Bàn Chân – Các Cơ Nội Tại

(Bài đang hoàn thiện)

Các cơ nội tại bàn chân có nguyên ủy và bám tận trong bàn chân:

• có một cơ nội tại – cơ duỗi các ngón ngắn – trên mặt lưng của bàn chân;
• tất cả cơ nội tại khác – cơ gian cốt gan chân và mu chân, cơ gập ngón út ngắn, gập ngón cái ngắn, gập các ngón ngắn, cơ vuông gan chân (cơ gập phụ), cơ dang ngón út, cơ dang ngón cái, cơ giun nằm trên mặt lòng bàn chân xếp thành 4 lớp.

Các cơ nội tại chủ yếu bổ trợ các hoạt động của các gân dài và kích hoạt những vận động tinh của các ngón chân.

Tất cả các cơ nội tại bàn chân được các nhánh trong và ngoài gan chân của thần kinh chày chi phối ngoại trừ cơ duỗi các ngón, vốn được chi phối bởi thần kinh mác sâu. Hai cơ gian cốt đầu tiên ở mặt lưng  cũng có thể nhận chi phối của thần kinh mác sâu.

Ở mu chân

Cơ duỗi các ngón ngắn

Cơ duỗi các ngón ngắn bám vào một vùng thô ráp trên bề mặt nông phía ngoài của xương gót ở phía ngoài của xoang cổ chân (H.6.112 và bảng 6.10).

Bụng phẳng của cơ đi qua phía trước trong trên bàn chân, sâu dưới các gân duỗi các ngón dài và tạo thành bốn gân, bốn gân này đi vào mặt trong của bốn ngón. Gân đi vào ngón cái bám vào nền đốt gần trong khi các gân của ba ngón kia nhập lại với nhau ở bờ ngoài các gân duỗi các ngón dài.

Ở gan chân

Các cơ ở gan bàn chân được sắp xếp thành bốn lớp. Từ nông đến sâu, hoặc từ mặt lòng đến mặt lưng, các lớp này gọi là lớp thứ nhất, hai, ba và tư.

Lớp thứ nhất

Có ba thành phần ở các cơ lớp thứ nhất, vốn là lớp nông nhất trong bốn lớp và ngay dưới lớp cân mạc gan chân (H. 6.113 và bảng 6.11). Từ trong ra ngoài, các cơ này là cơ dang ngón cái, gập các ngón ngắn và dang ngón út.

Bảng 6.10. Cơ ở mặt lưng bàn chân

Tên cơ	Nguyên ủy	Bám tận	Phân bố thần kinh	Chức năng
Cơ duỗi các ngón ngắn	Mặt nông ngoài xương gót	Nền đốt ngón gần ngón cái và các mặt ngoài của các gân cơ duỗi các ngón dài từ ngón II đến ngón IV	Thần kinh mác sâu (S1, S2)	Duỗi khớp bàn đốt ngón cái và gập ngón II đến IV

Bảng 6.11. Lớp cơ đầu tiên ở gan chân (các phân đoạn tủy sống được tô đậm là phân đoạn chính phân bố thần kinh cho cơ)

Tên cơ	Nguyên ủy	Bám tận	Phân bố thần kinh	Chức năng
Cơ dang ngón cái	Lồi củ trong của củ xương gót	Nền trong của đốt ngón gần ngón cái	Nhánh gan chân trong thuộc thần kinh chày (S2, S3)	Dang và gập ngón cái tại khớp bàn đốt
Gập các ngón ngắn	Lồi củ trong của củ xương gót và cân mạc gan chân	Các bên mặt lòng của các đốt giữa 4 ngón ngoài	Nhánh gan chân trong thuộc thần kinh chày (S2,S3)	Gập khớp bàn đốt bốn ngón ngoài tại khớp liên đốt gần
Dang ngón út	Lồi củ ngoài và trong xương gót, và dải mô liên kết nối xương gót với nền xương bàn ngón V	Nền ngoài của đốt ngón gần ngón út	Nhánh gan chân ngoài thuộc thần kinh chày (S2, S3)	Dang khớp bàn đốt ngón út

Dang ngón cái

Cơ dang ngón cái tạo nên gờ trong của bàn chân và góp phần vào chỗ phồng ra ở bờ trong của gan chân (H.6.113). Nó có nguyên ủy từ lồi củ trong của củ xương gót các gờ lân cận của mạc gân gập và cân mạc gan chân. Nó tạo thành một gân bám tận vào bờ trong của nền đốt ngón gần của ngón cái và vào bờ trong của xương vừng trong mối liên kết với gân cơ gập ngón cái ngắn.

