Biện Pháp Cải Tạo Tăng độ Phì Nhiêu Cho đất

Nội dung bài viết

• 1. Độ phì nhiêu của đất là gì?
• 2. Các chỉ tiêu đánh giá độ phì nhiêu của đất
• 3. Nguyên nhân làm giảm độ phì nhiêu của đất
• 4. Biện pháp cải tạo tăng độ phì nhiêu cho đất

1. Độ phì nhiêu của đất là gì?

Độ phì nhiêu của đất hay còn gọi là khả năng sản xuất của đất là tổng hợp các điều kiện, yếu tố để đảm bảo cho cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt. Độ phì nhiêu của đất là khả năng cung cấp đủ nước, oxy và chất dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng đảm bảo năng suất cao, đồng thời không chứa các chất có hại cho cây. Đây là một trong những yếu tố quyết định năng suất cây trồng.

2. Các chỉ tiêu đánh giá độ phì nhiêu của đất

Đất có độ xốp cao: > 50% thể tích là kẽ hở để có khả năng chứa đủ nước và không khí cho nhu cầu của cây và vi sinh vật phát triển.

Giàu các nguyên tố dinh dưỡng cho cây trồng, bao gồm các nguyên tố đa lượng, trung lượng và vi lượng.

Giàu chất hữu cơ (>5%) để cung cấp thức ăn cho cây và cho vi sinh vật đất. Tạo độ xốp và tăng tính đệm của đất.

Khả năng trao đổi ion cao để giữ gìn dinh dưỡng và tiết dần cho cây hấp thụ.

Giàu vi sinh vật có ích, gồm vi sinh vật tạo dinh dưỡng và vi sinh vật đối kháng.

3. Nguyên nhân làm giảm độ phì nhiêu của đất

Mất dinh dưỡng do thu hoạch cây trồng

Cây hút dinh dưỡng từ đất nhưng các bộ phận của cây trồng sau khi thu hoạch lại không được trả lại cho đất. Chỉ có một ít các bộ phận không được thu hoạch hay lá cây bị rụng trước thu hoạch, hệ thống rễ trong đất (trừ các loại cây lấy củ) là ở lại đất và phân hủy thành dinh dưỡng.

Hầu hết các tàn dư cây trồng như thân cành lá đều bị mang đi làm thức ăn gia súc, làm chất đốt hay bọ đốt bỏ.

Xói mòn đất canh tác

Tình trạng đất bị xói mòn, rửa trôi cũng mang theo một lượng dinh dưỡng đáng kể làm cho thiếu hụt dinh dưỡng và giảm độ phì nhiêu trong đất, gây ảnh hưởng đến đến năng suất và phẩm chất nông sản.

Sự chuyển đổi các chất dinh dưỡng thành dạng khó tiêu

Khi bón quá nhiều các loại phân bón hóa học vào đất mà cây không thể hấp thụ hết, kết hợp với các thành phần và điều kiện trong đất dẫn đến việc chuyển đổi các chất thành dạng khó tiêu, thường xảy ra chủ yếu với nguyên tố P và các nguyên tố vi lượng.

Sự bay hơi

Sự bay hơi của đất, đặc biệt đối với chất đạm (N) có thể làm mất đến 50% lượng nước và các chất dinh dưỡng trong đất, làm đất giảm dinh dưỡng và độ ẩm, giảm độ phì nhiêu của đất.

Thấm sâu xuống khỏi vùng rễ

Các chất trong đất đôi khi bị thấm sâu và vượt khỏi vùng rễ của cây trồng. Thường xảy ra đối với các nguyên tố K, Mg, Ca, B và N.

4. Biện pháp cải tạo tăng độ phì nhiêu cho đất

Làm ruộng bậc thang đối với các vùng đất dốc để hạn chế xói mòn

Đối với các vùng đất dốc, việc làm ruộng bậc thang giúp trồng cây một cách thuận lợi và đồng thời hạn chế sự xói mòn, trực di nguồn dinh dưỡng trong đất giúp bảo vệ độ phì nhiêu của đất.

