy liệt Trịnh Cảnh Khoa tiên sinh. Trúng thức Trịnh Cảnh Cự tiên sinh Trúng thức Trịnh Cảnh Huệ tiên sinh Trúng thức Trịnh Cảnh Sản tiên sinh Sinh đồ: Trịnh Cảnh Tiến, Trịnh Cảnh Đỉnh, Trịnh Cảnh Khôi, Trịnh Cảnh Hán, Trịnh Cảnh Điển, Trịnh Cảnh Nhu, Trịnh Cảnh Xuân, Trịnh Cảnh Thuần, Trịnh Cảnh Kính, Trịnh Đắc Huệ, Trịnh Doãn Triều, Trịnh Đắc Dự, Trịnh Cảnh Lưu, Trịnh Duy Phú, Trịnh Duy Bôi, Trịnh Cảnh Quyền, Trịnh Cảnh Trân, Trịnh Duy Tú, Trịnh Cảnh Tranh, Trịnh Cảnh Kiêm, Trịnh Cảnh Vãn, Trịnh Cảnh Lĩnh, Trịnh Cảnh Liên, Trịnh Cảnh Chương, Trịnh Cảnh Phiên, Trịnh Cảnh Lư, Trịnh Cảnh Đột, Trịnh Duy Ức, Trịnh Duy Tu, Trịnh Duy Quỳnh, Trịnh Bá Phùng, Trịnh Bá Bích, Trịnh Bá Đăng, Trịnh Bá Tái, Trịnh Cảnh Hàm, Trịnh Cảnh Viên, Trịnh Cảnh Thực, Trịnh Cảnh Hằng, Trịnh Cảnh Hoàng, Trịnh Cảnh Lãng, Trịnh Bá Viên, Trịnh Cảnh Đồng, Trịnh Thế Doanh, Trịnh Cảnh Để, Trịnh Cảnh Cảnh, Trịnh Cảnh Lý, Trịnh Cảnh Trù, Trịnh Cảnh Tốn. Hoàng triều Canh Tuất, Nhâm Tý nhị khoa thí trường Tú tài, thiết lập từ đường Trịnh Văn Luyện, phụ ký công thần cung tiến giả thiết triệu tường lập bi ký Trịnh Cảnh Mậu. Cung tiến thổ nhất sào tứ khẩu xuất lập tổ đường điền nhị mẫu do y mãi nhu, phụ tự Trịnh Trọng Siêu, Trịnh Trọng Cương; Cung tiến điền nhất mẫu Trịnh Văn Đạt, Trịnh Văn Hiệp; Cung tiến tam thập quan Trịnh Thị Đạm; Cung tiến tiền ngũ thập quan Trịnh Thị Doanh. Dịch nghĩa: Ngày mồng 4 tháng 12 niên hiệu Tự Đức thứ 29 (1876). Bài ký ghi chép về từ đường gia môn họ Trịnh ở An Chân Bái Khê(1) Báo đáp về nguồn gốc, truy tìm về dòng giống ban đầu là đạo lý thường của con người. Khắc lập bia ký ghi chép là để truyền đời mãi mãi. Xem xét về họ Trịnh ta từ lúc kiến tạo cho đến nay đã có từ lâu, dòng văn phái võ hai đường cùng tiến. Quí hiển một nhà nên các bậc võ tướng đều được tiếp nối tiến thăng, thứ tự đăng ghi. Các bậc văn quan thi đỗ khanh khoa rất nhiều. Thanh phong nổi rõ đương thời, áo mũ y quan qua lại, một nhà hiện rõ danh hiển. Nay một cây linh xuân bền vững phô bày cành lá mà nghìn nhành vạn đóa nức nức đua hương. Há chẳng phải là gốc bền thì ngọn tốt chăng?. Truy nhớ về đức tốt của tổ tiên ấy là tỏ rõ tấm lòng thành kính mà nhớ về. Vào năm Kỷ Sửu niên hiệu Minh Mệnh thứ 10 (1829) xây từ đường từ nền móng tổ tiên đã gây dựng trước đây, gọi là gây dựng nhà thờ tổ tiên xa xưa, cùng lập bia ký ở đấy, đó