Bài Viết: Tìm Hiểu Luật Phòng, Chống Ma Túy 2021

1. Sự cần thiết phải ban hành Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 trong tình hình hiện nay. Luật Phòng, chống ma túy năm 2000 (sửa đổi, bổ sung năm 2008) và các văn bản hướng dẫn thi hành đã tạo hành lang pháp lý cho công tác phòng, chống tội phạm về ma túy, góp phần quan trọng trong cuộc đấu tranh phòng, chống ma túy, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội. Việc triển khai thực hiện Luật Phòng, chống ma túy, góp phần quan trọng trong cuộc đấu tranh phòng, chống ma túy, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội. Việc triển khai thực hiện Luật Phòng, chống ma túy đã đạt được nhiều kết quả tích cực trên các lĩnh vực công tác quản lý nhà nước về phòng, chống ma túy. Tuy nhiên, do sự phát triển nhanh và đa dạng của nền kinh tế, đời sống văn hóa – xã hội nên một số quan hệ xã hội mới liên quan đến phòng, chống ma túy xuất hiện nhưng chưa có quy định điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn như: Thứ nhất, chưa có quy định về quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy. Số người sử dụng trái phép chất ma túy trong những năm vừa qua ngày càng gia tăng, đặc biệt là sử dụng ma túy tổng hợp bị loạn thần (ngáo đá). Trong khi đó chưa có quy định của pháp luật về quản lý đối tượng này nên mặc dù thấy được tính chất nguy hiểm, hậu quả gây ra cho xã hội, nhưng quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy chưa được quan tâm một cách đúng mức, dẫn đến hậu quả do những người sử dụng trái phép chất ma túy gây ra cho xã hội trong thời gian qua là vô cùng nghiêm trọng, gây bất an trong nhân dân. Do đó, cần phải quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy và “có chế tài nghiêm khắc hơn đối với hành vi sử dụng trái phép chất ma túy” theo đúng tinh thần chỉ đạo của Chỉ thị số 36-CT/TW ngày 18/6/2019 của Bộ Chính trị về tăng cường, nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống và kiểm soát ma túy. Thứ hai, quy định về công tác cai nghiện còn một số bất cập. Số người nghiện gia tăng: tính đến tháng 6/2021, cả nước có trên 246.648 người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý. Xuất hiện nhiều chất ma túy mới, nhất là ma túy tổng hợp. Công tác lập hồ sơ đưa người nghiện vào cơ sở cai nghiện bắt buộc gặp khó khăn; công tác quản lý sau cai không còn phù hợp. Công tác xã hội hóa cai nghiện còn nhiều khó khăn. Cơ sở vật chất ở một số cơ sở cai nghiện còn thiếu, xuống cấp, chưa được quan tâm đầu tư thỏa đáng; các học viên sau khi cai nghiện ở các cơ sở cai nghiện bắt buộc trở về cộng đồng khó kiếm việc làm để ổn định cuộc sống. Thứ ba, Luật Phòng, chống ma túy năm 2000 (sửa đổi, bổ sung năm 2008) có một số nội dung chưa đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật. Cụ thể như: mâu thuẫn với Luật Xử lý vi phạm hành chính, Bộ Luật Tố tụng hình sự và Luật Tổ chức Cơ quan điều tra hình sự. Ngoài ra, còn một số vấn đề của thực tiễn đang đặt ra, nhưng Luật Phòng, chống ma túy năm 2000 (sửa đổi, bổ sung năm 2008) chưa đáp ứng được, cụ thể như: Chưa tạo hành lang pháp lý đầy đủ cho cơ chế phối hợp điều tra của lực lượng điều tra trong nước với các nước, các tổ chức phòng, chống ma túy quốc tế; chưa có chính sách ưu đãi đối với lực lượng chuyên trách phòng, chống tội phạm về ma túy, cai nghiện ma túy và điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế. Một số hoạt động chưa được đưa vào kiểm soát hoạt động hợp pháp liên quan đến ma túy như tạm nhập tái xuất, rất dễ bị các đối tượng lợi dụng hoạt động phạm tội về ma túy. Một số loại thuốc có chứa chất ma túy, tiền chất cũng chưa được quy định kiểm soát. Cho nên, căn cứ vào Văn kiện Đại hội lần thứ XII của Đảng, Chỉ thị số 36-CT/TW ngày 18/6/2019 của Bộ Chính trị về tăng cường, nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống và kiểm soát ma túy, Chỉ thị số 25-CT/TTg ngày 05/6/2017 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường công tác phòng, chống và cai nghiện ma túy trong tình hình hiện nay, việc xây dựng, ban hành Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 là yêu cầu cấp thiết, khách quan để thể chế hóa quan điểm của Đảng, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về công tác phòng, chống ma túy, đồng thời bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của pháp luật, đảm bảo hiệu lực, hiệu quả công tác phòng, chống ma túy trong tình hình mới, đặc biệt là trong công tác quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy và nâng cao hiệu quả công tác cai nghiện.

