Bảo Tồn Và Phát Triển Rừng Ngập Mặn Cần Giờ - Kinh Tế Môi Trường

Bảo tồn và phát triển rừng ngập mặn Cần Giờ

Theo dõi KTMT trên

Chung sức bảo tồn và phát triển Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ trước các tác động của đô thị hóa và biến đổi khí hậu chính là thiết lập một “bức tường xanh” vững chắc để bảo vệ môi trường TP.HCM.

Cần Giờ là một trong những rừng ngập mặn được trồng lại lớn nhất trên thế giới.

Rừng ngập mặn sở hữu hệ sinh thái vô cùng đặc biệt

Sau gần 20 năm khôi phục và phát triển, từ những cánh rừng hoang sơ ban đầu, Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ đã trở thành “lá phổi xanh” của TP.HCM, có chức năng điều hòa không khí, giảm ô nhiễm môi trường.

Ngày 23/7, UBND TP.HCM đã tổ chức Hội thảo kỷ niệm 20 năm quản lý và phát triển Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ (2000 – 2020). Theo đó, vấn đề trọng tâm được đặt ra là chung sức bảo tồn và phát triển Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ trước những tác động của đô thị hoá cũng như biến đổi khí hậu.

Được biết, rừng ngập mặn Cần Giờ có điều kiện môi trường rất đặc biệt, là hệ sinh thái trung gian giữa hệ sinh thái thủy vực với hệ sinh thái trên cạn, hệ sinh thái nước ngọt và hệ sinh thái nước mặn.

Một trong những vai trò quan trọng của rừng ngập mặn Cần Giờ chính là hạn chế thiệt hại do bão lũ, giảm thiểu đến 50% năng lượng tác động từ sóng biển; ngăn ngừa nước biển dâng cao cũng như góp phần bảo vệ dân cư và cơ sở hạ tầng ven biển.

Giáo sư khoa học trái đất Cyril Marchand thuộc Đại học New Caledonia nhận xét: "Hạn chế xói lở bờ biển là vai trò chính của rừng ngập mặn liên quan đến biến đổi khí hậu. Cần Giờ có thể bảo vệ TP.HCM trước nước biển dâng, tốc độ bồi lắng trong rừng ngập mặn cao nên có khả năng rừng ngập mặn sẽ theo kịp mực nước biển dâng”.

Bên cạnh đó, cây rừng còn cung cấp củi, gỗ được dùng làm bột giấy, ván dăm, ván ghép; có thể khai thác lâu dài vì cây có khả năng phục hồi nhanh. Vỏ cây dùng để sản xuất chất tanin dùng nhuộm vải lưới, làm keo dán; lá cây mắm được dùng làm thức ăn cho gia súc.

Theo Phó giáo sư, tiến sỹ Viên Ngọc Nam, Khoa Lâm nghiệp, Trường Đại học Nông lâm TP.HCM, rừng ngập mặn Cần Giờ có nguồn lợi chính về thủy, hải sản. Trong đó, rừng có nhiều loại tôm, cá có giá trị kinh tế cao như cá chẽm, cá mú, cá ngát, tôm sú, tôm thẻ, sò huyết…

Từ năm 1993, nghề nuôi tôm, sú, nghêu, sò phát triển là kết quả của việc phục hồi thành công rừng ngập mặn Cần Giờ, góp phần quan trọng trong việc chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp tại địa phương, xóa đói, giảm nghèo, phát triển xã hội cũng như cải thiện đời sống nhân dân.

Hướng tới phương án bảo tồn bền vững

Hiện nay, Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ được TP.HCM quy hoạch, phát triển thành khu du lịch sinh thái hấp dẫn du khách với sự hoàn thiện về hệ thống cầu, đường bộ, kênh mương, lối đi trong rừng.

Phương tiện chính để người dân đi lại trong rừng ngập mặn Cần Giờ là phà.

Sắp tới, UBND huyện Cần Giờ cho biết sẽ tập trung đầu tư phát triển hoàn chỉnh và tổ chức khai thác có hiệu quả không gian du lịch rừng trên cơ sở từng bước khép kín và kết nối với các không gian du lịch khác trong khu vực.

