Bong Gân: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách điều Trị

Bong gân là một chấn thường gặp ở mọi lứa tuổi khi vận động quá mạnh hoặc sai cách trong sinh hoạt, lao động, đặc biệt là chơi thể thao. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bong gân có thể để lại những biến chứng lâu dài, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

1. Bong gân là gì?
2. Phân biệt bong gân và căng cơ
3. Nguyên nhân, yếu tố nguy cơ gây bong gân
4. Triệu chứng của bong gân
5. Cách chẩn đoán
6. Phân loại mức độ bong gân
7. Các loại bong gân phổ biến
   1. 1. Bong gân khớp cổ chân
   2. 2. Bong gân khớp cổ tay
   3. 3. Bong gân tại các ngón tay
   4. 4. Bong gân tại gối
   5. 5. Bong gân, căng cơ ở vùng lưng
   6. 6. Bong gân ở khuỷu tay
8. Cách điều trị
   1. 1. Bong gân độ I (mức độ nhẹ)
   2. 2. Bong gân độ II, III và IV
9. Thời gian để hồi phục sau chấn thương bong gân
10. Cách phòng tránh
11. Bong gân nên ăn gì và kiêng gì?
12. Các câu hỏi thường gặp
    1. Cách sơ cứu đúng khi bị bong gân?
    2. Bong gân bao lâu thì lành?
    3. Bong gân có thể tự khỏi được không?

Bong gân là gì?

Bong gân là tình trạng dây chằng (cấu trúc nối giữa 2 hoặc nhiều xương quanh 1 khớp) bị căng quá mức hoặc bị rách gây đau, giảm hoặc mất vận động khớp. Vị trí bong gân thường gặp nhất là khớp cổ chân.

Một tình trạng rất giống với bong gân mà các bác sĩ cần phân biệt, đó là căng cơ. Căng cơ là tình trạng gân cơ bị rách hoặc căng quá mức. Gân cơ là những sợi mô dày đặc kết nối xương với cơ. Hai thuật ngữ này thường được sử dụng thay thế cho nhau, thường gây nhầm lẫn,tựu chung lại để mô tả tình trạng căng quá mức hoặc rách các mô mềm trong và xung quanh khớp của bạn. (1)

Phân biệt bong gân và căng cơ

Các triệu chứng của bong gân và căng cơ rất giống nhau. Đó là bởi vì bản chất hai tổn thương rất giống nhau. Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi hai tổn thương này thường bị nhầm lẫn. Các triệu chứng chung của hai tổn thương là đều gây đau, có thể sưng tại vùng cơ, khớp bị tổn thương, làm giảm cường độ vận động và không thể thực hiện được hết tầm các động tác của khớp.

Sự khác biệt chính là khi bị bong gân, bạn có thể bị bầm tím xung quanh khớp bị ảnh hưởng, trong khi bị căng cơ, bạn có thể bị co thắt ở cơ bị ảnh hưởng.

Chấn thương bong gân là một trong những chấn thương phổ biến nhất tại phòng khám chuyên khoa Chấn thương và Cấp cứu. Theo các nghiên cứu dịch tễ, tỷ lệ bong gân ở phụ nữ cao hơn nam giới, và ở trẻ em và thanh thiếu niên cao hơn so với người lớn. Những chấn thương này có thể xảy ra ở bất kỳ bộ phận nào của cơ thể nhưng thường thấy nhất ở chi dưới và chi trên, chẳng hạn như mắt cá chân, đầu gối, khuỷu tay hoặc cổ tay. Vị trí bong gân thường gặp nhất là khớp cổ chân.

Nguyên nhân, yếu tố nguy cơ gây bong gân

Bất cứ ai cũng có thể bị bong gân trong một tình huống nào đó trong cuộc đời. Một số yếu tố gây ra nguy cơ bong gân cao hơn, đó là: (2)

