Bệnh Hô Hấp Phức Hợp Trên Heo - PRDC - VietDVM

Bệnh hô hấp phức hợp trên heo hay còn gọi tắt là PRDC (Porcine Respiratory Disease Complex), thực ra không phải là một bệnh mới, nó bao gồm phức hợp nhiều yếu tố gây bệnh liên quan đến đường hô hấp và tốc độ sinh trưởng heo như môi trường, quản lý chuồng trại, di truyền, ... Bệnh này đã và đang nhận được nhiều sự quan tâm của các Bác sỹ thú y trên toàn thế giới bởi tính phức tạp của nó. Việc chẩn đoán sớm cũng như xác định được chính xác được bệnh rất có ý nghĩa không chỉ trong điều trị bệnh mà còn trong việc quản lý và kiểm soát bệnh này.

Việc xác định được heo đang mắc cụ thể là bệnh nào trong hội chứng PRDC như: Viêm phổi dính sườn (APP) hay Suyễn heo (do Mycoplasma hyopneumoniae), ... hay do yếu tố nào gây lên sẽ giúp ta giảm được những thiệt hại không nhỏ trong chăn nuôi heo như: giảm tỷ lệ chết, tăng tăng trọng ngày, giảm FCR, thời gian xuất chuồng, giảm chi phí thuốc, ...

Bệnh trên đường hô hấp chủ yếu lây truyền qua đường hô hấp, bởi vậy việc quan tâm đến cách mà bệnh xâm nhập vào cơ thể heo cũng như các bệnh tích trên phổi cũng là một phương pháp đánh giá đem lại kết quá tương đối chính xác.

Sơ qua về cấu tạo giải phẫu của phổi heo.

Phổi heo gồm 7 thùy: 4 thùy bên phải (Thùy đỉnh, thùy giữa, thùy hành cách mô, thùy tim) + 3 thùy bên trái (thùy đỉnh, thùy giữa, thùy hành cách mô). Không khí đi từ mũi --> khí quản --> Phế quản -->vào Thùy đỉnh của phổi, rồi vào các thùy còn lại trên phổi.

Điều này giải thích vì sao khi mà heo hít không khi bị nhiễm vi khuẩn, virus gây bệnh thì bệnh tích sẽ tập trung trên thùy đỉnh nhiều hơn so với các thùy khác.

Giống như các bộ phận khác, phổi được bao bởi một lớp màng liên kết mỏng, người ta gọi là lá tạng. Bên ngoài lá tạng là màng liên kết khác bao phủ lồng ngực được gọi là lá thành. Giữa lá thành và lá tạng được gọi là xoang màng phổi. Lá thành và lá tạng gặp nhau ở cuống phổi.

Đầu mút dây thần kinh cảm giác nằm trên mô liên kết của lá thành, chúng tập trung nhiều ở mặt lưng hơn là ở phần rìa của phổi. Cho nên khi heo bị nhiễm bệnh hô hấp, gây ra các bệnh tích trên phổi sẽ khiến heo bị đau, ảnh hưởng đến sự hô hấp của heo.

Các nhân tố gây lên PRDC trên heo

Heo bị mắc PRDC có thể do virus hoặc do vi khuẩn gây ra, hoặc có thể chỉ là các yếu tố môi trường, di truyền; hoặc cũng có thể là sự kết hợp của nhiều yếu tố. Chẳng hạn như:

- Vi khuẩn ta có thể gặp các tác nhân như: Mycoplasma hyopneumoniae (MH) gây lên , Actinobacillus pleuropneumoniae (APP), Hemophilus parasuis, Pasterella multocida, Steptococcus suis, Salmonella cholerasuis.

- Virus ta có thể gặp như: PRRSv (Hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản), Aujeczky virus (Giả dại - AD), Swine Influenza Virus (Cúm heo - SIV), Classic Swine Fever (Dịch tả heo - CSF), Circo virus.

- Yếu tố môi trường: mật độ dày, thay đổi nhiệt độ, thời tiết, ký sinh trùng ...

Các nhân tố này chúng tôi sẽ trình bày chi tiết ở các bài viết khác.

Có thể bạn quan tâm ?

- Bệnh suyễn trên heo

- Viêm phổi màng phổi - APP

- Viêm đa xoang trên heo - Glasser

- Hội chứng rối loại hô hấp và sinh sản - PRRS

- Bệnh Circo trên Heo và phương pháp kiểm soát bệnh

- Bệnh Dịch tả trên Heo - phương pháp kiểm soát bệnh

Ảnh hưởng của bệnh PRDC trên heo

PRDC thường xảy ra ở 14 - 20 tuần tuổi, và khoảng 8 - 10 tuần sau khi chuyển chuồng, với các biểu hiện giảm tăng trọng, giảm năng suất do có triệu chứng, bệnh tích trên đường hô hấp. Với các triệu chứng lâm sàng như:

- Ủ rũ, mệt mỏi

- Biếng ăn, ăn kém, bỏ ăn

- Sốt

- Chảy nước mũi

- Nhãn cầu giãn, có thể chảy nước mắt.