Về công tác quản lý tài nguyên rừng, Ban Quản lý rừng phòng hộ Cần Giờ cho biết, hiện đơn vị này đã triển khai nhiều chương trình nghiên cứu, quan trắc theo dõi diễn biến tài nguyên rừng nhằm định hướng công tác quản lý tài nguyên rừng, hướng đến phát triển bền vững, gia tăng diện tích rừng và bảo tồn đa dạng sinh học.

Ngoài ra, nhằm xây dựng những hạt nhân trong quản lý, bảo vệ rừng, từ năm 1994 đến nay, Ban quản lý rừng phòng hộ Cần Giờ đã tiến hành giao khoán bảo vệ rừng cho 144 hộ gia đình tại địa phương và 12 cơ quan, đơn vị. Mô hình này đã phát huy hiệu quả tốt khi các hộ giữ rừng đã yên tâm gắn bó và tích cực tham gia công tác bảo vệ rừng.

Ông Nguyễn Xuân Hoàng cho biết thời gian tới, TP.HCM sẽ hoàn thiện cơ chế chính sách về quản lý và quy hoạch Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ; huy động sự tham gia và đóng góp của cộng đồng dân cư và các bên liên quan vào công tác quản lý và khai thác sử dụng các loại tài nguyên rừng; thực hiện tuyên truyền, giáo dục về bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học; nghiên cứu sinh kế cộng đồng cho cư dân quanh vùng đệm.

Bên cạnh đó, thành phố thiết lập các chốt bảo vệ rừng ở nơi xung yếu và tất cả các tiểu khu, tạo lập mối quan hệ giữa các lực lượng bảo vệ rừng và nhân dân quanh vùng đệm; phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương huyện, xã, các lực lượng vũ trang trên địa bàn để tổ chức cùng tham gia quản lý, bảo vệ rừng, làm tốt công tác khuyến lâm, tạo công ăn việc làm và thu nhập cho người lao động qua trồng rừng.

Bởi bảo vệ và phát triển hệ sinh thái rừng ngập mặn Cần Giờ có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, thiết lập một “bức tường xanh” vững chắc để bảo vệ môi trường TP.HCM.

Có vị trí địa lý rất đặc biệt, với hệ sinh thái đất ngập nước ven biển, rừng ngập mặn Cần Giờ chịu tác động của sông và biển. Hàng năm, rừng ngập mặn nhận một lượng lớn phù sa từ sông Đồng Nai cùng với ảnh hưởng của biển kế cận và các đợt thủy triều làm cho hệ động, thực vật nơi đây rất phong phú và đa dạng. Các loại cây trong rừng trở thành nguồn cung cấp thức ăn và nơi trú ngụ cho rất nhiều loài thủy sinh, cá và các động vật có xương sống khác. Được biết, rừng ngập mặn Cần Giờ có 157 loài thực vật thuộc 76 họ, trong đó có 35 loài cây rừng ngập mặn thuộc 36 chi, 24 họ. Khu hệ động vật không xương sống, thủy sinh có 70 loài thuộc 44 họ; khu hệ cá có 137 loài thuộc 39 họ; khu hệ chim có 130 loài, 47 họ, 17 bộ; khu hệ thú có 19 loài, 13 họ, 7 bộ; khu hệ lưỡng thê, bò sát có 9 loài lưỡng thê, 31 loài bò sát. Được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển từ năm 2000, Cần Giờ bao gồm 4.721 ha vùng lõi nghiêm cấm hoạt động của con người, 41.139 ha vùng đệm cho phép phát triển văn hóa và sinh thái, và 29.880 ha vùng chuyển tiếp có các hoạt động phát triển kinh tế – xã hội bình thường. Cần Giờ hiện chỉ được kết nối với phần còn lại của Thành phố bằng phà. Với sự đa dạng về hệ thực vật, rừng ngập mặn Cần Giờ được biết tới là một điểm du lịch sinh thái, giúp cho người dân địa phương có nguồn thu nhập đáng kể. Nơi đây còn là phòng thí nghiệm phục vụ cho công tác nghiên cứu khoa học về hệ sinh thái đặc biệt này.

Nhật My