• Vận động viên bóng chuyền, bóng rổ, bóng đá có nguy cơ bị bong gân bàn chân, cổ chân, gối khi có xu hướng phải nhảy lên khi thi đấu.
• Vận động viên thể hình, tennis, gôn có nguy cơ bị bong gân cổ tay, bàn ngón tay, khuỷu, khớp vai.
• Các môn thể thao đối kháng, dễ va chạm có nguy cơ bong gân ở bất cứ vị trí nào.
• Các môn đòi hỏi sức bền như chạy, đi bộ có nguy cơ bong gân ở bàn chân, cổ chân, khớp gối, thậm chí cả khớp háng.
• Một số môn thể thao trong nhà cũng làm tăng nguy cơ chấn thương bong gân.
• Sử dụng giày, dép không phù hợp khi thi đấu thể  thao.
• Không khởi động kĩ hoặc vận động quá mạnh trước khi chơi thể thao
• Những người đã từng bị bong gân có nguy cơ dễ bị chấn thương lại hơn là những người chưa bao giờ bị chấn thương bong gân.
• Những người thừa cân, béo phì.
• Bắt đầu tham gia một môn thể thao mới vào lần tập luyện, thi đấu đầu tiên.
• Những người có bệnh lý về tập trung, cân bằng có nguy cơ chấn thương cao hơn.
• Môi trường xung quanh không thuận lợi như ẩm ướt, trơn trượt khiến bạn có nguy cơ bị dễ chấn thương hơn khi chạy, di chuyển.

Nguyên nhân gây ra chấn thương bong gân: 

• Chấn thương thể thao là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất.
• Tai nạn trong sinh hoạt như nhảy từ trên cao xuống, trơn trượt
• Bê vác vật nặng thường xuyên hoặc sai tư thế
• Cố bê vác đồ vật nặng quá sức của mình
• Thao tác làm việc, lao động có tính chất lặp lại, kéo dài

Triệu chứng của bong gân

Các triệu chứng của bong gân rất đa dạng tùy vào mức độ của tổn thương, bao gồm: (3)

• Đau: Đau luôn là một dấu hiệu cơ thể thông báo rằng chúng đang gặp vấn đề. Nếu một cơn đau xuất hiện ngay sau khi bạn gặp phải chấn thương, đau dữ dội ngay sau chấn thương và âm ỉ sau đó, đặc biệt đau tăng khi đứng tỳ chân, vận động khớp, hoặc ấn vào vùng khớp bị tổn thương thì có thể nghĩ đến bong gân
• Sưng: là dấu hiệu luôn có khi bị bong gân, nhưng cũng cần thời gian khoảng vài giờ để biểu hiện rõ ràng, Vì vậy, đôi khi bạn chưa để ý đến chúng mà vẫn duy trì các hoạt động sau chấn thương khiến chấn thương càng nặng hơn.
• Bầm tím: là dấu hiệu xuất hiện muộn nhất khi các thành phần gân, cơ, dây chằng bị chấn thương và chảy máu bên trong. Qua thời gian, các thành phần thoái hóa trong máu ngấm tới da và biểu hiện dấu hiệu bầm tím.
• Giảm vận động tại khớp bị tổn thương: tất cả các triệu chứng đau, sưng khiến bạn không thể vận động khớp một cách tự nhiên như trước. Khoảng một ngày sau chấn thương, bạn sẽ tự cảm thấy cứng khớp, phải rất nhẹ nhàng mới vận động lại được.

Cách chẩn đoán

Các bác sĩ thường chẩn đoán bong gân hoặc căng cơ bằng cách loại trừ các nguyên nhân khác gây ra các triệu chứng đau của bạn như gãy xương, khối u tiềm ẩn,… Một số kĩ thuật thăm khám đặc biệt tùy vào từng khớp bị tổn thương có thể được thực hiện như test ngăn kéo trước, Lachman test, test vẹo trong, vẹo ngoài khớp. Bác sĩ có thể yêu cầu chụp X-quang. Chụp X-quang sẽ loại trừ được nguyên nhân do gãy xương, trừ một số trường hợp tổn thương xương nhỏ, khó chẩn đoán.

Nếu việc chụp X-quang không kết luận được, bác sĩ có thể yêu cầu một phương tiện chẩn đoán hình ảnh khác là cắt lớp vi tính (CT) hoặc cộng hưởng từ (MRI). Chụp CT và MRI có thể cung cấp cho bác sĩ một cái nhìn rất chi tiết về xương và khớp. Chụp MRI có thể cho thấy những vết đứt tại dây chằng rất nhỏ hoặc mảnh mà X-quang không thể xác định được.

Tổng hợp tất cả các dữ liệu về bệnh sử, cách hoạt động, lao động, chơi thể thao, cơ chế chấn thương của bạn, phối hợp thêm các dữ liệu về chẩn đoán hình ảnh như X- quang, cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ kể trên, bác sĩ có thể đưa ra kết luận về tình trạng và mức độ chấn thương bong gân của bạn, từ đó lên kế hoạch điều trị chi tiết.

