Biến Trở Là Gì? Cấu Tạo Và Nguyên Lý ... - Điện Lạnh Bách Khoa DC

Nhắc tới thuật ngữ ‘Biến trở’ thì chắc chắn ai cũng đã nghe đến. Nhưng biến trở là gì, cấu tạo và nguyên lý hoạt động ra sao, nó có ứng dụng gì và tại sao cần phải sử dụng biến trở thì không phải ai cũng hiểu, thậm chí là kể cả những người trong ngành.

Và, tất cả những thắc mắc này sẽ được làm sáng tỏ ngay trong chia sẽ dưới đây. Mời bạn đọc cùng tìm hiểu nhé.

Mục Lục

• 1 Biến trở là gì?
• 2 Công dụng của biến trở là gì?
• 3 Cấu tạo và nguyên tắc làm việc của biến trở
• 4 Phân loại biến trở (các dạng biến trở)
• 5 Hướng dẫn cách đọc giá trị biến trở

Biến trở là gì?

• Biến trở theo tên tiếng Anh có nghĩa là variable resistor, đây thực chất chính là một loại điện trở mà nó có thể thay đổi được giá trị (trị số), được sử dụng chủ yếu để điều chỉnh cường độ dòng điện ở trong mạch về định mức phù hợp nhất.

• Nói cách khác thì biến trở chính là các thiết bị mà có điện trở thuần có thể tự biến đổi được theo mục đích. Bản chất của nó là một bộ chuyển đổi điện cơ, hoạt động thông qua việc trượt một tiếp điểm ở trên một phần tử điện trở.

• Hiểu theo một cách khác thì Biến trở là một loại điện trở mà ở nó có thể thay đổi được trở kháng như các núm vặn điều chỉnh âm lượng.  Các loại cảm biến có điện trở biến thiên như: cảm biến nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm, lực tác động và các phản ứng hóa học.

Hiện nay, biến trở được ứng dụng rộng rãi trong các ngành công nghiệp như công nghiệp điện máy, lĩnh vực sản xuất điện gia dụng như ampli, tivi hay đầu DVD….

Biến trở được ký hiệu trông giống như thiết kế thực của nó gồm 2 đầu điện trở và 1 đầu chạy để làm thay đổi giá trị của biến trở. Ký hiệu của biến trở đó là: VR

Công dụng của biến trở là gì?

Công dụng chính của biến trở đó là:

• Sử dụng nhằm điều chỉnh cường độ dòng điện ở trong mạch điện mỗi khi muốn thay đổi trị số điện trở của nó.

• Biến trở dùng nhiều trong kĩ thuật, ví dụ như các mạch điện của radio hay tivi,…Ví dụ như điều chỉnh tốc độ quay của cánh quạt, điều chỉnh âm thanh to nhỏ của tivi, điều chỉnh độ sáng bóng đèn…

Trên thực tế việc thiết kế các mạch điện tử sẽ luôn luôn có một sai số nhất định chứ không thể nào chính xác 100% được. Chính vì thế người ta cần sử dụng thêm biến trở để thực hiện điều chỉnh mạch điện hiệu quả hơn. Nói như vậy để thấy rằng, biến trở sẽ có vai trò quan trọng là phân áp và phân dòng trong mạch. 

Cấu tạo và nguyên tắc làm việc của biến trở

Cấu tạo của một biến trở rất đơn giản, gồm các bộ phận sau:

• Con chạy

• Cuộn dây được làm từ hợp kim có điện trở suất lớn

• Chân ngõ ra bao gồm có 3 chân

Một biến trở thường sẽ có 3 cực, trong đó thì 2 cực sẽ được cố định ở bên đầu của điện trở còn 1 cực sẽ di chuyển nên còn gọi là cần gạt. Các cực này sẽ làm bằng chất liệu kim loại, vị trí của các cực sẽ quyết định tới giá trị của biến trở.

Thông thường, biến trở sẽ được nối trực tiếp với các bộ phận khác ở trong một mạch điện với 3 chốt cơ bản như trên. Biến trở được ráp trong các máy để phục vụ cho quá trình sửa chữa hoặc cân chỉnh của kỹ thuật viên sửa chữa.

Nguyên lý hoạt động của biến trở chủ yếu là dựa trên các dây dẫn được tách rời với độ dài ngắn khác nhau. Ở trên các thiết bị sẽ có các núm vặn hoặc vi mạch điều khiển, khi thực hiện động tác điều khiển các núm vặn thì các mạch kín này sẽ thay đổi chiều dài dây dẫn, từ đó khiến cho điện trở trong mạch bị thay đổi theo ý muốn.

Phân loại biến trở (các dạng biến trở)

Biến trở được phân chia thành nhiều dạng khác nhau, điển hình như:

• Biến trở dạng tay quay

• Biến trở dạng con chạy

• Biến trở than

• Biến trở dạng dây quấn

Tùy vào mục đích sử dụng thực tế mà lựa chọn loại biến trở cho phù hợp và hiệu quả nhất. Ví dụ nếu như dùng trong các bo mạch điện tử thì chỉ cần dùng biến trở có thiết kế đơn giản nhỏ gọn cho phù hợp  thiết kế của bo mạch là được. Còn nếu ứng dụng để điều khiển âm lượng, âm thanh thì dùng loại biến trở có thiết kế to kèm theo núm xoay để giúp dể dàng điều chỉnh mỗi khi cần thay đổi âm lượng.

Hướng dẫn cách đọc giá trị biến trở

Tùy thuộc theo giá trị được ghi ở trên thân của biến trở mà ở mặt đồng hồ cho thang đo thích hợp nhất. Trong đó thì biến trở sẽ là một điện trở có trị số 0hm và thay đổi được.

Ví dụ: nếu thông số ghi ở trên thân của một biến trở là 50KA thì biến trở đó sẽ có 60KA là biến trở tuyến tính có trị số 60.000 0hm. Nhìn chung các thông số ghi ở trên biến trở mà càng lớn thì dải điện trở cũng sẽ ngày càng thay đổi càng lớn.

Ngoài ra có thể tính được trị số của biến trở thông qua các vòng màu sắc được biểu thị rõ rệt ở trên thân của biến trở.

Một số thuật ngữ khác liên quan đến biến trở:

• Quang trở: là loại điện trở mà giá trị của nó sẽ thay đổi theo cường độ sáng chiếu vào 

• Biến trở nhiệt: là dạng có giá trị sẽ thay đổi theo nhiệt độ

Trên là những thông tin xoay quan chủ đề về Biến trở. Mong rằng với những chia sẻ về biến trở là gì ngay trên đây của Điện Lạnh Bách Khoa DC sẽ giúp quý bạn đọc hiểu rõ hơn về biến trở. Cũng thông qua những đặc điểm, cấu tạo, tác dụng và ứng dụng, phân loại của biến trở mà lựa chọn dạng biến trở sao cho thích hợp nhất, đạt được mục đích sử dụng như mong muốn, ứng dụng để phục vụ cuộc sống tốt hơn.