Blockchain Và Các Công Nghệ Sổ Cái Phân Tán – Phần I

Satoshi Nakamoto, người đã xuất bản một bài báo chi tiết về nền tảng của công nghệ sổ cái phân tán vào tháng 10/2008, một ngày nào đó có thể trở thành cái tên quen thuộc và nổi tiếng, vượt xa hơn sự hiểu biết về công nghệ. Công bố ẩn danh của tác giả này về công nghệ thanh toán biến đổi sâu sắc dựa trên blockchain, sự kết hợp đột phá của toán học, mật mã, khoa học máy tính và lý thuyết trò chơi. Đây là bước đầu tiên trong sự phát triển của tiền tệ kỹ thuật số và tạo ra toàn bộ các hệ thống lưu trữ mới và trao đổi giá trị trong cả nền kinh tế kỹ thuật số và nền kinh tế thực của chúng ta.

Vào những năm 2030, các phiên bản của công nghệ sổ cái phân tán hoặc “blockchains” có thể thay đổi mọi thứ từ giao dịch tài chính trực tuyến đến cách chúng ta bỏ phiếu và truy xuất nơi sản xuất hàng hóa. Hãy tưởng tượng tầm ảnh hưởng của việc gần 10% GDP toàn cầu được lưu trữ và giao dịch bằng các loại tiền tệ ngoài chủ quyền của các quốc gia hoặc việc thu thuế tự động, minh bạch và theo thời gian thực trên tất cả các bộ phận của nền kinh tế. Việc triển khai rộng rãi công nghệ blockchain có thể là một bước ngoặt trong lịch sử. Tuy nhiên, ngay cả bản thân công nghệ blockchain và khả năng ứng dụng nó của các tổ chức đều đang ở giai đoạn đầu. Việc hiện thực hóa các lợi ích của blockchain đang gặp nhiều cản trở: từ những bất đồng về cấu trúc của mạng blockchain, từ thực tế là các giao dịch có thể xung đột với các quy định về truyền dữ liệu của các quốc gia và nhiều vấn đề khác. Quản trị tập thể, sự tham gia của các chủ thể liên quan và giải quyết một loạt thách thức về phối hợp “ngoại tuyến” (offline) là những ưu tiên chính để công nghệ mang tính cách mạng này hiện thực hóa tiềm năng của nó trong việc định nghĩa lại các giao dịch cũng như niềm tin.

Cấu trúc của niềm tin

Như ngụ ý của cụm từ công nghệ sổ cái phân tán, trọng tâm của công nghệ blockchain là khả năng tạo ra và trao đổi các dữ liệu số, không đòi hỏi cơ quan trung ương đáng tin cậy nào phải xác nhận thông tin. Bằng cách kết hợp thông minh giữa mật mã và mạng ngang hàng, blockchain đảm bảo rằng thông tin được lưu trữ và chia sẻ giữa một nhóm người là chính xác và minh bạch. Ngoài ra blockchain còn có thêm một số tính năng khác, chẳng hạn như khả năng xác nhận được mọi trạng thái trước đó của dữ liệu số và cơ hội tạo ra “hợp đồng thông minh” – dữ liệu số được lập trình để tự động quản lý việc thực thi nghĩa vụ giữa các bên.

Những thay đổi do blockchain mang lại có tính cách mạng vì bốn lý do. Đầu tiên, công nghệ blockchain giúp vượt qua con dao hai lưỡi của nền kinh tế kỹ thuật số. Đó là việc các đối tượng kỹ thuật số có thể được sao chép chính xác và truyền đi cho nhiều người cùng lúc mà gần như không phát sinh chi phí cận biên. Đặc điểm này rất hữu ích đối với việc chia sẻ thông tin thường nhưng lại trở nên rắc rối khi dữ liệu truyền đi có giá trị độc nhất vô nhị hoặc cần được đảm bảo về nguồn gốc xuất xứ – chẳng hạn như đối với một đơn vị tiền tệ kỹ thuật số, một tài liệu chứa thông tin rất cần thiết hoặc là một tác phẩm nghệ thuật thì việc biết ai giữ bản gốc là rất quan trọng. Blockchain cho phép tạo ra và chuyển giao các đối tượng kỹ thuật mà giá trị độc đáo của chúng có thể được kiểm chứng, tránh các nguy cơ giả mạo, sao chép, tạo ra thứ được gọi là “Internet dành cho các đối tượng có giá”.

Khía cạnh thứ hai mang tính cách mạng là các công nghệ sổ cái phân tán cho phép đảm bảo minh bạch, khả năng xác minh/kiểm chứng và “tính bất biến/không thể đảo ngược” mà không phụ thuộc niềm tin vào một bên thứ ba nào. Điều này đặc biệt quan trọng khi có khó khăn trong việc đặt niềm tin vào, đồng ý với, hoặc thành lập bên thứ ba, để ghi nhận lại những chi tiết của các giao dịch hoặc xác nhận nguồn gốc hay quyền sở hữu của một tài sản có giá trị.