Phân loại mức độ bong gân

• Bong gân độ I: Đau và sưng mức độ nhẹ tại khớp, không mất vững khớp, có thể vận động khớp nhẹ nhàng.
• Bong gân độ II: Đau và sưng mức độ vừa, bầm tím tại chỗ, đau nhiều và có thể mất vững nếu vận động khớp.
• Bong gân độ III: Đau và sưng mức độ nặng, bầm tím lan rộng, khớp mất vững, dây chằng bị rách hoặc đứt hoàn toàn.

Các loại bong gân phổ biến

1. Bong gân khớp cổ chân

Bong gân cổ chân là loại bong gân phổ biến nhất, bất cứ ai cũng có thể gặp phải 1 lần trong cuộc đời. Kiểu chấn thương thường gặp nhất là kiểu vẹo trong, khi bạn tiếp đất sai tư thế. Thành phần dễ bị tổn thương nhất là phức hợp mắt cá ngoài (chiếm 85%), bao gồm: dây chằng sên mác trước, dây chằng mác gót, dây chằng sên mác sau. Một số người có dây chằng rất yếu và do đó có nhiều khả năng bị bong gân.

Tuy nhiên các vận động viên cũng là đối tượng có nguy cơ cao hơn khi mà 1/4 số ca chấn thương thể thao là bị bong gân cổ chân. Chúng thường xảy ra ở những người chơi các môn phải nhảy cao như bóng chuyền, bóng rổ hoặc bóng đá. 

2. Bong gân khớp cổ tay

Bong gân cổ tay là chấn thương tương đối phổ biến. Bong gân khớp cổ tay xảy ra khi cổ tay bị quá duỗi hoặc xoay bởi một lực lớn, chẳng hạn như do ngã chống tay từ trên cao. Chúng có thể từ nhẹ đến nặng, tùy thuộc vào mức độ tổn thương của hệ thống dây chằng phức tạp tại khối xương tụ cốt của cổ tay. Cần lưu ý tổn thương gãy xương kín đáo có thể gây nhầm lẫn với bong gân khớp cổ tay như gãy xương thuyền dẫn đến điều trị không đầy đủ tạo thành khớp giả và gây ra đau mạn tính.

Tình trạng này yêu cầu một phẫu thuật để cải thiện tình trạng của bệnh nhân. Chẩn đoán và điều trị chấn thương cổ tay đúng cách là cần thiết để tránh các biến chứng lâu dài, bao gồm đau cổ tay mãn tính, cứng khớp và thúc đẩy viêm khớp.

3. Bong gân tại các ngón tay

Các ngón tay bị bong gân là do tác động bởi 1 ngoại lực lớn khiến ngón tay bị quá duỗi hoặc bị lệch về 1 phía. Lực tác động này làm căng hoặc rách dây chằng bên các ngón tay. Bong gân tại ngón tay là cực kì phổ biến với các môn thể thao sử dụng tay để thi đấu như bóng rổ, bóng chuyền. Nếu người chơi chỉ cần tiếp bóng sai hoặc để bóng bay trượt qua các ngón tay đang duỗi căng là đã có thể bị bong gân. Loại bong gân này cũng hay gặp ở các môn võ thuật hoặc khi ngã chống tay xuống đất.

4. Bong gân tại gối

Vùng gối có hệ thống dây chằng phong phú và quan trọng nhất là dây chằng chéo trước, dây chằng chéo sau, dây chằng bên ngoài, dây chằng bên trong. Bong gân tại gối là tổn thương giãn dây chằng vùng quanh gối. Đây là tổn thương phổ biến nhất đối với nhiều vận động viên chơi các môn thể thao bằng chân, có nhiều động tác xoắn vặn, va chạm mạnh như bóng đá.

Tham khảo: Các chấn thương trong bóng đá

5. Bong gân, căng cơ ở vùng lưng

Căng cơ và bong gân vùng lưng là những nguyên nhân phổ biến nhất gây đau thắt lưng. Căng cơ và bong gân thường gặp ở vùng thắt lưng, vì nó là phần cột sống động và chịu trọng lượng của phần trên cơ thể, liên quan chính đến chuyển động vặn và gập, cúi của cơ thể. Cả hai tổn thương này đều có thể do chấn thương đột ngột hoặc do lao động nặng quá mức trong thời gian dài.

