Biến Trở Là Gì ? Cấu Tạo Và Cách đo Biến Trở - Thế Giới Điện Cơ

Bạn đang muốn tìm hiểu biến trở là gì ? Nó được ứng dụng thực tế như thế nào ? Hay những người thường xuyên tiếp xúc với biến trở lại có thắc mắc là khi biến trở bị lỗi làm sao xác định được là đấu nhầm chân hay biến trở đã bị hỏng. Hãy cùng tham khảo bài viết được Thế giới điện cơ chia sẻ dưới dây nhé.

• Cách sửa máy bơm không lên nước
• Máy Lọc Không Khí – Những công dụng của Máy Lọc Không Khí
• Cách đấu dây, xác định đầu dây động cơ điện 3 pha
• Địa chỉ sửa motor điện giá rẻ, chất lượng HCM
• PLC Delta – Thông tin chi tiết về PLC Delta

1. Biến trở là gì?

1.1. Khái niệm biến trở

Biến trở (Variable Resistor) là các thiết bị có điện trở thuần có thể biến đổi được theo ý muốn. Chúng có thể được sử dụng trong các mạch điện để điều chỉnh hoạt động của mạch điện. Điện trở của thiết bị có thể được thay đổi bằng cách thay đổi chiều dài của dây dẫn điện trong thiết bị, hoặc bằng các tác động khác như nhiệt độ thay đổi, ánh sáng hoặc bức xạ điện từ,…

Hay nói ngắn gon là ngoài các điện trở có giá trị không thể thay đổi, thì một số loại điện trở có giá trị có thể thay đổi và đó chính là biến trở. Chúng có thể được sử dụng trong các mạch điện để điều chỉnh các hoạt động của mạch điện.

Lưu ý: Khi nói điện trở 10kΩ thì giá trị của nó chính xác là 10kΩ. Còn khi nói biến trở 10kΩ thì có nghĩa là điện trở có thể thay đổi từ 0Ω-10kΩ.

Kí hiệu của biến trở trong sơ đồ mạch điện

1.2. Phân loại biến trở

Trong công nghiệp hay điện dân dụng chúng ta gặp rất nhiều loại biến trở khác nhau. Biến trở đa dạng từ những loại có kích thước nhỏ gắn trên bo mạch đến những loại lớn hơn gắn riêng biệt như núm vặn…. xuất hiện khắp mọi nơi từ điện dân dụng đến công nghiệp. Nên để xách định phân loại, người ta chia làm 4 loại biến trở chính là:

• Biến trở tay quay
• Biến trở con chạy
• Biến trở than
• Biến trở dây quấn

Tùy vào mục đích sử dụng của chúng ta là gì mà chọn loại cho phù hợp.

2. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của biến trở

2.1. Cấu tạo của biến trở

Biến trở thường được nối với các bộ phận khác trong một mạch điện gồm ba chốt: hai chốt nối với hai đầu biến trở, chốt còn lại nối với con chạy (hoặc tay quay). Cấu tạo gồm các bộ phận chính như: cuộn dây làm bằng hợp kim (nikelin, nicrom,…), con quay, tay quay và than

Từ hình ảnh mô phỏng biến trở ta có thế thấy biến trở có cấu tạo gồm 3 bộ phận chính:

• Cuộn dây được làm bằng hợp kim có điện trở suất lớn
• Con chạy/chân chạy: Cho khả năng chạy dọc cuộn dây để làm thay đổi giá trị trở kháng.
• Chân ngõ ra gồm có 3 chân (3 cực):  hai cực được cố định ở đầu của điện trở ( được làm bằng kim loại) , cực còn lại là một cực di chuyển và thường được gọi là cần gạt. Vị trí của cần gạt này trên dải điện trở sẽ quyết định giá trị của biến trở.

Dây cuốn: Loại dây này thường sử dụng dây Nichrome với độ cách điện cao. Do đó mà chúng được sử dụng trong các ứng dụng công suất cao đòi hỏi độ chính xác. Tuy nhiên độ phân giải của nhiên liệu này chưa thực sự tốt.

Các vật liệu có trở kháng là nguyên vật liệu chính được sử dụng để tạo ra những chiếc biến trở, cụ thể như sau. Carbon hay còn được gọi là biến trở than: Đây là vật liệu phổ biến nhất cấu thành từ những hạt carbon. Chi phí rẻ nên được sản xuất với số lượng lớn tuy nhiên độ chính xác không cao.

