Bi Sắt – Wikipedia Tiếng Việt

Bài này có liệt kê các nguồn tham khảo và/hoặc liên kết ngoài, nhưng nội dung trong thân bài cần được dẫn nguồn đầy đủ bằng các chú thích trong hàng để người khác có thể kiểm chứng. Bạn hãy cải thiện bài này bằng cách thêm các chú thích.

Môn bi sắt (tên gọi quốc tế là pétanque) đã ra đời và phát triển từ rất xa xưa và được nhiều người yêu thích. Những người cùng chơi đứng trong vòng tròn có đường kính từ 35 cm đến 50 cm, vòng tròn này phải nằm cách đường biên cuối sân và biên ngang 1m.

Lịch sử ra đời

[sửa | sửa mã nguồn]

Trên thế giới

[sửa | sửa mã nguồn]

Bi sắt được ghi nhận đã xuất hiện từ năm 9000 trước Công nguyên khi một bộ viên bi bằng đá và viên đích được tìm thấy ở Thổ Nhĩ Kỳ. Một bộ khác cũng được tìm thấy trong một ngôi mộ cổ Ai Cập 7000 năm trước Công nguyên. Vào thế kỷ XVII, giới thương lưu Pháp phổ biến môn thể thao này thành của họ và vua Louis XVI đã đưa ra luật chơi môn này với 14 điểm. Thời Napoleon, quân Pháp đã sử dụng đạn pháo để chơi bi sắt.

Bi sắt hiện đại ra đời vào năm 1907 tại Ciotat, Vùng Provence miền Nam nước Pháp. Sau đó môn thể thao này lan rộng đến các nước Tây Âu cũng như tất cả thuộc địa của Pháp tại Châu Phi, nam Thái Bình Dương. Trong hơn một thập kỷ qua, ở một số nước Đông Âu, ở các nước Đông Âu và châu Á đặc biệt là Thái Lan, Việt Nam, Campuchia, Lào, Nhật Bản, Singapo, có nhiều người chơi môn này.

Tại Việt Nam

[sửa | sửa mã nguồn]

Tại Việt Nam, thời gian qua số người chơi bi sắt tập trung chủ yếu ở Thành phố Hồ Chí Minh, Sóc Trăng, Vũng Tàu. Tại Sea Games 22, môn này cũng được đưa vào chương trình thi đấu và thành phần đội tuyển Việt Nam cũng đến từ các địa phương trên. Đội tuyển thể thao Việt tham gia thi đấu môn này lần đầu tiên tại Sea Games 21.

Tháng 5 năm 2007, Sở Thể dục Thể thao Hà Nội, bộ môn bi sắt Uỷ ban Thể dục Thể thao (nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) đã tổ chức giải bi sắt toàn quốc. Có 112 vận động viên tham dự, đến từ 10 địa phương gồm: Thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Tháp, Sóc Trăng, Vũng Tàu, Đồng Nai, Bình Dương, Trà Vinh, Yên Bái, Nghệ An và đội chủ nhà Hà Nội.

Giải vô địch bi sắt thế giới được tổ chức lần đầu tiên vào năm 1959, những giải vô địch gần đây được tổ chức ở Faro-Bồ Đào Nha (2000), Monaco-Pháp (2001), Grenoble-Pháp (2002, 2004 và 2006), Geneva-Thụy Sĩ (2003), Brussels-Bỉ (2005), và Pattaya-Thái Lan (2007. Có 52 đội từ 50 nước tham dự giải năm 2007.

Luật chơi

[sửa | sửa mã nguồn]

Mỗi đội chơi có thể là một, hai hoặc đội ba vận động viên. Đội chơi có một và hai vận động viên mỗi người cầm ba viên bi sắt, đội chơi có ba vận động viên mỗi người cầm hai viên bi sắt.

Bi sắt thường được tổ chức trên ba loại sân khác nhau, gồm: Sân đất nện, sân đất nện có rải đá dăm và sân đất nện rải đá dăm (1 x 2) - loại sân thi đấu khó nhất và đây cũng là sân Việt Nam sử dụng thi đấu cho Sea Games 22 ở Kỳ Hoà. Kích thước sân cho các trận thi đấu quốc gia và quốc tế: rộng 4m x dài 15m; các trận đấu khác không được nhỏ hơn 12m x 3m.