Căng thắt lưng hoặc bong gân có thể gây suy nhược. Tỉ lệ cao đau lưng do bong gân, căng cơ gặp ở người trung niên và người già khi phối hợp thêm yếu tố chất lượng xương suy giảm. Điều đáng lo ngại là tình trạng đau cột sống thắt lưng và đau cổ do tổn thương bong gân có xu hướng gia tăng ở người trẻ khi mà lối sống ít vận động, ngồi nhiều và ngồi sai tư thế là rất phổ biến.

6. Bong gân ở khuỷu tay

Bong gân ở khuỷu tay xảy ra khi khối cơ gấp hoặc khối cơ duỗi ở khuỷu tay gây ra cử động quá tầm vận động thông thường, hoặc khi bạn bị kéo căng khuỷu tay quá mức gây giãn hoặc đứt dây chằng quanh khuỷu tay. Bong gân ở khuỷu tay có thể xảy ra cấp tính do lực chấn thương mạnh hoặc mạn tính do lam dụng sử dụng khuỷu trong các động tác lặp đi lặp lại như chơi Golf.

Cách điều trị

1. Bong gân độ I (mức độ nhẹ)

Có thể được điều trị bằng cách nghỉ ngơi và sử dụng thuốc chống đau, giảm viêm thông thường tại nhà (4)

• Hiệp hội Phẫu thuật viên chấn thương Hoa Kỳ (AAOS) khuyến cáo: Bong gân mức độ nhẹ cơ bản được điều trị phối hợp bằng các biện pháp như sau được viết tắt bằng 4 chữ cái đầu của tiếng Anh RICE hoặc cải tiến thêm là (PRICES)
  • PROTECTION (Bảo vệ): Cần bất động và bảo vệ khớp của bạn bằng các dụng cụ hỗ trợ như nẹp, đai, bột nếu cần…
  • REST (Nghỉ ngơi tuyệt đối): Hạn chế đi lại nếu bong gân cổ chân, hạn chế sử dụng bên tay bị bong gân. Hãy để cho khớp và gân cơ của bạn được nghỉ ngơi, có thời gian để phục hồi hoàn toàn.
  • ICE (Chườm đá) Nước đá giúp giảm sưng và viêm. Lưu ý không bao giờ chườm đá trực tiếp lên da. Thay vào đó, hãy quấn một chiếc khăn mỏng quanh túi đá. Để nó trên vùng khớp đau của bạn trong 20 phút, sau đó lấy đá ra trong 10 phút. Lặp lại càng nhiều càng tốt trong 24 đến 72 giờ đầu tiên.
  • COMPRESSION (Băng ép) Băng ép sẽ giúp giảm sưng. Băng quanh khớp bị bong gân bằng băng thun hoặc dụng cụ băng ép chuyên dụng. Tuy nhiên, đừng băng ép quá chặt hoặc quá lỏng, băng vừa tay và tăng số vòng lên để tăng áp lực thay vì ép ngay từ đầu.
  • ELEVATION (Giữ cao vùng khớp bị chấn thương) Cố gắng giữ cho khớp bị ảnh hưởng được nâng cao hơn mức tim của bạn. Điều này sẽ giúp giảm sưng nề. Hay treo tay bằng túi treo tay khi đứng hoặc để tay lên bụng, ngực khi nằm. Gác cao chân bằng đệm, gối khi nằm.
  • SUPPORT (Nhận hỗ trợ y tế): Bạn cần được sự hỗ trợ của các nhân viên y tế từ thời điểm chấn thương đến khi bình phục hoàn toàn.