Nhựa dẫn điện: Thường bắt gặp trong các ứng dụng âm thanh cao cấp. Tuy nhiên chi phí cao khiến chúng bị hạn chế. Cermet: Đây là loại vật liệu rất ổn định. Tuy nhiên tuổi thọ của chúng không cao và giá thành lớn.

2.2. Nguyên lý hoạt động của biến trở

Đúng như tên gọi của nó là làm thay đổi điện trở, nguyên lý hoạt động chủ yếu của biến trở là các dây dẫn được tách rời dài ngắn khác nhau. Trên các thiết bị sẽ có vi mạch điều khiển hay các núm vặn. Khi thực hiện điều khiển các núm vặn các mạch kín sẽ thay đổi chiều dài dây dẫn khiến điện trở trong mạch thay đổi.

Thực tế việc thiết kế mạch điện tử luôn có một khoảng sai số, nên khi thực hiện điều chỉnh mạch điện người ta phải dùng biến trở, lúc này biến trở có vai trò phân áp, phân dòng trong mạch. Ví dụ: Biến trở được sử dụng trong máy tăng âm để thay đổi âm lượng hoặc trong chiếu sáng biến trở dùng để thay đổi độ sáng của đèn.

3. Cách đo và kiểm tra biến trở

Không ít lần trong thực tế chúng ta gặp trường hợp biến trở không hoạt động hoặc bị sai. Vậy kiểm tra nó hoạt động hay là không, có chính xác hay không, cách duy nhất là sử dụng đồng hồ vạn năng VOM để kiểm tra. Công việc kiểm tra cụ thể là các xác đinh đâu là chân chạy của biến trở ở 1 trong 3 chân. Và cách xác định cụ thể như sau:

Bước 1 : Điều chỉnh thang đo của VOM tại vị trí đo điện trở ( Ω ) . Lấy hai đầu đo của VOM đo bất kỳ hai chân của biến trở, rồi thử xoay trục của biến trở xem giá trị điện trở có thay đổi hay không.

Sau đó sẽ có 2 trường hợp xuất hiện:

Th1: nhầm chân biến trở

Nếu ta thấy giá trị điện trở thay đổi thì một trong hai chân là chân chạy .

Bước 2 : dùng que màu đen nối với chân còn lại của biến trở .

Bước 3 : xoay trục của biến trở

Nếu VOM thay đổi giá trị thì chân kết nối với que màu đỏ chính là chân chạy. Còn nếu VOM không thay đổi giá trị thì hai chân đang đo là chân cố định . Từ đó ta có thể nhận định, chân còn lại là chân chạy của biến trở.

Th2: biến trở không hoạt động

Giá trị điện trở không thay đổi, thì chắc chắn 2 chân đang đo này là hai chân cố định của biến trở.

Bước 2 : Thử lại bằng cách , Giữ que màu đỏ của VOM với biến trở , que màu đen nối với chân còn lại của biến trở .

Bước 3 : xoay trục của biến trở . Nếu VOM thay đổi giá trị điện trở thì chân nối với que màu đen chính là chân chạy của biến trở. Còn nếu khi xoay trục biến trở mà giá trị không thay đổi . Thì tức là biến trở đã không còn hoạt động. Để xác định độ chắc chắn ta có thể làm lại từ bước 1 lần nữa để xem là biến trở có thật sự hỏng hay là không

4. Ứng dụng của biến trở

Biến trở làm chiếc áp để thay đổi độ sáng của đèn LED hoặc đèn 220V . Cụ thể là biến trở làm nhiệm vụ thay đổi điện áp để tăng giảm độ sáng của đèn.

Biến trở đôi với độ chính xác cao được hay còn gọi là volume, các nhà chế tạo làm thiết bị khuếch đại âm thanh và điều chỉnh lớn nhỏ.

Biến trở đóng vai trò quan trọng trong công nghiệp, khi một thiết bị truyền tín hiệu 4-20mA hoặc 0-10V về trung tâm mà bị hư hỏng. Biến trở kết hợp với một bộ chuyển đổi biến trở sang 4-20mA sẽ được dùng để thay thế cho thiết bị hư hỏng để hệ thống được chạy tạm thời.

Hy vọng rằng bài viết tổng hợp về biển trở này đã giúp mọi người giải quyết được câu hỏi biến trở là gì ? Và từ đó có cái nhìn chi tiết hơn về các loại biến trở cũng như công dụng của biến trở trong thực tế. Nếu còn thắc mắc hãy để lại bình luận ở dưới để the gioi dien co có thể giúp bạn gỡ những thắc mắc trong nghề.

5/5 - (1 bình chọn)