cũng là sự noi theo lễ xưa, tuy rằng chưa phải hợp hết với những điều ngay thẳng của lễ nhưng cũng là ngõ hầu sắp tới. Năm Tự Đức thứ 29 tức năm Bính Tý, thiết lập từ đường làm nơi bốn mùa thờ cúng, vâng ghi vào bia để tiếp nối truyền thống tổ tiên ta. Người đời sau mỗi khi đọc bài minh văn này lòng hiếu trung hứng khởi, nghĩ nhớ về cơ đồ sáng láng, sự nghiệp rực rỡ của tổ tông. Tổ gây dựng con cháu đắp bồi trăm nghìn đời xây nền công đức. Xuân tế tự, thu báo đáp ức vạn niên như ở khói hương. Tấm lòng thành kính là sự yên vui đối với các bậc tiên linh dưới suối vàng mà định yên tôn miếu vững như bàn thạch vậy. Trải ghi thứ tự tổ tiên ta trước đây, các bậc công thần quan tước triều Lê cùng các bậc khoa trường: - Ông Trịnh Tử Ngai, được đặc biệt tiến phong: Phụ quốc Thượng tướng quân, tặng Thái bảo, tước Ngai Quốc công. - Ông Trịnh Cảnh Hoa được đặc biệt tiến phong: Phụ quốc Thượng tướng quân, Nam quân Đô đốc phủ, Đô đốc đồng tri, tước Tứ Quận công. - Ông Trịnh Cảnh Huy được đặc biệt tiến phong: Phụ quốc Thượng tướng quân Đô đốc phủ, Tả đô đốc, Cẩm Y vệ, Chưởng vệ sự, Thượng trụ quốc thượng trật, tước Hoàng Quận công. - Ông Trịnh Cảnh Kỳ được ban Tán trị công thần Đồng tri phủ. - Tiên sinh Trịnh Cảnh Thụy, thi đỗ Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân(2), được phong tặng Kiệt Tiết Tuyên lực công thần, ở hàng Kim tử Vinh lộc Đại phu, Sơn Nam xứ, Tán trị thừa chính sứ, tước Hoằng Đạt nam, Tán trị Thượng khanh thượng trật. - Ông Trịnh Cảnh Tông được ban Tán trị công thần, Kim Ngô vệ, Thự vệ sự, tước Trúc Giang tử. - Ông Trịnh Cảnh Thuần, được ban Dương vũ Uy dũng công thần, Công tư ngũ phủ, tước Phù Lương hầu. - Ông Trịnh Cảnh Phú, được ban chức Nam quân Đô đốc phủ, Đô đốc đồng tri, tước [] Quận công. - Ông Trịnh Cảnh Kiên được ban chức Thiếu khanh, tước Bái Trạch tử. - Ông Trịnh Cảnh Điển được ban Viên ngoại lang, tước Thể Lịch tử. - Ông Trịnh Cảnh Trác, ban Trúng thức. - Ông Trịnh Cảnh Dụ, ban Trúng thức - Ông Trịnh Cảnh Hoàng, được ban Tán trị công thần Tri phủ. - Ông Trịnh Cảnh Tường được ban chức Thự vệ sự, tước Quế Dương. - Ông Trịnh Cảnh Trí được ban tước Hương Lĩnh hầu. - Ông Trịnh Cảnh Toàn, ban trúng thức - Ông Trịnh Thế Danh, ban trúng thức trải các trường thi vào mùa xuânchỉ đỗ Tam trường (Tú tài), bổ nhiệm chức Tri huyện. - Ông Trịnh Cảnh Thứ, được ban tước Hương