• Sử dụng các thuốc giảm đau, chống viêm tùy theo mức độ đau như Paracetamol viên uống, các thuốc NSAID dạng uống hoặc bôi tại chỗ.
• Một số thuốc hỗ trợ, và vi chất giúp giảm đau, tăng tuần hoàn và cải thiện thời gian hồi phục như Glucosamine, Chondroitin, Vitamin C, beta-carotene, kẽm.
• Các liệu pháp vật lý trị liệu và y học cổ truyền cũng giúp cải thiện triệu chứng và cải thiện thời gian hồi phục như châm cứu, nắn chỉnh, giác hơi, massage. Hãy lưu ý trao đổi với các bác sĩ chuyên khoa để có chỉ định trong từng giai đoạn phù hợp.
• Trong 2 tuần sau chấn thương, mức độ đau,sưng có thể giảm nhanh chóng và tầm vận động và chức năng của khớp sẽ được cải thiện. Tuy nhiên, một số bệnh nhân bị đau mạn tính kéo dài hằng năm sau đó. Đó là lý do vì sao can thiệp phục hồi chức năng sớm là rất quan trọng. Các bài tập được thực hiện một cách thận trọng, là rất có lợi cho quá trình điều trị. Đi lại bằng nạng để bảo vệ khớp bị chấn thương trong giai đoạn đầu là cần thiết nhưng bạn cần quay trở lại đi bộ bình thường càng sớm càng tốt. Đi bộ không tự nhiên sẽ kéo dài tình trạng khập khiễng và thay đổi điểm tì và gây căng thẳng cho bàn chân và mắt cá chân.
• Một chương trình phục hồi chức năng đầy đủ cần được xây dựng dựa trên:
  • Phục hồi tầm vận động khớp
  • Phục hồi lại sức mạnh cơ
  • Phục hồi lại cân bằng và sự tự tin cho bệnh nhân
  • Phục hồi lại khả năng chơi thể thao

2. Bong gân độ II, III và IV

Tình trạng bong gân nghiêm trọng hơn có thể yêu cầu phẫu thuật để tái tạo dây chằng, gân, cơ bị tổn thương hoặc bị rách. Nếu bạn gặp phải bất kỳ trường hợp nào sau đây, hãy đi khám bác sĩ để có được tư vấn tốt nhất:

• Không thể đứng hoặc đi lại được do đau
• Không thể vận động được vùng khớp bị tổn thương
• Cảm thấy tê hoặc mất cảm giác tại vùng khớp bị tổn thương.
• Vẫn còn đau hoặc không vận động được khớp sau 2 tuần

Thời gian để hồi phục sau chấn thương bong gân

• Với bong gân độ I, bạn cần nghỉ ngơi từ 2 – 3 tuần.
• Với bong gân độ II, bạn cần từ 3 –  6 tuần để điều trị.
• Với bong gân độ III, bạn có thể cần phải phẫu thuật để điều trị và nhiều trường hợp cần tới 3 – 6 tháng để điều trị.
• Nếu bong gân kèm với các chấn thương khác như gãy xương, bạn cần nhiều thời gian hơn thế để hồi phục.

Cách phòng tránh

Mặc dù bạn có thể gặp phải bong gân bất cứ lúc nào, dù đã chuẩn bị đầy đủ, nhưng bạn vẫn nên lưu ý một số vấn đề sau để tránh nguy cơ chấn thương.