Trọng lượng viên bi từ 650g đến 800g, có đường kính từ 7,05 cm đến 8,0 cm. Bi điểm (jack) được làm từ gỗ hoặc chất liệu tổng hợp có đường kính từ 25–35 mm

Sau khi bốc thăm, một đội (hoặc một đối thủ) sẽ được cầm viên bi điểm nhỏ ném trước, người chơi phải đứng trong vòng tròn có đường kính từ 35 cm đến 50 cm, vòng tròn này phải nằm cách đường biên cuối sân và biên ngang 1m.

Bi điểm được xem là hợp lệ khi nằm cách xa vòng tròn từ 6m đến 10 m và cách hai biên dọc 1m. Sau khi đối thủ ném viên bi điểm về phía trước, vận động viên còn lại có nhiệm vụ đầu tiên là bo (hay còn gọi là lăn) viên bi của mình sao cho gần viên bi điểm.

Khi bo viên bi gần viên bi điểm nhất, người đó được xem là thắng đối phương. Người còn lại có nhiệm vụ bắt viên bi của đối phương đi nơi khác. Mỗi người được phát ba viên bi để bo. Nếu bo đi hết cả ba viên thì ai có viên bi gần với bi điểm nhất được công nhận là thắng điểm.

Các trận đấu thi đấu đến 13 điểm.

Trung bình ở mỗi ván đấu, vận động viên đi lại từ 8 đến 15 km, nên không phải là nhàn hạ như thoạt trông qua.

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn]

Liên đoàn Bi sắt của các quốc gia và các thành viên của F.I.P.J.P Lưu trữ 2010-01-24 tại Wayback Machine (sắp xếp theo châu lục)

[sửa | sửa mã nguồn]

Châu Phi

[sửa | sửa mã nguồn]

• Fédération Sénégalaise de Sports de Boules
• Fédération Tunisienne de boules et de petanque

Bắc Mỹ

[sửa | sửa mã nguồn]

• Detroit Petanque Club (Detroit, Michigan, USA) Lưu trữ 2008-09-16 tại Wayback Machine
• Fédération Canadienne de Pétanque Inc (Canada)
• Federation of Pétanque * USA
• Michigan Petanque Club (Detroit, Michigan, USA)

Châu Á

[sửa | sửa mã nguồn]

• Asian Petanque and Sports Boules Confederation
• Fédération des Clubs de Pétanque d'Israël
• Japan Petanque Boules Union
• Petanque Association of Thailand
• Sports Boules Singapore

Châu Âu

[sửa | sửa mã nguồn]

• Belarus Petanque Federation (Belarus)
• British Pétanque Website (Mike Pegg)
• Ceska Asociace Petanque Klubu (Czech Républic)
• Confédération Européenne de Pétanque (CEP)
• Dansk Petanque Forbund (Danemark)
• Deutscher Petanque Verband (Germany)
• DGI petanque - Danish Gymnastics and Sports Associations (Danemark)
• Eesti Petanque'i Klubide Liit (Estonia)
• English Petanque Association (England)
• Federación Española de Petanca (Tây Ban Nha)
• Fédération Française de Pétanque & Jeu Provençal (France) Lưu trữ 2008-06-11 tại Wayback Machine
• Fédération Russe de Pétanque (Russia)
• Fédération Suisse de Pétanque(Switzerland)
• Federazione Italiana Bocce (Italy)
• Irish Petanque Association (Ireland) Lưu trữ 2007-02-09 tại Wayback Machine
• Magyar Pétanque Szövetség (Hungary)
• Nederlandse Jeu de Boules Bond (The Netherlands)
• Norges Petanqueforbund (Norway)
• Österreichischer Pétanque Verband (Austria)
• Petanque Federatie Vlaanderen (Belgium - Flanders)
• Polska Federacja Pétanque (Poland)
• Scottish Petanque Association (Scotland)
• Suomen Petanque-Liitto (Finland)
• Svenska Bouleförbundet (Sweden)
• Welsh Petanque Association (Wales / Cymru)
• Zveza društev petanke Slovenije (Slovenia)

Châu Đại Dương

[sửa | sửa mã nguồn]

• New Zealand Pétanque Association (New Zealand)
• Petanque Australia (Australia) Lưu trữ 2008-07-23 tại Wayback Machine

Các câu lạc bộ của Vương quốc Anh

[sửa | sửa mã nguồn]

• Brighton & Hove Pétanque Club Lưu trữ 2008-12-05 tại Wayback Machine
• British Pétanque Website (Mike Pegg)[liên kết hỏng]
• Crondall Petanque Club
• Harrow Petanque Club, Harrow
• Hartley Petanque Club, Kent Lưu trữ 2011-03-17 tại Wayback Machine
• Inverleith Petanque Club, Edinburgh Lưu trữ 2008-05-30 tại Wayback Machine
• [1]

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]

• Marco Foyot, Alain Dupuy, Louis Almas, Pétanque - Technique, Tactique, Etrainement. Robert Laffont, 1984.
• Marco Foyo, Alain Dupuy, Louis Dalmas, Pétanque - Technique, Tactique, Entrainement, Robert Laffont, 1984.