Cơ dang ngón cái dang và gập khớp bàn đốt ngón cái và được nhánh gan chân trong thuộc thần kinh chày chi phối.

Gập các ngón

Cơ gập các ngón nằm ngay trên lớp nông của cân mạc gan chân và nằm dưới các gân của cơ gập các ngón dài ở gan chân (H.6.113). Bụng cơ dẹp của cơ này có nguyên ủy như một gân ở lồi củ trong của củ xương gót và từ cân mạc gan chân lân cận.

Các sợi cơ gập các ngón chụm lại ở phía trước để tạo thành bốn gân, mỗi gân đi vào từng ngón của bốn ngón ngoài. Gần nền đốt gần, các gân này chẻ ra để đi qua mặt lưng của mỗi gân gập các ngón dài và bám vào gờ của đốt ngón giữa.

Cơ gập các ngón gập khớp liên đốt xa của bốn ngón ngoài và được phân bố bởi nhánh gan chân trong thuộc thần kinh chày.

Dang các ngón

Cơ dang ngón út ở bên bờ ngoài của bàn chân và góp phần vào gò gan chân rộng bờ ngoài (H. 6.113). Nó có một nền nguyên ủy rộng, chủ yếu từ bờ ngoài và các lồi củ trong của củ xương gót và từ dải mô sợi liên kết, dải này nối xương gót với nền đốt bàn ngón V.

Hình 6.113 Lớp cơ đầu tiên của gan bàn chân

Cơ dang ngón út tạo thành một gân đi ở một rãnh nông mặt lòng của nền xương bàn ngón V và tiếp tục chạy ra trước để bám vào bờ ngoài của nền đốt gần ngón út.

Cơ dang ngón út dang tại khớp bàn đốt và được nhánh gan chân ngoài thuộc thần kinh chày chi phối.

Lớp thứ hai

Lớp cơ thứ hai ở gan chân được nối với các gân của cơ gập các ngón dài, cơ này đi qua lớp này và bao gồm cơ vuông gan chân và bốn cơ giun (H.6.114 và bảng 6.12).

Vuông gan chân

Cơ vuông gan chân là một cơ dẹt hình vuông có hai nguyên ủy (H. 6.114):

• một đầu có nguyên ủy ở mặt trong xương gót dưới mỏm chân đến gót;
• đầu kia có nguyên ủy ở mặt dưới xương gót trước lồi củ ngoài củ xương gót và chỗ bám của dây chằng gan chân dài.

Cơ vuông gan chân bám tận vào bờ ngoài của gân gập các ngón dài ở nửa đầu gần gan chân. gần nơi gân này tách ra.

Bảng 6.12 Lớp cơ thứ hai gan chân

Tên cơ	Nguyên ủy	Bám tận	Thần kinh chi phối	Chức năng
Cơ vuông gan chân	Mặt trong xương gót và lồi củ ngoài của củ xương gót	Bờ ngoài của gân gập các ngón dài ở đầu gần gan chân	Nhánh gan chân ngoài thuộc thần kinh chày (S1 đến S3)	Giúp gân gập các ngón dài gập các ngón từ II đến IV
Các cơ giun	Cơ giun thứ nhất – ở bờ trong gân gập các ngón dài nối với ngón II; cơ giun thứ hai, ba và tư – các mặt lân cận của các gân lân cận của cơ gập các ngón dài	Bờ trong trống của nắp cơ duỗi ngón II đến V	Cơ giun thứ nhất – nhánh gan chân trong thuộc thần kinh chày; cơ giun hai, ba và tư – nhánh gan chân ngoài thuộc thần kinh chày (S2, S3)	Gập khớp bàn đốt và duỗi khớp liên đốt

Cơ vuông gan chân giúp gân cơ gập các ngón dài gập các ngón và có thể cũng điều chỉnh “đường kéo” của gân này khi nó đi vào gan bàn chân từ bờ trong. Cơ này được nhánh thần kinh gan chân ngoài chi phối.

