BÀNG HỆ THỐNG CÁC BÀI THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM LỚP 9 - 123doc

Tình đồng chí của những người lính dựa trên cơ sở cùng chung cảnh ngộ và lý tưởng chiến đấu, được thể hiện thật tự nhiên, bình dị mà sâu sắc trong mọi hoàn cảnh, nó góp phần quan trọng tạo nên sức mạnh và vẻ đẹp tinh thần của người lính cách mạng.

I/ BÀNG HỆ THỐNG CÁC BÀI THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM – 9 LỚP 9

Tác phẩm,

tác giả

Năm sáng tác,

Đồng chí

Chính Hữu

1948

Tự do

Tình đồng chí của những người lính dựa trên cơ sở cùng chung cảnh ngộ và

lý tưởng chiến đấu, được thể hiện thật tự nhiên, bình dị mà sâu sắc trong mọi hoàn cảnh, nó góp phần quan trọng tạo nên sức mạnh và vẻ đẹp tinh thần của người lính cách mạng

- Bài thơ ngắn gọn, xúc tích, cô đọng

- Hình ảnh chân thực, mộc mạc Nhờ thơ chú ý khai thác chất liệu hiện thực của cs chiến trường -Chi tiết, ngôn ngữ bình dị, cô đọng giàu sắc thái b/c

- Sử dụng thể thơ tự do với kết cấu bó mạ Số tiếng trong câu và số câu trong khổ không đều nhau, phù hợp với việc diễn tả tc theo mạch cảm xúc

Bài thơ về

tiểu đội xe

không

kính

Phạm Tiến

Duật

1969

Tự do

Qua hình ảnh độc đáo – những chiếc xe không kính, khắc hoạ nổi bật hình ảnh những người lính lái xe trên tuyến đường Trường Sơn trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ với tư thế hiên ngang, tinh thần dũng cảm và ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam

- Cách lựa chọn đề tài mới mẻ, độc đáo : Những chiếc xe không kính

-> Chất liệu hiện thực sinh động, khai thác vẻ đẹp

và chất thơ ngay trong cuộc sống gian khổ đời thường

-> Ngôn ngữ thơ giản dị tự nhiên như lời ăn tiếng nói hàng ngày những vẫn rất sâu sắc, hóm hỉnh

- Giọng điệu rất riêng, rất mới lạ và độc đáo : Vừa ngang tàng, bông đùa, tinh nghịch, dí dỏm vừa ung dung thanh thản, vui tươi vừa lắng sâu trách nhiệm

Đoàn

thuyền

đánh cá

Huy Cận

1969 bảy chữ

Những bức tranh đẹp, rộng lớn, tráng lệ về thiên nhiên, vũ trụ và người lao động trên biển theo hành trình chuyến ra khơi đánh

cá của đoàn thuyền Qua

đó thể hiện cảm xúc về thiên nhiên và lao động, niềm vui trong cuộc sống mới

Nhiều hình ảnh đẹp, rộng lớn, được sáng tạo bằng liên tưởng và tưởng tượng, âm hưởng khỏe khoắn lạc quan

Bếp lửa

Bằng Việt

1963-kết hợp 7 chữ

và 8 chữ

Những kỷ niệm đầy xúc động về bà và tình bà cháu, thể hiện lòng kính yêu trân trọng và biết ơn của cháu đối với bà và cũng là đối với gia đình, quê hương đất nước

Kết hợp giữa biểu cảm với miêu tả và bình luận, sáng tạo hình ảnh bếp lửa độc đáo vừa mang nghĩa

tả thực, tượng trưng gắn liền với hình ảnh người bà

- Thể thơ 8 chữ, giọng điệu tâm tình sâu lắng phù hợp với cảm xúc hồi tưởng, suy ngẫm

- Kết hợp nhiều phương thức biểu đạt: tự sự, miêu

tả, nghị luận giúp cho khả năng diễn đạt linh hoạt,

kí ức hiện lên chân thực, sống động

Khúc hát

ru

Nguyễn

1971 Thể thơ 8 chữ

Thể hiện tình yêu thương con của người mẹ dân tộc

Tà Ôi gắn liền với lòng yêu nước, tinh thần chiến

Khai thác điệu ru ngọt ngào trìu mến

Khoa Điềm đấu và khát vọng về

tương lai

Ánh trăng

Nguyễn

Duy

1978 Năm chữ

Từ hình ảnh ánh trăng trong thành phố, gợi lại những năm tháng đã qua của cuộc đời người lính gắn bó với thiên nhiên, đất nước bình dị, nhắc nhở thái độ sống tình nghĩa thủy chung