Lĩnh hầu. - Giám sinh Tri minh tự Trịnh Cảnh Luận. - Ông Trịnh Cảnh Vũ, ban Trúng thức. - Ông Trịnh Cảnh Điển, được ban Trúng thức, Giải nguyên, trải các kỳ thi mùa xuân trúng Tam trường, bổ nhiệm chức Tri huyện. - Ông Trịnh Cảnh Cơ, được ban Trúng thức Giải nguyên. - Ông Trịnh Cảnh Quýnh, được ban Trúng thức, Giải nguyên, trải các kỳ thi mùa xuân trúng Tam trường, bổ nhiệm chức Tri huyện. - Ông Trịnh Cảnh Khoan được ban chức Đồng tri phủ. - Ông Trịnh Cảnh Khoa, được ban Trúng thức, Giải nguyên, trải các kỳ thi mùa xuân trúng Tam Trường, ban tặng Hiển cung đại phu, Lạng sơn các xứ, Tán trị thừa chính sứ ty, Tham nghị, tước Bố Khê tử, tu [] thiểu doãn trung liệt. - Ông Trịnh Cảnh Cự, ban Trúng thức - Ông Trịnh Cảnh Huệ, ban Trúng thức - Ông Trịnh Cảnh Sản, ban Trúng thức - Các ông Sinh đồ (Tú tài): Trịnh Cảnh Tiến, Trịnh Cảnh Đỉnh, Trịnh Cảnh Khôi, Trịnh Cảnh Hán, Trịnh Cảnh Điển, Trịnh Cảnh Nhu, Trịnh Cảnh Xuân, Trịnh Cảnh Thuần, Trịnh Cảnh Kính, Trịnh Đắc Huệ, Trịnh Doãn Triều, Trịnh Đắc Dự, Trịnh Cảnh Lưu, Trịnh Duy Phú, Trịnh Duy Bôi, Trịnh Cảnh Quyền, Trịnh Cảnh Trân, Trịnh Duy Tú, Trịnh Cảnh Tranh, Trịnh Cảnh Kiêm, Trịnh Cảnh Vãn, Trịnh Cảnh Lĩnh, Trịnh Cảnh Liên, Trịnh Cảnh Chương, Trịnh Cảnh Phiên, Trịnh Cảnh Lư, Trịnh Cảnh Đột, Trịnh Duy Ức, Trịnh Duy Tu, Trịnh Duy Quỳnh, Trịnh Bá Phùng, Trịnh Bá Bích, Trịnh Bá Đăng, Trịnh Bá Tái, Trịnh Cảnh Hàm, Trịnh Cảnh Viên, Trịnh Cảnh Thực, Trịnh Cảnh Hằng, Trịnh Cảnh Hoàng, Trịnh Cảnh Lãng, Trịnh Bá Viên, Trịnh Cảnh Đồng, Trịnh Thế Doanh, Trịnh Cảnh Để, Trịnh Cảnh Cảnh, Trịnh Cảnh Lý, Trịnh Cảnh Trù, Trịnh Cảnh Tốn. Ông Trịnh Văn Luyện thi đỗ hai khoa Tú tài vào năm Nhâm Tuất, Canh Tý thiết lập từ đường. Phụ ghi công đức cùng cung tiến: Trịnh Trọng Mậu đặt nền móng xưa lập bia ký. Cung tiến đất 1 sào 4 miếng xây cất tổ đường, ruộng ở ngay chỗ đó. Phụ thờ Trịnh Trọng Trác, Trịnh Trọng Cương. Cung tiến ruộng 1 mẫu Trịnh Văn Đạt, Trịnh Văn Sảng. Cung tiến tiền 30 quan Trịnh Thi Đạm. Cung tiến tiền 50 quan Trịnh Thị Doanh. Hoµng triÒu Canh TuÊt, Nh©m Tý nhÞ khoa Tó tµi, x©y dùng tõ ®êng TrÞnh V¨n LuyÖn, phô ghi c«ng thÇn cung tiÕn gi¶ thiÕt triÖu têng lËp bi ký TrÞnh C¶nh MËu. Chú thích: 1. Nay là xã Yên Bái huyện Yên Định tỉnh Thanh Hóa. 2. Hiện nay còn có 1 bia đá ghi về công danh sự nghiệp của ông tại xã Định Tường huyện Yên Định./. | 
In