Hình 6.114 Lớp cơ thứ hai ở gan chân

Các cơ giun

Các cơ giun là bốn cơ có hình dáng giống con giun có nguyên ủy bám vào các gân gập các ngón dài vào đi lên trên mặt lưng để bám tận vào các gờ trống của nắp cơ duỗi của bốn ngón chân ngoài (H. 6.114)

Cơ giun thứ nhất có nguyên ủy ở bờ trong gân gập các ngón dài nối với ngón hai. Ba cơ giun còn lại hình lông chim kép và có nguyên ủy ở các cạnh của gân lân cận.

Các cơ giun hoạt động thông qua các nắp cơ duỗi để đề kháng với việc bị duỗi quá khớp bàn đốt và gập khớp liên đốt lúc nhón gót khi đi.

Cơ giun thứ nhất được nhánh gan chân trong chi phối, trong khi ba cơ còn lại là nhánh gan chân ngoài chi phối.

Lớp thứ ba

Có ba cơ ở lớp thứ ba trong gan bàn chân (H. 6.115 và bảng 6.13)

• hai cơ (gập ngón cái ngắn và cơ áp ngón cái) nối với ngón cái;
• cơ thứ ba (gập ngón út ngắn) nối với ngón út.

Cơ gập ngón cái ngắn

Hình 6.115 Lớp cơ thứ ba ở gan chân

Hình  6.115

Bảng 6.13 Ba lớp cơ ở gan chân (phân đoạn tủy tô đậm là phân đoạn chính chi phối cơ)

Tên cơ	Nguyên ủy	Bám tận	Thần kinh chi phối	Chức năng
Cơ gập ngón cái ngắn	Mặt gan chân của xương hộp và bờ ngoài xương chêm; gân cơ chày sau	Cạnh trong và ngoài của nền đốt ngón gần ngón cái	Nhánh gan chân ngoài thuộc thần kinh chày (S1, S2)	Gập khớp bàn đốt ngón cái
Áp ngón cái	Các dây chằng ngang nối đầu khớp bàn đốt của ba ngón chân phía ngoài; nền chéo của các xương bàn chân từ II đến IV và ở mạc bọc cơ mác dài	Bờ ngoài của nền đốt gần ngón cái	Nhánh gan chân ngoài thuộc thần kinh chày (S2, S3)	Áp tại khớp bàn đốt ngón cái
Gập ngón út ngắn	Nền xương bàn ngón V và mạc bọc gân cơ mác dài	Bờ ngoài nền đốt gần ngón út	Nhánh gan chân ngoài thuộc thần kinh chày (S2, S3)	Gập khớp bàn đốt ngón út.

Cơ gập ngón cái ngắn có hai đầu gân ở nguyên ủy (H. 6.115):

• đầu ngoài có nguyên ủy ở mặt lòng xương hộp, sau rãnh của cơ mác dài và mặt lân cận của bờ ngoài xương chêm;
• đầu trong có nguyên ủy ở gân cơ chày trước khi nó đi vào lòng bàn chân.

Đầu trong và ngoài hợp lại làm một và làm thành bụng cơ nổi lên, sau đó lại tách ra thành phần trong và ngoài gần với mặt gan chân của xương bàn ngón I. Mỗi phần cơ nổi lên một gân bám tận vào hoặc là bên trong hoặc là bên ngoài của nền đốt ngón gần ngón cái.

Một xương vừng xuất hiện ở mỗi gân cơ gập ngón cái ngắn khi nó đi mặt gan chân của đầu xương bàn I. Gân cơ gập ngón cái dài đi qua giữa hai xương vừng.

Cơ gập ngón cái ngắn gập khớp bàn đốt ngón cái và được nhánh gan chân trong chi phối.

Áp ngón cái

Cơ áp ngón cái có nguyên ủy ở hai đầu cơ, đầu chéo và đầu ngang, đến gần cuối thì nhập lại để bám tận vào phía ngoài của nền đốt ngón gần ngón cái (H.6.115):

• đầu ngang có nguyên ủy ở các dây chằng gan chân nối với các khớp bàn đốt của ba ngón cuối và vào các dây chằng ngang sâu các xương bàn chân – cơ này đi ngang qua lòng bàn chân từ ngoài vào trong và nhập với đầu chéo gần nền ngón cái;
• đầu chéo lớn hơn đầu ngang và có nguyên ủy ở mặt gan chân của các xương bàn II đến IV và ở cân mạc của cơ mác dài – đầu này đi theo hướng trước ngoài qua lòng bàn chân và nhập với đầu ngang.

