Bông Cải Trắng: Thực Phẩm Vừa Ngon Miệng Vừa Bổ Dưỡng - YouMed

Nội dung bài viết

• Bông cải trắng là gì?
• Giá trị dinh dưỡng của bông cải trắng
• Tác dụng Y học của bông cải trắng
• Cách sử dụng bông cải trắng
• Một số lưu ý khi sử dụng bông cải trắng

Bông cải trắng là một nguồn dinh dưỡng quý giá mà tự nhiên mang đến cho con người. Loài thực vật này không chỉ có hương vị thơm ngon đặc trưng mà còn có nhiều công dụng tốt đối với sức khỏe chúng ta. Bây giờ, cùng YouMed tìm hiểu rõ hơn về giá trị, đặc điểm và cách dùng của loại rau quen thuộc này nhé.

Bông cải trắng là gì?

• Tên gọi khác: súp lơ, hoa lơ, cải bông trắng…
• Tên khoa học: Brassica oleracea var. botrytis.
• Họ khoa học: Thuộc họ Cải (Brassicaceae).

Đặc điểm sinh trưởng và thu hoạch

Đặc điểm sinh trưởng

Theo một số tài liệu, bông cải trắng có nguồn gốc từ Địa Trung Hải xa xưa. Là thực phẩm nổi tiếng, được ưa chuộng bởi vị ngọt, giòn, thơm ngon, dễ chăm sóc và chế biến. Ngày nay, cây phân bố rộng rãi nhiều nơi khắp trên thế giới. Tại Việt Nam, rau được trồng ở khu vực có khí hậu mát mẻ như Lào Cai, Lâm Đồng,…

Đất trồng: Ưa đất thịt nhẹ, có nhiều mùn, độ pH khoảng 6.0. Đặc biệt, trước khi trồng cần lên luống, bón lót phân vào các hốc trồng để đạt năng suất cao.

Nhiệt độ phù hợp để sinh trưởng 23-25 độ C, giai đoạn hình thành hoa là 17 đến 20 độ C. Nếu như trên 25 độ C hoặc dưới 10 độ C cũng sẽ làm loài này mọc chậm, hoa bé, năng suất và phẩm chất thành phẩm kém.

Thời kì cây non ưa ánh sáng mạnh, ít nhất là 6 giờ dưới ánh nắng mặt trời mỗi ngày. Còn khi hình thành hoa cần ánh sáng dịu và yếu hơn, chịu được lạnh.

Độ ẩm 70-80%, nếu độ ẩm không đủ cộng thêm nhiệt độ cao thì hoa sẽ nhỏ.

Phòng trừ các loại sâu bệnh có hại, đặc biệt là bệnh thối rễ và gối đen. Vì vậy, cần xử lý đất trước khi gieo trồng cũng như tránh tưới tiêu quá nhiều gây ngập úng cây.

Tái sinh chủ yếu bằng hạt, trước khi gieo trồng cần được xử lý để loại bỏ các mầm bệnh gây hại cho cây. Cách chăm sóc loài khá đơn giản, có thể trồng với mật độ dày vì tán lá đứng và kích thước hoa vừa phải.

Thu hoạch

Thời vụ khoảng tháng 7-8 đến tháng 9-10, mất khoảng 70 đến 80 ngày để trưởng thành. Khi ngủ hoa xuất hiện thì 15-20 ngày sau là có thể thu hoạch. Cây đạt tiêu chuẩn là gạo hoa nhỏ, các cánh hoa chưa nở hết mà lấm tấm trên mặt hoa.

Lúc thu hoạch nên để lại nhiều lá trên gốc thì có thể ra thêm vụ thứ 2 hoặc thâm chí là lần thứ 3.

Bộ phận dùng làm thực phẩm là toàn bộ phần hoa chưa nở, sờ cảm giác khá mềm và xốp. Còn lại, phần thân và lá thường được sử dụng trong chăn nuôi gia súc.

Mô tả toàn cây

Thuộc loài cây thân thảo, cao có thể tới 50 cm, sống trong vòng khoảng 2 năm. Phần rễ cây phát triển kém, nông (khoảng 10cm đất), ít lan rộng.

Lá có tán xòe rộng ra hai bên, mép lượn sóng. Phiến lá tương tự lá su hào, cứng, dày to, sắc xanh đậm, ở giữa có gân lá lớn.

Cụm hoa có dạng đài to, hình dáng bề mặt sần sùi, tập trung ở ngọn. Trên bề mặt có những nốt nhỏ như gạo lấm tấm phân bố rải rác đều khắp. Phần bông phân bố khít nhau, mềm xốp, được bao phủ bên ngoài bởi lá cây.