Hình ảnh bình dị mà giàu ý nghĩa biểu tượng, giọng điệu chân thành, nhỏ nhẹ mà thấm sâu

Con cò

Chế Lan

Viên

1962

Tự do

Từ hình tượng con cò trong những lời hát ru, ngợi ca tình mẹ và ý nghĩa của lời ru đối với đời sống của mỗi người

- Thể loại: Thể thơ tự do, nhưng có nhiều câu mang dáng dấp câu thơ tám chữ Thể thơ này giúp tác giả thể hiện cảm xúc một cách linh hoạt

- Giọng thơ biến đổi linh hoạt: Khi thì thầm tâm sự, khi đau buồn thiết tha, khi tình cảm dâng trào, khi triết lí sâu sắc…

- Vận dụng và sáng tạo hình ảnh con cò trong ca dao Đó là hình ảnh xuyên suốt bài thơ Hình ảnh con cò trong ca dao chỉ là điểm xuất phát, là điểm tựa cho những liên tưởng,tưởng tượng để tác giả sáng tạo nên những hình ảnh mới mẻ, độc đáo, bất ngờ và mang tính biểu tượng cao

Mùa xuân

nho nhỏ

Thanh Hải

1980

5 chữ

Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên và đất nước, thể hiện ước nguyện chân thành góp mùa xuân nhỏ của đời mình vào cuộc đời chung

- Thể thơ 5 chữ, gần với âm hưởng thơ ca, tạo âm hưởng nhẹ nhàng tha thiết

- Cách gieo vần liền, tạo sự liền mạch về cảm xúc

- Kết hợp các hình ảnh giản dị của tự nhiên với các hình ảnh mang ý nghĩa biểu trưng tạo nên sự phát triển, nâng cao và đổi mới

- Cấu từ thơ chặt chẽ, từ hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên đất trời đến mùa xuân của đất nước, của cách mạng và mùa xuân do con người tạo ra

Viếng lăng

Bác

Viễn

Phương

1976

8 chữ

Lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ đối với Bác tron trong một lần từ miền Nam ra viếng lăng Bác

- Giọng thơ trầm lắng, tha thiết, trang nghiêm

- Sáng tác nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp, vừa sâu sắc, vừa mang ý nghĩa khái quát và giá trị biểu đạt cao

- Cảm xúc chân thành, sâu lắng

- Ngôn ngữ bình dị, cô đúc

- Sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật: Kết cấu đầu cuối tương ứng, điệp từ, nhân hoá

Sang thu

Hữu Thỉnh

sau 1975

5 chữ

Biến chuyển của thiên nhiên lúc giao mùa từ hạ sang thu qua cảm nhận tinh tế của nhà thơ

-Bài thơ ngắn gọn, hàm xúc

-Sáng tạo nhiều hình ảnh quen thuộc mà vẫn mới

mẻ, gợi cảm Hình ảnh thiên nhiên được gợi tả bằng nhiều cảm giác tinh nhạy, ngôn ngữ chính xác, gợi cảm

-Sáng tạo những hình ảnh giàu ý nghĩa triết lí -Ngôn ngữ chắt lọc tinh tế, giàu tính gợi cảm, tính tượng hình, cảm xúc tinh tế, sâu lắng, kết hợp tấm lòng chân thành của nhà thơ tạo nên sức cuốn hút cho tác phẩm

Sau 1975 Bằng lời trò chuyện với - Thể thơ tự do, ít vần, lời thơ gần gũi với lời nói

