Bọ Xít Hôi

Phân bố

Bọ xít hôi xuất hiện ở hầu hết các quốc gia trồng lúa trên thế giới như Ấn Độ, Bangladesh, Bhutan, Burma, Indonesia, Cambodia, Lào, Malaysia, Nepal, Pakistan, Philippines, Thái Lan, miền nam Trung Quốc, Nhật, Triều Tiên và Việt Nam.

Ký chủ

Bọ xít hôi có rất nhiều ký chủ phụ thuộc 2 họ Hòa Thảo và họ Cỏ Cú, đặc biệt thường gặp trên cỏ lồng vực, lúa hoang, bắp, kê, lúa miến, quan trọng nhất là lúa và cỏ Echinochloa.

 Triệu chứng

Bọ xít dùng vòi chích hút chỗ tiếp giáp của 2 vỏ trấu để hút chất sữa làm hạt lép hoặc lửng.

 Đặc điểm hình thái

Bọ xít trưởng thành có cánh màu nâu vàng, mình thon mảnh, chân dài, râu dài, có mùi hôi.

Trứng màu nâu đen, đẻ thành ổ 1-2 hàng dài dọc trên lá lúa, bẹ lúa hoặc bông lúa, mỗi ổ từ 10-20 trứng, sau khi nở phần trên quả trứng có một lỗ nhỏ.

Bọ xít non hình dạng giống trưởng thành, đuôi nhọn, màu xanh lá mạ, không có cánh.

Không có giai đoạn nhộng.

  Đặc điểm sinh học và sinh thái

* Vòng đời: 25-30 ngày

- Bọ non: 17-20 ngày

- Bọ trưởng thành:có thể sống hàng tháng.

Bọ trưởng thành hoạt động mạnh vào lúa xế chiều và sáng sớm, ban ngày trời nắng ẩn núp trong lùm cỏ, tán cây. Ban đêm có vào đèn nhưng không nhiều. Mỗi con cái có thể đẻ hàng trăm trứng.

Bọ xít xuất hiện và phá hại vào giai đoạn lúa trỗ đến ngậm sữa. Thời tiết nóng ẩm, mưa nhiều thích phát triển. Trà lúa đầu tiên thường bị bọ xít gây hại, khi lúa trỗ đại trà bọ xít phân tán nên ít hợp cho bọ xít gây hại hơn. Đặc biệt những ruộng trỗ muộn so với các ruộng khác trong cánh đồng thường bị hại nặng.

 

Khi trên ruộng chưa có lúa, thành trùng có thể sống trên cỏ dại và thường di chuyển vào ruộng khi lúa trổ. Thành trùng hoạt động mạnh vào sáng sớm và chiều tối và không bị thu hút nhiều bởi ánh sáng đèn.

 

Trứng nở vào buổi sáng, sau khi nở ấu trùng tập trung quanh ổ trứng, 2-3 giờ sau phân tán lên bông hay lá lúa non để chích hút nhựa. Khi bị động, cả ấu trùng và thành trùng đều tiết ra mùi hôi; ấu trùng buông mình rơi xuống đất trong khi thành trùng bay lên rất nhanh. Ấu trùng và thành trùng thường tập trung trên bông lúa, chích hút hạt lúa đang ngậm sữa bằng cách dùng vòi chọc vào giữa 2 vỏ trấu, chích hút hạt lúa, làm hạt bị lép hoặc lửng, rất dễ bể khi xay.

 

Vết chích hút do bọ xít để lại là một đốm nâu trên hạt lúa do nấm bệnh tấn công. Khi cây lúa còn non, bọ xít có thể chích hút trên lá và đọt non

Các yếu tố ảnh hưởng đến mật số

Thời tiết

• Nhiệt độ từ 27-29 °C và ẩm độ từ 80-85 % thích hợp cho bọ xít. Thường trời có nhiều mây, âm u, ẩm, ít mưa, ít gió thích hợp cho bọ xít phát triển; vì vậy ở đồng bằng sông Cửu Long bọ xít gia tăng mật số vào các tháng 8, 9 trong vụ hè thu, lúc lúa từ trổ đến vào chắc và tiếp tục gia tăng đến cuối vụ đông xuân. Lúc này ruộng không còn lúa, bọ xít di chuyển sang các ký chủ phụ.

• Thức ăn: giống lúa có râu được ghi nhận là không kháng bọ xít.

• Thiên địch: Các loài ong thuộc họ Scelionidae thường ký sinh trứng bọ xít. Các loài nhện ăn thịt ấu và thành trùng. Nấm Beauveria bassiana gây hại cả ấu trùng lẫn thành trùng.

 

Biện pháp phòng trừ

- Diệt lúa chét.

- Gieo cấy lúa đồng loạt trên một cánh đồng. Không gieo cấy quá sớm hoặc quá muộn so với chính vụ.

- Dùng ánh sáng đèn hoặc lửa để thu hút bọ xít bay vào chết. Dùng lưới kéo trên mặt ruộng để bắt bọ xít. Dùng xác bọ xít giã ra pha với nước xịt trên ruộng để xua đuổi.

- Dùng thuốc phun khi mật số cao. Các loại thuốc trừ sâu thông thường đều có thể diệt được bọ xít. Nên phun thuốc vào lúc sáng sớm hoặc xế chiều.

Vệ sinh đồng ruộng, diệt cỏ, nhất là cỏ lồng vực vì hạt cỏ có sẵn trong ruộng lúa và trổ trước lúa nên bọ xít thường bay tới đẻ trứng trên cỏ. Dùng thuốc có mùi hôi xua đuổi thành trùng ra khỏi ruộng lúa.

ST.