- Ho: ho thành từng cái một, hay ho thành 1 tràng, cũng có thể ho về đêm và rạng sáng, ...

- Khó thở, có thể thở thể bụng, có thể thở đau, ...

- Xuất hiện các điểm, mảng tím trên da, đặc biệt là phần tai.

Tất cả các triệu trứng biểu hiện lâm sàng trên sẽ làm cho heo giảm năng suất, giảm tăng trọng, dẫn đến giảm hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi, thiệt hại về kinh tế không chỉ về chi phí điều trị mà còn tăng trọng, FCR, sức khỏe của đàn heo mới là những chi phí thiệt hại ngầm nặng nề hơn cả.

Không phải trên một con heo có thể biểu hiện hết tất cả các triệu chứng trên, cũng có heo biểu hiện một số triệu chứng, tùy vào mức độ nghiêm trọng của heo nhiễm bệnh.

Để chẩn đoán được bệnh PRDC, ta cần phải có càng chi tiết các dấu hiệu lâm sàng trên heo càng tốt, có thể về tuổi mắc bệnh, tỷ lệ mắc bệnh trong đàn, tỷ lệ chết, lịch tiêm phòng, đáp ứng điều trị của heo, các triệu chứng, các bệnh tích đặc biệt là bệnh tích trên phổi, ...

Kiểm soát PRDC trên heo

Việc phòng ngừa, kiểm soát thành công bệnh PRDC không chỉ đòi hỏi tiêm phòng vaccine kịp thời mà còn phải loại bỏ những yếu tố môi trường gây stress cho heo, thậm chí trong một số trường hợp chúng ta cũng phải thay đổi cả cách quản lý chăm sóc trại heo.

- Tiêm phòng là yếu tố quan trọng hàng đầu mà chúng ta có thể làm. Cần phải tiềm phòng đầy đủ các bệnh gây PRDC.

Các yếu tố ảnh hưởng đến việc làm vaccine trong kiểm soát PRDC:

* Độ tuổi của heo được làm vaccine, miễn dịch thụ động (Kháng thể mẹ truyền): Một heo con được làm vaccine phòng quá sớm khi mà lượng kháng thể mẹ truyền trong heo đang ở mức cao sẽ làm giảm hiệu quả của vaccine.

* Môi trường chăn nuôi: Môi trường có áp lực mầm bệnh quá lớn, cũng ảnh hưởng đến sự hiệu quả của việc làm vaccine.

* Sinh miễn dịch của vaccine: hiệu quả tạo miễn dịch của vaccine.

* Kỹ thuật làm vaccine và bảo quản vaccine cũng ảnh hưởng đến hiệu quả của việc làm vaccine.

An toàn sinh học cũng có vai trò quan trọng trong kiểm soát PRDC:

* Vệ sinh chuồng trại sát trùng định kỳ, hoặc giữa các lứa nuôi trong trang trại, trong và ngoài trang trại, cổng hoặc cửa ra vào cần có hệ thống sát trùng.

* Quản lý chăm sóc, cùng nhập heo - cùng xuất heo.

* Tránh, hạn chế di chuyển heo, chỉ làm khi thật sự cần thiết.

* Tỷ lệ, mật độ nuôi phù hợp. Có thể tham khảo bảng dưới đây:

Mật độ thả heo

Trọng lượng heo (kg)	Diện tích tối thiếu (m2)
< 10	0.15
< 20	0.20
< 30	0.30
< 50	0.40
< 85	0.55
< 110	0.65
>110	1.00

* Những trại có tiền sử xảy ra PRDC thì nên xây dựng riêng cho mình một chương trình phòng và kiểm soát bệnh.

* Theo dõi nhiệt độ trong chuồng nuôi thường xuyên, tránh biến động nhiệt độ ± 2°C

* Kiểm soát độ ẩm trong chuồng <70%, tránh hiện tượng Amoniac quá nhiều (>50pm) bằng cách sử dụng hệ thống thông gió hợp lý.

* Định kỳ tẩy giun sán cho heo, làm giảm sự di chuyển của các ấu trùng gây lên PRDC.

PRDC vẫn là một thách thức không chỉ với những người chăn nuôi mà còn với cả với những người làm chuyên môn, các bác sỹ thú y trên toàn thế giới do tính phức tạp của nó, mà ở đó để kiếm soát được PRDC ta cần phải làm đồng bộ kết hợp nhiều biện pháp từ tiêm chủng cho đến quản lý chăm sóc, an toàn sinh học.

Theo báo cáo của BPHS: Chúng ta có thể kiếm soát PRDC bằng cách theo dõi, chấm điểm phổi tại lò mổ và ghi lại kết quả rồi đánh giá. Từ đó, ta có thể biết được heo đang chính xác bị bệnh gì và đưa ra biện pháp kiểm soát phù hợp.

Bạn có muốn xem thêm ?

• Giải pháp kiểm soát PRRS bằng màng lọc không khí

• Bệnh lở mồm long móng trên heo.

• Bệnh tiêu chảy cấp PED trên heo.

• PRRS kỳ 2: Kiểm soát PRRS

VietDVM team