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn]

• British Pétanque Website (Mike Pegg)[liên kết hỏng]
• Lots of (Finnish) petanque photos and videos Lưu trữ 2008-09-28 tại Wayback Machine
• Midwest Pétanque Alliance Blog
• Pétanque America
• Pétanque and Boule Community
• Pétanque USA pages Lưu trữ 2008-12-11 tại Wayback Machine
• UK Petanque Portal
• Boulistenaute.com

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Bi sắt.

x t s Thể thao đồng đội
Thể thao Thể thao quốc nội Cơ quan quản lý thể thao Danh sách vận động viên thể thao
Thể thao dùng rổ	Bóng lưới Fast5 trong nhà xe lăn Bóng rổ 3x3 bãi biển người điếc nước xe lăn Cestoball Korfball Ringball Slamball
Nhóm bóng đá	Bóng đá bãi biển mini đi bộ đường phố futsal jorkyball nạng nghệ thuật Powerchair roller xe lăn Bóng đá Gaelic nữ Bóng đá kiểu Úc lightning metro mini nine-a-side rec Nhóm gridiron Bóng bầu dục Canada Bóng bầu dục Mỹ chín người flag sáu người sprint tám người touch xe lăn Bóng bầu dục Mỹ trong nhà Arena football Nhóm hỗn hợp Austus Bóng đá kiểu quốc tế Samoa rules Speedball Universal football Trò chơi bức tường Eton Volata Nhóm bóng đá Trung Cổ Ba game Caid Calcio fiorentino Camping Choule Cnapan Harpastum Hurling Cornwall Kemari Ki-o-rahi Lelo burti Marn grook Shrovetide Uppies and Downies Xúc cúc Yubi lakpi Nhóm rugby Bóng bầu dục bãi biển Rugby league bảy người chín người masters mini mod tag chạm xe lăn Rugby union bảy người mini mười người tag tag (Mỹ) chạm tuyết Bóng bầu dục xe lăn
Nhóm bat-and-ball	Bóng chày Bóng chày Anh Bóng mềm fastpitch Brännboll Cricket One Day Test Twenty20 Cricket trong nhà Kickball Lapta Longball Matball Oină Over-the-line Pesäpallo Rounders Stoolball Town ball Vigoro Wiffle ball Wireball
Nhóm stick and ball	Bando Bóng vợt intercrosse ngoài trời nữ trong nhà Cammag Shinty–hurling luật tổng hợp Hurling camogie Knattleikr Knotty Ritinis Shinty Stickball (thổ dân Bắc Mỹ) Nhóm khúc côn cầu Ball hockey Bandy rink Broomball Moskva Khúc côn cầu trên cỏ trong nhà Floor hockey Floorball Khúc côn cầu trên băng dưới nước mặt hồ xe lăn điện xe trượt tuyết Ringette Roller hockey in-line quad Khúc côn cầu Rossall Khúc côn cầu đường phố Khúc côn cầu dưới nước Khúc côn cầu xe một bánh Nhóm polo Horseball Polo chovgan Polo cao bồi Polo ô tô Polo xe đạp Polo voi Pato Polocrosse Polo segway Polo yak
Nhóm bóng qua lưới	Ball badminton Biribol Bóng chuyền bãi biển người khuyết tật Bóng Newcomb Bossaball Cầu mây Đá cầu Fistball Footbag net Football tennis Footvolley Jokgu Peteca Throwball
Khác	Airsoft Angleball Bi đá trên băng xe lăn Bo-taoshi Bóng đá dưới nước Bóng né Bóng ném bãi biển ngoài trời Séc Bóng nước phao xuồng Boules Bi sắt Bocce Boccia Bowls Jeu provençal Buzkashi Cirit Cycle ball Digor Flickerball Gateball Hornussen Kabaddi Kéo co Kho kho Kin-Ball Lagori Môn bóng Trung Mỹ Pelota Basque frontenis jai alai xare Pelota mixteca Pelota Valencia Prisonball Quidditch Rollball Roller derby Rugby dưới nước Stockschießen Súng sơn Tamburello Tchoukball Tejo Ulama Ultimate Waboba Whirlyball Yukigassen