Trồng xen canh, luân canh để tăng độ che phủ đất, hạn chế xói mòn, rửa trôi

Trồng xen canh, luân canh cây trồng giúp đa dạng hóa hệ sinh thái cây trồng, nâng cao thu nhập cho người nông dân. Đặc biệt đây là biện pháp hạn chế được các loài cỏ dại cạnh tranh dinh dưỡng với cây trồng. Có thể trồng xen canh, luân canh với các loài cây họ đậu nhằm tăng hoạt động của các loài vi sinh vật cố định đạm, tạo ra nguồn dinh dưỡng tự nhiên trong đất.

Cày nông bừa sục, giữ nước liên tục, thay nước thường xuyên đối với các vùng đất phèn nhằm rửa phèn

Đối với các vùng đất bị nhiễm phèn, công tác rửa phèn là vô cùng quan trọng nhằm tạo môi trường đất thuận lợi cho cây trồng phát triển. Các loại cây trồng đa phần không thể sinh sống được trên đất phèn. Đây cũng là biện pháp để giảm phèn trong đất, giúp đất có tình trạng dinh dưỡng và độ phì nhiêu tốt nhất.

Quản lý nguồn nước tưới

Đây là biện pháp kỹ thuật quan trọng hàng đầu trong việc làm tăng độ phì nhiêu cho đất. Việc chủ động nước tưới tiêu bằng một hệ thống kênh mương hoàn chỉnh nhằm cải thiện độ phì đất bạc màu, tăng độ ẩm, làm cho đất tơi xốp hơn, tạo điều kiện cho cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt.

Bổ sung vôi dolomite để nâng pH đất thấp

Đối với các vùng đất bị chua, nhà vườn có thể bổ sung thêm bột đá dolomite để nâng pH. Cây trồng chỉ có thể phát triển tốt trên nền đất có độ pH thích hợp. Việc bón bổ sung dolomite giúp cải tạo đất, trung hòa pH phù hợp, từ đó tạo điều kiện tốt nhất cho cây trồng phát triển.

Lưu ý khi làm đất

Đặc điểm của đất có độ phì thấp thường là khô, cứng. Do đó cần hạn chế xới xáo quá nhiều để tránh mất nước do bốc hơi, nhất là vào thời kỳ khô hạn. Chỉ nên kết hợp xới xáo nhẹ khi bón phân. Nếu trồng lúa trên đất bạc màu, thì không nên cày ải dễ làm đất mất thêm nước, hệ vi sinh vật còn sót lại trong đất sẽ bị chết, đất càng trở nên chai cứng hơn. Nếu trồng rau màu thì lên luống cao kết hợp tưới nước theo rãnh là biện pháp cải tạo đất bạc màu tối ưu nhất.

Bón phân hữu cơ

Tăng cường bón lót, bón thúc bằng các nguồn phân hữu cơ như phân chuồng, phân xanh, phân trùn quế,… để cải tạo và tăng độ phì nhiêu cho đất. Ngoài ra, có thể sử dụng các loại phế phụ phẩm nông nghiệp như rơm, rạ, mùn trấu, than bùn,… để ủ dùng làm chất cải tạo đất rất tốt.

Độ phì nhiêu của đất có vai trò quan trọng quyết định đến năng suất cây trồng, bằng việc cung cấp nước, oxy và các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng. Trong hiện trạng ngày nay, độ phì nhiêu của đất ngày càng bị cạn kiệt đi, chính vì vậy các biện pháp cải thiện độ phì nhiêu của đất là rất cần thiết. Dựa vào từng đặc điểm của từng loại đất khác nhau mà đưa ra các biện pháp cải tạo các nhau.

Đọc tiếp:

Cách cải tạo đất bạc màu cho vườn cây ăn trái

Biện pháp cải tạo đất chua pH thấp