2. Những điểm mới đáng chú ý của Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 gồm 08 chương, 55 điều với những quy định cụ thể chặt chẽ và phù hợp với tình hình thực tế. Trên cơ sở kế thừa các điều luật của Luật Phòng, chống ma túy năm 2000 (sửa đổi, bổ sung năm 2008) thì có những điểm mới nổi bật như: - Mở rộng phạm vi điều chỉnh, cụ thể: Luật này quy định về phòng, chống ma túy; quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy; cai nghiện ma túy; trách nhiệm của cá nhân, gia đình, cơ quan, tổ chức trong phòng, chống ma túy; quản lý nhà nước và hợp tác quốc tế về phòng, chống ma túy. - Tách khái niệm “tội phạm ma túy” ra khỏi “tệ nạn ma túy” nhằm xác định đúng tính chất của “tội phạm ma túy” và “tệ nạn ma túy” vì tệ nạn là hiện tượng xã hội còn tội phạm là hành vi cụ thể được quy định trong Bộ luật Hình sự cần tập trung đấu tranh. - Bổ sung nhiều khái niệm, hành vi rất sát hợp với tình hình thực tế, nổi bật như: khái niệm “người sử dụng trái phép chất ma túy”, “xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể”, khái niệm “cai nghiện ma túy”, “cơ sở cai nghiện ma túy”; khái niệm thuốc thú y có chứa chất ma túy, tiền chất; bổ sung các hành vi bị nghiêm cấm (nổi bật như cấm kỳ thị người sử dụng trái phép chất ma túy, người cai nghiện ma túy, người sau cai nghiện ma túy). - Bổ sung quy định cụ thể về nguồn tài chính cho phòng, chống ma túy; quy định về kiểm soát đối với tiền chất, kiểm soát đối với các hoạt động tạm nhập, tái xuất, tạm xuất, tái nhập chất ma túy, tiền chất… - Xây dựng mới quy định về quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy (Chương IV); sửa đổi toàn diện quy định về cai nghiện ma túy (Chương V), từ đó khắc phục tình trạng bất cập trong công tác cai nghiện trong thời gian qua, bảo đảm tính đồng bộ với pháp luật xử lý vi phạm hành chính, đồng thời bổ sung các quy định mới bảo đảm công tác cai nghiện có hiệu quả. 3. Tình hình tội phạm ma túy và những kết quả đạt được trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy trên địa bàn tỉnh ta trong thời gian qua Thống kê đến ngày 14/10/2021, toàn tỉnh có 3.266 người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý, giảm 260 người so với cùng kỳ năm 2020. Trong đó: Số người nghiện tại cộng đồng 2.846; số người nghiện tại Trung tâm chữa bệnh, giáo dục lao động xã hội 255 người; Số người nghiện tại Trại tạm giam, Nhà tạm giữ 154 người. Có 10/10 huyện, thị xã, thành phố có tội phạm và tệ nạn ma tuý, hiện nay chỉ còn 15/124 xã (tăng 05 so với cuối năm 2020), phường, thị trấn không có tệ nạn ma túy. Tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn tỉnh ta tiếp tục gia tăng và tiềm ẩn nhiều nguy cơ phức tạp về an ninh trật tự, trong đó đặc biệt nổi lên là: Tình hình đối tượng trong và ngoài tỉnh lợi dụng các cơ sở kinh doanh có điều kiện về ANTT (các cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú, bar, karaoke, vũ trường trá hình…) để hoạt động phạm tội về ma túy, bao gồm mua bán, tàng trữ, tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy tại các điểm kinh doanh này. Đến nay toàn tỉnh có trên 237 người đã có Quyết định của Tòa án nhưng chưa đi cai nghiện do Cơ sở điều trị nghiện ngừng tiếp nhận học viên, đây được xác định là yếu tố nguy cơ, trực tiếp ảnh hưởng xấu đến tình hình an ninh, trật tự tại tỉnh ta. Qua 10 tháng năm 2021, lực lượng Công an toàn tỉnh đã có nhiều nỗ lực, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; công tác đấu tranh với tội phạm về ma túy đạt được những kết quả đáng khích lệ: toàn tỉnh bắt 432 vụ/597 đối tượng về các hành vi mua bán, tàng trữ, vận chuyển, tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy; thu giữ: 1.587 gam Heroine; 15 gam cần sa khô; 1.024 cây cần sa tươi; 3.150 gam ma túy tổng hợp; 24 gam loại ma túy khác; 201.000.000 đồng; 03 khẩu súng bắn đạn bi và nhiều phương tiện, tài sản, vật chứng khác có liên quan.

* Điển hình như:

Từ ngày 29/7 đến ngày 04/8/2021, Công an tỉnh Bình Thuận đã triệt phá thành công chuyên án ma túy phức tạp, bắt 02 đối tượng, thu giữ tổng cộng 1,6 kg ma túy đá, 01 bánh Heroine. Trong chuyên án này, các đối tượng đã nhiều lần thuê xe tải nhỏ chở hàng thiết yếu (rau muống) vào thành phố Hồ Chí Minh rồi mua ma túy vận chuyển về Bình Thuận tiêu thụ; hoặc sử dụng dịch vụ chuyển tiền online để mua ma túy, đối tượng bán ở thành phố Hồ Chí Minh đóng gói trong thùng đựng đồ ăn, gửi xe về Bình Thuận.