2

Nói với

con

Y Phương

Tự do con bài thơ thể hiện sự

gắn bó, niềm tự hào về quâ hương và đạo lý sống của dân tộc

thường ngày

- Hình ảnh thơ mộc mạc, chân thành, mới lạ, vừa

cụ thể, gợi cảm vừa gợi ý nghĩa sâu xa

- Bố cục chặt chẽ , cách dẫn dắt tự nhiên

II- Sắp xếp các bài thơ Việt Nam đã học theo giai đoạn lịch sử

1/ Giai đoạn chống Pháp : Đồng chí

2/ Giai đoạn hoà bình sau kháng chiến chống Pháp : Đoàn thuyền đánh cá , Bếp lửa

3/ Giai đoạn kháng chiến chống Mỹ : Bài thơ về tiểu đội xe không kính , Khúc hát ru những em bé lớn

trên lưng mẹ

III Những điểm chung và riêng trong ba bài thơ: 20’

a Ba bài có điểm chung:

- Ca ngợi tình mẹ con thiêng liêng, thám thiết

- Sử dụng lời hát ru, lời nói của con với mẹ

- Hai bài: “ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” và “ Con cò” đều đề cập đến tình mẹ con, đều

ca ngợi tình mẹ con thắm thiết, thiêng liêng Cách thể hiện cũng có điểm gần gũi: đó là dùng điệu ru, lời ru của mẹ nhưng nội dung tình cản, cảm xúc ở mỗi bài lại mang nét riêng biệt

c Những điểm riêng:

- “ Khúc hát ru những em bé…” thể hiện sự thống nhất của tình yêu con với lòng yêu nước, gắn bó với cách mạng và ý chí chiến đấu của người mẹ dân tộc Tà-ôi trong h/cảnh hết sức gian khổ ở chiến khu miền Tây Thừa-Thiên trong k/c chống Mĩ

- “ Con cò” khai thác và phát triển tứ thơ từ hình tượng con cò trong ca dao hát ru, để ngợi ca tình mẹ

và ý nghĩa của lời ru

- “ Mây và sóng” háo thân vào lời trò chuyện hồn nhiên ngây thơ của em bé với mẹ để thể hiện tình yêu

mẹ thám thiết cuae trẻ thơ Mẹ đối với em bé là vẻ đẹp, niềm vui, sự hấp dẫn lớn nhất, sâu xa và vô tận, hơn tất cả những điều hấp dẫn khác trong vũ trụ

IV Hình ảnh người lính trong ba bài thơ : 15’

a “ Đồng chí” : Viết về người lính ở thời kì đầu cuộc k/c chống Pháp Những người lính trong bài thơ

xuất thân từ nong dân, nơi những làng quê nghèo khó, tình nguyện và hăng hái ra đi chiến đấu Tình đồng chí của những người đồng đội dựa trên cơ sở cùng chung cảnh ngộ, cùng chia sẻ những gian lao, thiếu thốn và cùng lí tưởng chiến đấu Bài thơ tập trung thể hiện vẻ đẹp và sức mạnh của tình đồng chí

ở những người lính cách mạng

b “ Bài thơ về tiểu đội xe không kính” khắc hoạ h/ảnh những chiến sĩ lái xe trên tuyến đường

Trường Sơn trong thời kì k/c chống Mĩ Bài thơ làm nổi bật tinh thần dũng cảm, bất chấp khó khăn nguy hiểm, tư thế hiên ngang, niềm lạc quan và ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam của người chiến

sĩ lái xe- một hình ảnh tiêu biểu cho thế hệ trẻ trong cuộc k/c chống Mĩ

c “Ánh trăng” : Nói về những suy ngẫm của người lính đã đi qua chiến tranh, nay sống giữa thành

phố, trong hoà bình Bài thơ gợi lại những kỉ niệm gắn bó của người lính với đất nước, với đoòng đội trong những năm tháng gian lao của thời chiến tranh, để từ đó nhắc nhở về đạo lí nghĩa tình, thuỷ chung

V Nhận xét bút pháp xây dựng hình ảnh thơ:

a Bài thơ “ Đoàn thuyền đánh cá”: Bút pháptượng trưng, phóng đại với nhiều liên tưởng, tưởng tượng,

so sánh mới mẻ, độc đáo…phù hợp với cảm xúc của bài thơ và phong cách thơ Huy Cận

b Bài thơ “ Bài thơ về tiểu đội xe không kính”: Sử dụng bút pháp hiện thực, miêu tả rất cụ thể, chi tiết

từ hình dáng chiếc xe không kính đến cảm giác và sinh hoạt của người lái xe

c Bài thơ “ ánh trăng”: Có nhiều h/ảnh và chi tiết thực, rất bình dị, nhưng chủ yếu dùng bút pháp gợi

tả, không đi vào chi tiết mà hướng tới ý nghĩa khái quát và biểu tượng của hình ảnh…