• Khởi động kĩ trước khi bắt đầu hoạt động thể dục thể thao: Hãy dành thời gian cho cơ và khớp của bạn được làm nóng, căng giãn từ từ trước khi vận động mạnh.
• Tập thể dục thường xuyên: Hoạt động vừa phải mỗi ngày sẽ tốt hơn hoạt động mạnh chỉ một hoặc hai lần một tuần. Điều này giúp cơ bắp của bạn mềm mại và linh hoạt, do đó chúng có thể nhanh chóng phục hồi và tăng cường theo thời gian. Giả sử bạn không thể tập thể dục đủ 30 phút mỗi ngày, hãy chia nhỏ thành ba khoảng thời gian 10 phút tập thể dục. Ngay cả khi đi bộ nhanh ngay sau bữa trưa ở cơ quan cũng có ích với sức khỏe của bạn.
• Hãy chú ý tới thời tiết, địa hình, quãng đường chạy bộ hay chơi thể thao của bạn. Trời mưa, đường trơn trượt, gồ ghề sẽ khiến bạn tăng nguy cơ trượt ngã.
• Nghỉ giải lao phù hợp: Hãy lắng nghe cơ thể để biết ngưỡng tập luyện phù hợp. Nghỉ ngơi hợp lý trong thời gian tập luyện kéo dài để cơ, khớp của bạn có thời gian hồi phục, tránh căng cơ kéo dài.
• Hãy đầu tư thiết bị, dụng cụ thể thao như giày chạy, quần áo phù hợp. Giày chạy sai kích cỡ, kém chất lượng sẽ không cung cấp cho bạn sự hỗ trợ cần thiết và gia tăng nguy cơ chấn thương.
• Thực hiện an toàn trong lao động và trong sinh hoạt, tránh nguy cơ ngã khi phải thực hiện các công việc cần có sự thăng bằng trên các độ cao.
• Tăng khả năng giữ thăng bằng của cơ thể: 
  • Hệ thống thăng bằng của cơ thể được xây dựng dựa trên 3 trụ cột: hoạt động thị giác, thụ thể thần kinh cảm giác sâu, cảm giác tư thế ở khắp mọi nơi trên cơ thể và hệ thống tiền đình. Hãy đảm bảo bạn không có bệnh lý nghiêm trọng ở 3 hệ thống trên hoặc điều trị triệt để trước khi tham gia thể thao để tránh nguy cơ chấn thương nhất có thể. 
  • Chủ động cải thiện khả năng giữ thăng bằng của bạn cũng có thể giúp ngăn ngừa chấn thương. Một cách để làm điều này là tập giữ thăng bằng bằng một chân khi đánh răng hoặc vận động thể dục nửa trên cơ thể. Các dây thần kinh ở bàn chân và mắt cá chân của bạn sẽ điều chỉnh và huấn luyện cơ khớp ở vùng thắt lưng và chi dưới để tăng cường khả năng kiểm soát chuyển động của bạn. 
• Xây dựng một chế độ ăn lành mạnh để xây dựng cơ bắp chắc khỏe, dẻo dai với đầy đủ các thành phần cần thiết như: carbohydrate, Protein, chất béo, vitamin và khoáng chất, cung cấp đầy đủ nước và các chất điện giải cần thiết.
• Duy trì cân nặng ở mức phù hợp, tránh thừa cân, béo phì. Hãy tưởng tượng bạn đang chạy với một trọng lượng cơ thể lớn, bất cứ khi nào bạn đổi hướng hoặc có va chạm nhẹ từ cổ chân, phần cơ thể nặng nề phía trên sẽ không kịp điều chỉnh và tiếp tục theo quán tính lao về phía trước. Từ đó, một chấn thương bong gân vùng cổ chân hay vùng gối là không thể tránh khỏi.

Bong gân nên ăn gì và kiêng gì?

Thực tế bạn nên tìm hiểu và duy trì một chế độ ăn đầy đủ dinh dưỡng, lành mạnh cho sức khỏe để phòng tránh chấn thương và duy trì cho việc tập luyện của mình ngay cả khi chưa bị chấn thương như bong gân. Dù bong gân mức độ nhẹ hay nặng, cơ thể đều cần thời gian để hồi phục.

• Thực phẩm giàu protein

Protein là chất dinh dưỡng quan trọng xây dựng mô cơ của bạn. Khi bạn bị chấn thương thể thao và không thể vận động một bộ phận cơ thể nào đó, chắc chắn lượng cơ trong cơ thể sẽ bị mất khối lượng. Bổ sung đầy đủ protein có thể làm giảm nguy cơ teo cơ một cách đáng kể.

Vì vậy, bạn nên tập trung vào việc bổ sung lượng protein động vật tốt như thịt gà, thịt lợn, thịt bò. Cá cũng có thể là một nguồn cung cấp protein lành mạnh chính. Ngoài ra, protein thực vật như đậu, đậu phụ và các loại hạt cũng có thể là một phần quan trọng trong chế độ ăn uống của bạn.

Lượng protein đặc biệt quan trọng khi bạn bắt đầu bồi dưỡng cơ thể, vì nó có thể cải thiện sự phát triển của cơ bắp. Các chuyên gia dinh dưỡng xây dựng kế hoạch phục hồi của bạn có thể đưa ra lời khuyên cụ thể về lượng protein thích hợp bạn cần bổ sung trong từng giai đoạn phục hồi..

• Rau củ và hoa quả giàu Vitamin C

Một trong những mục tiêu chính trong quá trình phục hồi khi bong gân là giảm viêm. Điều này giúp cải thiện phạm vi chuyển động và khôi phục trạng thái ban đầu của cơ thể bạn. May mắn thay, Vitamin C có thể giúp giảm viêm rất hiệu quả.

Vitamin C có đặc tính chống viêm, có thể làm giảm hoặc ngăn ngừa tình trạng viêm. Một số hoa quả rất giàu vitamin C như trái cây họ cam, quýt, chanh, rau xà lách, bông cải xanh, cà chua và kiwi.

• Axit béo omega-3, Omega-6

Cũng như Vitamin C, Axit Omega – 3, Omega – 6  có thể giúp cải thiện tình trạng viêm của cơ thể.