Ngoài ra, quả hẹp và dài, có một mỏ hình nón.

Bảo quản

Nguyên liệu còn tươi, sau khi thu hoạch thì đem rủa sạch, loại bỏ chất bẩn. Sau đó đem để trong bọc kín, giữ nơi thoáng mát, tránh ánh sáng mặt trời trực tiếp. Tốt nhất nên để trong ngăn mát tủ lạnh có thể lưu trữ khoảng 4 ngày.

Giá trị dinh dưỡng của bông cải trắng

Theo nhiều tài liệu, bông cải trắng có thành phần hóa học khá đa dạng và phong phú. Trong 100g chứa:

• Năng lượng khoảng 25kcal.
• Chất xơ 2,5g, carbohydrate 5.3g, chất béo 0.1g, protein 2g,…
• Vitamin C 46.4mg, vitamin K 16 mcg, vitamin B6 0.2 mcg, vitamin B5 0.7 mg, thiamine 0.1 mg, riboflavin 0.1 mg, folate 57mcg, mangan 0.2mg, magie 15mg, photpho 44mg…
• Nhiều chất chống oxy hóa như axit protocatechuic, axit coumaric và axit vanillic, lutein, zeaxanthin, rutin, quercetin, glucoraphanin, indole và isothiocyanates …

Theo thông tin dinh dưỡng từ Bộ Nông Nghiệp Mỹ, trong bông cải trắng:

• Hàm lượng vitamin C chiếm 57% nhu cầu cần dùng trong một ngày.
• Vitamin K được cung cấp chiếm 20% hàm lượng cần thiết.
• Đặc biệt, vitamin B5, B6 mà loại thực phẩm này mang lại chiếm lần lượt là 14% và 11% nhu cầu khuyến nghị.

Tác dụng Y học của bông cải trắng

Kháng viêm, chống oxy hóa

Quá trình viêm có thể là triệu chứng của các bệnh lý khác nhau trong cơ thể. Có nghiên cứu cho rằng, nước ép từ loài này làm ức chế hình thành bạch cầu và chống viêm. Bên cạnh đó, nhờ những chất chống oxy hóa cao góp phần quan trọng trong việc tạo mô liên kết, làm tăng độ đàn hồi cho da.

Từ đó, chúng sẽ tạo ra hàng rào bảo vệ cơ thể chống lại các yếu tố bất lợi bên ngoài, làm cường hệ miễn dịch và chậm quá trình lão hóa.

Bảo vệ niêm mạc dạ dày, thân thiện với người ăn kiêng, ngừa táo bón

Với hàm lượng calo thấp và chất xơ dồi dào, thực phẩm là sự lựa chọn tuyệt với đối với nhóm người thừa cân, rối loạn mỡ máu,… Ngoài ra, chất xơ và một số hoạt chất thiết yếu trong loại thực vật này, có khả năng bảo vệ niêm mạc dạ dày trước những tác động xấu của acid, hay những gốc tự do xấu.

Nhờ đó mà hệ thống tiêu hóa cũng được hoạt động tốt hơn, ngăn ngừa được những cơn đau bụng, nhuận tràng. Không chỉ vậy, hợp chất glucoraphanin sẽ cản trở sự sinh trưởng của vi khuẩn H.pylori, gây hại dạ dày.

Hỗ trợ điều trị các bệnh lý tim mạch, huyết áp

Do chứa lượng lutein, zeaxanthin – các chất bảo vệ cơ thể chống lại các gốc tự do và cả kali-ion có tác dụng ổn định nhịp tim dồi dào, bông cải trắng giúp giảm cholesterol xấu, điều hòa huyết áp, bảo vệ tim mạch trước các bệnh lý như thiếu máu cơ tim, đột quỵ…

Ngoài ra, chất quercetin, glucoraphanin còn làm giảm sự tích tụ của mảng bám xơ vữa trong thành mạch máu, ngăn ngừa tổn thương mạch máu.

Phù hợp với người có các triệu chứng mỏi mắt, cải thiện thị lực

Chính vì có chứa các chất như lutein, zeaxathin, vitamin A cao nên loài thực vật này có khả năng bảo vệ sức khỏe đôi mắt, cải thiện thị lực. Các chất này sẽ giúp loại bỏ các gốc tự do ra khỏi mắt, giảm quá trình oxy hóa khi mắt tiếp xúc với ánh sáng và không khí.

Ngoài ra, quercetin cũng giúp bảo tồn thị lực ở bệnh nhân thoái hóa điểm vàng, đục thủy tinh thể.