………

Bài tập về nhà

( cỏc em chỳ ý làm cỏc đề bài sau)

Đề 12 Câu 1 (2đ) - Xác định các phép liên kết và phân tích tác dụng trong các câu sau.

a Mùa xuân đã về thật rồi ! Mùa xuân tràn ngập đất trời và lòng ngời

b Một chiếc mũ len xanh nếu chị sinh con gái, chiếc mũ sẽ đỏ tơi nếu chị sinh con trai

c ) Xác định và giải đoán các câu có hàm ý trong bài ca dao sau:

Bõy giờ mận mới hỏi đào

Vườn hồng đó cú ai vào hay chưa ?

Mận hỏi thỡ đào xin thưa

Vườn hồng cú lối nhưng chưa ai vào

Cõu 2: Trỡnh bày suy nghĩ của em về sự đồng cảm và sẻ chia trong c/s ngày nay.

Cõu 3: (5,0 điểm)

a Tỡnh yờu quờ hương thắm thiết, niềm tự hào về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ của dõn tộc

mỡnh qua cỏch diễn tả độc đỏo của nhà thơ Y Phương trong bài thơ Núi với con Hóy phõn tớch

đoạn thơ sau để làm rừ nhận xột trờn

Chõn phải bước tới cha Chõn trỏi bước tới mẹ Một bước chạm tiếng núi Hai bước tới tiếng cười Người đồng mỡnh yờu lắm con ơi Đan lờ cài nan hoa

Vỏch nhà ken cõu hỏt Rừng cho hoa Con đường cho những tấm lũng Cha mẹ mói nhớ về ngày cưới Ngày đầu tiờn đẹp nhất trờn đời

Đề 13

Cõu 1 (2,0 điểm) Cho đoạn văn:

“… Trong những hành trang ấy, cú lẽ sự chuẩn bị bản thõn con người là quan trọng nhất Từ

cổ chớ kim, bao giờ con người cũng là động lực phỏt triển của lịch sử Trong thế kỉ tới mà ai ai cũng thừa nhận rằng nền kinh tế tri thức sẽ phỏt triển mạnh mẽ thỡ vai trũ con người lại càng nổi trội” ( Ngữ văn 9, Tập 2, NXBGD – 2006)

a Đoạn văn trờn được trớch từ văn bản nào? Của ai?

b Cõu chủ đề của đoạn văn trờn nằm ở vị trớ nào?

c Đoạn văn trờn sử dụng phộp liờn kết nào là chủ yếu?

d Từ được in đậm trong cõu “Trong những hành trang ấy, cú lẽ sự chuẩn bị bản thõn con

người là quan trọng nhất.” là thành phần biệt lập gỡ ?

Cõu 2 (3,0 điểm): Suy nghĩ của em về sự kiện “ Giờ Trỏi Đất”

Cõu 3 (5,0 điểm)

Phõn tớch nhõn vật bộ Thu trong đoạn trớch “ Chiếc lược ngà”

………

Đề 14

Cõu 1 (1,0 điểm)

Sắp xếp cỏc tỏc phẩm Đồng chớ, Lặng lẽ Sa Pa, Ánh trăng, Bài thơ về tiểu đội xe khụng kớnh, Mựa xuõn nho nhỏ theo hai chủ đề sau:

a Hỡnh ảnh người lớnh qua hai cuộc khỏng chiến chống Phỏp, chống Mĩ và thời bỡnh

Cõu 2:

b Hỡnh ảnh người lao động trong cụng cuộc xõy dựng đất nước

Cõu 2: Suy nghĩ về quan điểm: “ Một cuốn sỏch tốt là một người bạn hiền”

Cõu 3: Cảm nhận của em về vẻ đẹp của khổ thơ thứ 2 và thứ 3 trong bài thơ “Viếng lăng Bỏc” của

Viễn Phương:

4