Nếu bạn đang muốn đưa axit béo omega-3 vào chế độ ăn uống của mình, thì các loại thực phẩm như quả óc chó hay cá (giàu cả protein) là sự lựa chọn hàng đầu.

Dầu hạt cải, dầu hướng dương, dầu ngô và các sản phẩm tương tự khác rất tốt để nấu ăn và mang lại nhiều Axit Omega – 6. Dầu dừa cũng là một sản phẩm giàu Omega – 6 nhưng không thực sự phổ biến.

• Thực phẩm giàu kẽm

Giống như protein, kẽm cũng là nguyên liệu giúp bạn chữa lành các mô cơ, gân bị tổn thương. Không cung cấp đủ kẽm sẽ làm gia tăng thời gian hồi phục chấn thương như bong gân.

Các thực phẩm giàu kẽm bao gồm thịt, cá, ngao, ốc, hến.

• Canxi và Vitamin D

Chúng ta đều biết Canxi đóng một vai trò rất quan trọng trong việc giúp xương chắc, khỏe. Tuy nhiên, nó cũng rất quan trọng để giúp não phát tín hiệu qua các dây thần kinh và điều khiển co cơ chính xác.

Các thực phẩm giàu canxi bao gồm trứng, tôm, cua, và các sản phẩm từ sữa.

Vitamin D là một vitamin thiết yếu trong cơ thể. Nó thực sự có thể có lợi cho quá trình phục hồi sau chấn thương của bạn. Vitamin-D tăng cường khả năng hấp thụ và xử lý canxi của cơ thể để phục hồi. Bổ sung Vitamin D là một trong những liệu pháp tốt để kiểm soát cơn đau. Ngoài ra, những chất dinh dưỡng này có thể giúp ngăn ngừa chấn thương thể thao ở trẻ em. 

• Thực phẩm giàu chất xơ

Để phục hồi sau các chấn thương như bong gân hay căng cơ, các bác sĩ thường khuyên bạn nên giữ bất động phần cơ thể bị thương. Điều này ngăn ngừa quá trình viêm gia tăng. Tuy nhiên, trong suốt quá trình hồi phục, nếu chế độ dinh dưỡng không được xây dựng hợp lý, bạn hoàn toàn có thể tăng cân khó kiểm soát. Rõ ràng, bạn không thể tập luyện với cường độ cũ và đốt cháy calo khi tập luyện. Đó là lý do tại sao việc tiêu thụ thực phẩm giàu chất xơ lại quan trọng.

Thực phẩm giàu chất xơ sẽ giúp bạn cảm thấy no nhanh hơn và ngăn bạn ăn quá nhiều. Điều này sẽ giúp bạn kiểm soát chế độ ăn uống của mình một cách tự nhiên. Ngoài ra, thực phẩm giàu chất xơ thường chứa nhiều chất dinh dưỡng bổ sung kèm theo như vitamin, khoáng chất.

Vì vậy, hãy nhớ tới một khẩu phần nhiều rau xanh và hoa quả trong chế độ dinh dưỡng của bạn, đặc biệt vào bữa tối. Thay vì đồ ăn nhanh như xúc xích, khoai tây chiên, hãy thay vào đó bằng các loại hoa quả bổ sung như một bữa ăn nhanh.

Cuối cùng, hay tham vấn ý kiến các chuyên gia về dinh dưỡng để được hướng dẫn chính xác hơn về chế độ, khẩu phần ăn uống phù hợp trong giai đoạn nghỉ ngơi và hồi phục sau chấn thương.

Các câu hỏi thường gặp

Cách sơ cứu đúng khi bị bong gân?

Sau khi bong gân người bệnh nên chườm lạnh ngay lập tức dù lúc này chườm lạnh có thể gây cảm giác đau tức, khó chịu. Tuyệt đối không xoa dầu, rượu thuốc hay thực hiện chườm nóng bởi có sẽ khiến khớp sưng to hơn và tình trạng trở nên trầm trọng hơn. Có thể sử dụng băng ép ngay khi xác định được chấn thương bằng cách dùng băng thun nhẹ nhàng, không ép quá cũng không lỏng quá.

Xem thêm: Cách sơ cứu chấn thương bong gân, trật khớp

Bong gân bao lâu thì lành?