Thuộc tính quan trọng thứ ba là các sổ cái phân tán cho phép các hành động được lập trình – các giao dịch có thể được thực hiện (và sau đó được theo dõi và xác minh) mà không cần sự can thiệp của con người. Khả năng này vuoợt xa thuật toán giao dịch hoặc chuyển khoản trực tuyến tự động. Hợp đồng thông minh trên blockchain có thể được thiết kế để chuyển bất kỳ mẩu thông tin hoặc tài sản trong bất kỳ trường hợp cụ thể nào, từ một hợp đồng bảo hiểm thanh toán khi lượng mua vượt quá một mức nhất định, cho tới việc tự động phân phối tiền bản quyền hoặc chia thưởng cho nhiều chủ thể liên quan, tùy theo khối lượng công việc trong một dự án. Điều quan trọng là, mã thực thi hợp đồng thông minh tự nó được lưu trữ trên blockchain, có sẵn để kiểm tra và hoạt động cho tất cả mọi người mà không hề chậm trễ.

Thứ tư, sổ cái kỹ thuật số có thể được thiết kế để đảm bảo tính bao trùm (ai cũng có thể tham gia). Các giao dịch blockchain về bản chất là vừa minh bạch, vừa an toàn, lại đồng thời cho phép truy xuất nguồn gốc. Nếu muốn, chúng cũng có thể ẩn danh. Chí ít tính bao trùm được thể hiện đối với người dùng khi họ có thể thực hiện giao dịch đòi hỏi ít băng thông và chỉ yêu cầu phần mềm, cách thức lưu trữ và kết nối cơ bản. Điều này có nghĩa là các cá nhân và những người đóng góp nhỏ vốn thường bị loại khỏi thương trường với tư cách là nhà sản xuất, cổ đông, người thụ hưởng hoặc người tiêu dùng của bất kỳ tài sản nào có khả năng được theo dõi và giao dịch dưới dạng kỹ thuật số.

Những đặc điểm này cho thấy blockchain cung cấp cho thế giới một cơ hội chưa từng có để phân phối những lợi ích từ các hoạt động kinh tế, giảm đi nhiều nguy cơ đánh mất lợi ích và phát sinh chi phí gây ra bởi các bên trung gian mang tính tập trung, độc quyền hoặc trục lợi cho thuê. Việc sử dụng sổ cái phân tán có thể cho phép các cá nhân lấy lại một số giá trị do dữ liệu cá nhân của họ tạo ra, hoặc ít nhất là đảm bảo tính minh bạch và bảo mật cao hơn trong một thế giới nơi mà dữ liệu của mọi người vừa là một tài sản quan trọng đáng kể, vừa là một khoản nợ tiềm tàng.

Định hướng trong thế giới chưa được kiểm soát của blockchain

Primavera De Filippi, giảng viên Trung tâm Internet và Xã hội Berkman, Mỹ đã so sánh blockchain ở dạng hiện tại với Internet vào đầu những năm 1990, khi các nhà công nghệ và doanh nghiệp không hiểu rõ về tiềm năng và giá trị của nó. Đối với De Filippi, vai trò đột phá nhất của blockchain là một công cụ chống lại sự bóc lột, với khả năng gây ảnh hưởng tới một khế ước xã hội mới thích nghi với việc các xã hội và các nền kinh tế đang ngày càng phụ thuộc vào công nghệ và bao bọc bởi công nghệ.

Nhưng bất chấp những lợi thế của nó và sự cường điệu xung quanh giá trị của tiền điện tử/tiền mã hóa, blockchain không phải là phương thuốc chữa bách bệnh và cũng không phải là không đặt ra thách thức gì đáng kể. Một trong số những thách thức đó có thể được nhìn thấy thông qua trải nghiệm bitcoin. Đây là loại tiền điện tử/tiền mã hóa sử dụng blockchain đầu tiên và nổi tiếng nhất. Khi bitcoin phát triển và tăng về quy mô, nhu cầu về mạng lưới này cũng tăng theo. Điều đó dẫn đến sự bất đồng giữa những người tham gia về việc có nên thay đổi các khía cạnh quan trọng của blockchain bitcoin hay không (chẳng hạn như thay đổi về quy mô của một “khối” – “block”) để tăng hiệu quả của các giao dịch. Do không có bất kỳ hình thức quản trị trung tâm nào, chuỗi bitcoin có thể được tách thành các nhánh khác nhau (“fork”), theo đó các nhóm người tham gia khác nhau có thể theo đuổi áp dụng tùy theo sở thích của họ.

Thiết lập một blockchain đòi hỏi phải vượt qua những thách thức lớn về phối hợp. Behlendorf chỉ ra rằng một blockchain đang hoạt động vẫn đòi hỏi một nhóm các chủ thể đa dạng ban đầu tin tưởng rằng lợi ích của họ được phục vụ bởi một sổ cái phân tán tốt hơn bất kỳ phương án nào, kể cả không giao dịch. Điều này có nghĩa là đồng ý về một loạt các phương pháp kỹ thuật và cam kết các nguồn lực để chuyển sang một công nghệ và cách thức làm việc mới.

(còn tiếp)

TH: T.Giang – CSCI

Nguồn tham khảo: Klaus Schwab – Định hình cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư – NXB TG 2019.

Chia sẻ:

• X
• Facebook

Thích Đang tải...

Có liên quan