4. Công tác xây dựng, nhận rộng mô hình phòng, chống ma túy tại các địa bàn phức tạp Thời gian qua, công tác tuyên truyền, xây dựng mô hình phòng, chống ma túy được các cấp, các ngành đặc biệt quan tâm thực hiện, từng bước thay đổi nhận thức của người dân đối với người nghiện ma túy và nâng cao tinh thần tố giác tội phạm ma túy. Hiện nay, toàn tỉnh đang tiếp tục duy trì 986 mô hình, được chia thành 06 nhóm gồm: Nhóm mô hình về công tác tái hòa nhập cộng đồng; Nhóm mô hình phát huy vai trò của chức sắc, người có uy tín và họ tộc; Nhóm mô hình đảm bảo ANTT ATGT; Nhóm mô hình phòng, chống ma túy; Nhóm mô hình phòng, chống bạo lực gia đình và Nhóm mô hình đảm bảo ANTT; cả 06 nhóm này được Công an tỉnh phối hợp với các đơn vị, ban ngành chức năng triển khai hoạt động có hiệu quả 124/124 xã, phường, thị trấn trên địa bàn toàn tỉnh. Đặc biệt, Công an tỉnh tập trung tham mưu chuyển hóa các địa bàn trọng điểm tại thị trấn Phan Rí Cửa, Tuy Phong và phường Bình Tân, Lagi, trong đó chú trọng phát động, xây dựng, củng cố, nhân rộng và duy trì hoạt động của các mô hình “Tự phòng, tự quản”, mô hình điểm “Thị trấn an toàn văn minh” tại Phan Rí Cửa… thông qua đó để tập trung thực hiện trong năm 2021 và những năm tiếp theo với nội dung trọng tâm là tuyên truyền, vận động sự chung tay, vào cuộc của người dân, chính quyền các cấp vào cuộc chiến chống ma túy.

Nổi bật, trong năm 2021, Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy đã tích cực, chủ động xây dựng và thực hiện hiệu quả mô hình “Dân vận khéo” năm 2021, qua đó tổ chức rà soát, lập danh sách các cơ sở kinh doanh có điều kiện về ANTT trên địa bàn huyện Phú Quý; tuyên truyền, vận động treo bảng cam kết không bao che tội phạm; trực tiếp tuyên truyền cho 17 cơ sở. Mô hình đã phát huy hiệu quả tích cực; góp phần làm trong sạch địa bàn (tăng 02 xã không có ma túy) so với năm 2020.

5. Nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới của Công an tỉnh Trong thời gian tới, dự báo tình hình tội phạm và tệ nạn ma túy trên địa bàn tỉnh ta tiếp tục gia tăng và diễn biến phức tạp. Để tiếp nối những thành công đã đạt được, khắc phục những tồn tại, hạn chế đã được chỉ ra trong công tác phòng, chống và kiểm soát tội phạm ma túy, góp phần đưa Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 nhanh chóng đi vào cuộc sống, Công an tỉnh xác định một số nội dung trọng tâm để thực hiện, cụ thể: Một là, tham mưu triển khai, hướng dẫn thi hành Luật Phòng, chống ma túy số 73/2021/QH14, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2022. Trọng tâm là mở đợt tổng điều tra, rà soát thống kê đầy đủ thông tin chính xác số người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy để có cơ sở quản lý và nâng cao hiệu quả công tác cai nghiện. Hai là, tham mưu tăng cường chỉ đạo các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa xã hội, đẩy mạnh phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, đổi mới về nội dung, cải tiến về hình thức, phối hợp với các cơ quan, đơn vị truyền thông tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm của người dân về phòng, chống tội phạm ma túy. Xây dựng mô hình, các câu lạc bộ, nhân rộng điển hình tiên tiến trong phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, chú trọng phát triển và nâng cao các mô hình tổ chức tự quản, tự phòng về ANTT ngay từ gia đình, cộng đồng dân cư, trong từng cơ quan, doanh nghiệp và nhà trường, thường xuyên tổ chức sơ kết, tổng kết rút kinh nghiệm, nhân rộng mô hình có hiệu quả cao, nghiên cứu xây dựng những mô hình mới phù hợp với đặc điểm tình hình từng địa bàn. Ba là, triển khai đồng bộ, quyết liệt các biện pháp, giải pháp về phòng, chống tội phạm ma túy, chú ý tập trung vào các đối tượng cầm đầu, hoạt động chuyên nghiệp, có tổ chức và các đường dây vận chuyển ma túy vào địa phương. Nâng cao chất lượng công tác giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố; đẩy nhanh tiến độ điều tra xử lý án, không để xảy ra oan, sai, sót, lọt tội phạm.Thực hiện tốt công tác kiểm tra, phối hợp, hướng dẫn Công an các xã, phường, thị trấn đẩy mạnh công tác lập hồ sơ đưa đối tượng nghiện vào quản lý, giáo dục tại xã, phường, thị trấn; đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Phòng Cảnh sát Điều tra tội phạm về ma túy.