Thời gian phục hồi khi bị bong gân sẽ phụ thuộc vào mức độ: 

• Độ 1 – Bong gân nhẹ, thời gian lành sẽ mất khoảng 4-6 tuần.
• Độ 2 – Bong gân trung bình, thời gian lành sau khoảng 6-8 tuần.
• Độ 3 – Bong gân nặng, bong gân ở mức độ này nặng yêu cầu cần được điều trị tích cực mới có thể phục hồi hoàn toàn, thời gian điều trị có thể kéo dài tới 12 tuần.

Bong gân có thể tự khỏi được không?

Nếu bong gân cấp độ 1, người bệnh có thể tự theo dõi và chăm sóc tại nhà theo hướng dẫn của các bác sĩ và dây chằng có thể tự phục hồi. Tuy nhiên ở độ 2 và 3, khi dây chằng đã tổn thương nhiều, đôi khi đứt hoàn toàn bắt buộc cần phải điều trị y tế tích cực thậm chí là phẫu thuật. Trường hợp phải phẫu thuật tái tạo dây chằng, người bệnh sẽ phải tuân thủ chặt chẽ phác đồ điều trị và phục hồi của bác sĩ để dây chằng phục hồi hoàn toàn.

Trung tâm Chấn thương chỉnh hình và khoa Cơ xương khớp – Hệ thống BVĐK Tâm Anh, là nơi quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ Cơ xương khớp giàu kinh nghiệm, tận tâm, nhiệt tình như: TTND.GS.TS.BS Nguyễn Việt Tiến; PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa; PGS.TS.BS Vũ Thị Thanh Thủy, TS.BS Chế Đình Nghĩa, ThS.BS.CKII Trần Anh Vũ; ThS.BS.CKI Lê Đình Khoa, ThS.BS Nguyễn Quang Tôn Quyền; TS.BS.CKII Vũ Hữu Dũng, TS.BS Văn Đức Minh Lý, ThS.BS.CKII Nguyễn Ngọc Tiệp, ThS.BS ThS.BS.CKI Đặng Khoa Học, ThS.BS Trần Thị Hoài Thanh, BS.CKI Kim Thành Tri, BS.CKI Lê Thanh Vương… Đây cũng là một trong những đơn vị tiên phong trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh cơ xương khớp với kỹ thuật hiện đại theo phác đồ cập nhật quốc tế.

Bệnh viện còn được trang bị hệ thống máy móc, trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại như: máy chụp CT 768 lát cắt Somatom Drive, máy cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix, robot Artis Pheno, máy đo mật độ xương, máy siêu âm, hệ thống kính vi phẫu thuật Opmi Vario 700 Zeiss, bàn mổ Meera-Maquet, máy đo bàn chân bẹt và in 3D lót đế giày chuyên dụng, Robot lượng giá sức mạnh Dây chằng khớp gối… để có thể phát hiện sớm các tổn thương và điều trị hiệu quả các bệnh lý về cơ xương khớp…

BVĐK Tâm Anh còn sở hữu hệ thống phòng khám khang trang, khu nội trú cao cấp; khu vực phục hồi chức năng hiện đại; quy trình chăm sóc hậu phẫu toàn diện giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục và ổn định sức khỏe sau phẫu thuật.

Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH

• Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội:
  • 108 Hoàng Như Tiếp, P.Bồ Đề, Q.Long Biên, Hà Nội
  • Hotline: 024 3872 3872 – 024 7106 6858
• Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM:
  • 2B Phổ Quang, P.2, Q.Tân Bình, TP.HCM
  • Hotline: 093 180 6858 – 0287 102 6789
• Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh – Quận 8:
  • 316C Phạm Hùng, P.5, Q.8, TP.HCM
  • Hotline: 093 180 6858 – 0287 102 6789
• Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7:
  • 25 Nguyễn Hữu Thọ, P.Tân Hưng, Q.7, TP.HCM
  • Hotline: 093 180 6858 – 0287 102 6789
• Fanpage: https://www.facebook.com/benhvientamanh/
• Website: https://tamanhhospital.vn

Nhiều trường hợp người bệnh chủ quan cho rằng bong gân chỉ là một chấn thương nhỏ và sẽ tự khỏi mà không ảnh hưởng gì, vì thế không nghỉ ngơi chăm sóc tốt khiến bong gân càng trở nên nghiêm trọng, biến chứng viêm sưng tác động không nhỏ đến khả năng vận động sau này.