Phù hợp với phụ nữ mang thai

Nhờ là nguồn cung cấp chất khoáng cũng như vitamin dồi dào, thực vật này giúp cung cấp những dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển toàn diện thai nhi, ngừa các dị tật bẩm sinh. Đặc biệt là thành phần folate cao – cần thiết cho sự phân chia tế bào, hình thành tế bào máu, tổng hợp DNA trong cơ thể, hỗ trợ cho sự phát triển của trẻ.

Thúc đẩy phát triển xương

Bởi vì có nhiều vitamin C, K và khoáng chất như canxi, magie, photpho… cũng như các chất chống viêm, đóng vai trò chính trong sức khỏe xương khớp, duy trì hệ thống xương chắc khỏe hơn, giảm loãng xương, viêm khớp, tăng khả năng hấp thụ canxi… Từ đó, sức khỏe xương khớp sẽ được tăng cường hơn.

Phòng ngừa bệnh ung thư

Một số tài liệu cho thấy, các hợp chất oxy hóa, indole và isothiocyanates trong thực phẩm ảnh hưởng theo hướng tích cực với các bệnh lý ung thư thư ở nhiều cơ quan người và động vật, bao gồm: ung thư bàng quang, vú, gan, phổi và dạ dày. Cụ thể chất này làm ức chế các enzym kích hoạt chất gây ung thư, làm chậm sự phát triển và sinh trưởng của các tế bào xấu, hạn chế khả năng lây lan của bệnh.

Cách sử dụng bông cải trắng

Bông cải trắng trong ẩm thực

Tùy theo các mục đích sử dụng, món ăn khác nhau mà có thể dùng thực phẩm với nhiều cách và liều lượng không giống nhau. Bông cải trắng có thể được thưởng thức qua các hình thức chế biến như hấp, luộc, nướng, xào… Có thể linh hoạt thay thế cho các loại ngũ cốc, làm cơm, rau nghiền, mì ống hoặc muối chua…

Do chứa ít calo và carbohydrat, nguyên liệu có thể thay cho cơm trong món cơm chiên thông thường, kết hợp với trứng và một số rau củ khác… Đây là một món ăn thanh đạm mà vẫn bổ dưỡng, thích hợp cho người ăn kiêng.

Bông cải trắng và một số bài thuốc trị bệnh

Hỗ trợ bổ gan, giải độc gan, cường hệ miễn dịch

Cắt bông cải trắng thành từng phần nhỏ cho và nồi nấu canh với thịt gà ta cắt miếng.

Hỗ trợ thiếu máu, tiêu hóa kém

Rửa sạch phần súp lơ trắng, cắt khúc nhỏ đem nấu canh với 2 quả trứng gà ta.

Bồi bổ cơ thể suy nhược, giải độc

Súp lơ trắng 250g, mộc nhĩ trắng 50g, hoa cúc 1 nhúm, đường phèn. Cho các nguyên liệu đun lửa nhỏ khoảng 30 phút, sau đó vớt hoa cúc ra để nguội, uống dần.

Làm dịu cơn ho

Thân và lá súp lơ 200g đem rửa sạch, ép lấy nước rồi nấu sôi để nguội. Sau đó, thêm mật ong vào uống, sẽ giúp làm dịu con ho.

Một số lưu ý khi sử dụng bông cải trắng

Chọn thực phẩm:

• Nên chọn phần bông chắc, màu trắng sáng, có lá xanh mướt. Tránh những bông cải đã có đốm đen hoặc ngả vàng.
• Sờ vào ta không có cảm giác nhầy nhớt. Khi ngửi nhẹ mà có mùi hăng là nguyên liệu đã bị để lâu ngày.

Lúc chế biến:

Nấu thực phẩm vừa chín chín, không nên nấu quá lâu làm bông nhũn, mất chất dinh dưỡng, mùi nồng.

Khi thưởng thức:

• Nếu ăn quá nhiều bông cải trắng sẽ dễ bị đầy hơi, khó tiêu…
• Một số nghiên cứu ghi nhận trong bông cải trắng sống, có chất ức chế tuyến giáp. Vì vậy, những người mắc bệnh tuyến giáp nên sử dụng thực phẩm đã được làm chín.
• Do hàm lượng vitamin K khá cao, nên những bệnh nhân đang dùng các thuốc chống đông máu hạn chế sử dụng để tránh tương tác thuốc.

Bông cải trắng, từ lâu được xem như thực phẩm đa năng mà thiên nhiên ban tặng cho con người. Không chỉ là nguyên liệu nấu ăn ngon miệng, bổ dưỡng mà chúng còn cung cấp cho cơ thể chúng ta những giá trị sức khỏe tuyệt vời khác.