Bám tận của gân cơ áp ngón cái bám vào xương vừng bên ngoài nhập với gân cơ gập ngón cái ngắn bám thêm vào đốt ngón gần.

Cơ áp ngón cái áp ngón cái tại khớp bàn ngón và được nhánh gan chân ngoài chi phối.

Cơ gập các ngón ngắn

Cơ gập các ngón ngắn có nguyên ủy ở nền xương bàn ngón V mặt gan chân vào cân mạc lận cận của gân cơ mác dài (H.6.118). Nó bám tận vào bờ ngoài của nền đốt gần ngón út.

Cơ gập ngón út ngắn gập ngón út ở khớp bàn đốt và được nhánh gan chân ngoài chi phối.

Lớp thứ tư

Có hai nhóm cơ ở lớp cơ sâu nhất mặt gan chân, là cơ nội tại gan chân và mu chân (H. 6. 116 và bảng 6.14)

Hình 6.116 Lớp cơ thứ tư ở gan chân

Tên cơ	Nguyên ủy	Bám tận	Thần kinh chi phối	Chức năng
Cơ gian cốt mu chân	Các mặt xương bàn chân lân cận	Các nắp cơ duỗi và các nền của các đốt ngón gần của các ngón từ II đến IV	Nhánh gan chân ngoài thuộc thần kinh chày; cơ gian cốt mu chân thứ nhất và hai cũng được thần kinh mác sâu chi phối (S2, S3)	Dang ngón II và IV ở khớp bàn đốt; kháng lại cử động duỗi của khớp bàn đốt và gập của khớp liên đốt.
Cơ gian cốt gan chân	Các mặt trong của xương bàn ngón III đến V	Các nắp cơ duỗi  và nền của đốt gần ngón III đến V	Nhánh gan chân ngoài thuộc thần kinh chày (S2, S3)	Áp ngón III đến V ở khớp bàn đốt; kháng cử động duỗi của khớp bàn đốt và gập của khớp liên đốt.

Cơ gian cốt mu chân

Bốn cơ gian cốt mu chân là các cơ nằm trên cùng ở gan bàn chân và dang ngón từ hai đến bốn theo trục dọc qua ngón hai (H. 6.116). Cả bốn cơ hình lông chim kép và có nguyên ủy ở các mặt xương bàn lân cận.

Các gân của cơ gian cốt mu chân bám vào các gờ trống của các nắp cơ duỗi và nền của các đốt ngón gần.

Ngón thứ hai có thể dang sang hai bên của trục dọc của nó nên nó có hai cơ gian cốt mu chân liên quan  với nó, mỗi cơ một bên. Ngón ba và bốn chỉ có một cơ gian cốt mu chân ở bên ngoài. Ngón cái và ngón út có cơ dang riêng của nó (dang ngón cái và dang ngón út) ở lớp cơ đầu tiên ở gan chân.

Bên cạnh động tác dang, cơ gian cốt mu chân hoạt động thông qua các nắp cơ duỗi để đề kháng lại động tác duỗi của khớp bàn đốt và gập của khớp liên đốt.

Cơ gian cốt mu chân được nhánh gan chân ngoài chi phối. Cơ gian cốt mu chân ngón một và hai cũng nhận các nhánh thần kinh trên mặt nông của chúng từ thần kinh mác sâu.

Cơ gan cốt gan chân

Ba cơ gian cốt gan chân áp ngón ba, bốn và út về phía trục dọc của ngón hai (H. 6.116)

Mỗi cơ gian cốt mu chân có nguyên ủy ở bờ trong của các xương bàn có liên quan và bám tận vào  bờ trống của nắp cơ duỗi và nền đốt ngón gần.

Ngón cái có cơ dang riêng của nó (cơ dang ngón cái) ở lớp thứ ba của các cơ ở mặt lòng và ngón hai áp vào trục dọc của nó bằng cách dùng một trong hai cơ gian cốt mu chân của nó.

Bên cạnh động tác áp, cơ gian cốt gan chân hoạt động thông qua các nắp cơ duỗi để kháng lại động tác duỗi của các khớp bàn đốt và gập của khớp liên đốt. Tất cả được thần kinh gan chân ngoài chi phối.

53.748711 176.484375

Chia sẻ:

• Facebook
• LinkedIn
• Email
• Reddit
• In
• Twitter
• Tumblr

Thích Đang tải...