Brahma – Wikipedia Tiếng Việt

Không nên nhầm lẫn với "Phạm Thiên" - vị thần tương ứng, hóa thân trong Phật giáo. Bài viết "Phạm Thiên" thuộc về đề tài Phật giáo.

Brahma
Thần Sáng thế, kiến thức và kinh Vệ Đà; Đấng tạo lập Vũ trụ
Thành viên của Trimurti
Brahma 4 đầu, 4 tay đang cưỡi chim Hamsa
Tên gọi khác	Svayambhu, Virinchi, Prajapati
Devanagari	ब्रह्मा
Chuyển tự tiếng Phạn	brahmā
Liên hệ	Trideva, Deva
Nơi ngự trị	Satyaloka hay Brahmaloka
Chân ngôn	ॐ वेदात्मनाय विद्महे हिरण्यगर्भाय धीमही तन्नो ब्रह्मा प्रचोदयात् ।। Oṃ vedātmanāya vidmahe hiraṇyagarbhāya dhīmahī tan no brahmā pracodayāt
Vũ khí	Brahmastra, Brahmashirsha astra, Brahmanda astra
Biểu tượng	Hoa sen, Vệ đà, japamala và kamandalu
Vật cưỡi	Hamsa (thiên nga hoặc sếu)
Lễ hội	Kartik Purnima, Srivari Brahmotsavam
Thông tin cá nhân
Phối ngẫu	Saraswati
Con cái	Những đứa con sinh ra từ trí óc bao gồm Agni, Angiras, Atri, Bhrigu, Chitragupta, Daksha, Himavan, Jambavan, Kama, Kratu, Kumaras, Marichi, Narada, Pulaha, Pulastya, Rudra, Shatarupa, Svayambhuva Manu và Vashishtha

Một phần của loạt bài về
Ấn Độ giáo
Tín đồ Lịch sử
Giáo lý Thế giới quan Vũ trụ học Ấn Độ giáo Niên đại học Ấn Độ giáo Thần thoại học Ấn Độ giáo Thực thể tối cao Đại ngã Om Thần Ishvara Các vị thần Thần và giới tính Trần thế Tự ngã Ảo ảnh Nghiệp Luân hồi Purusharthas Pháp Artha Dục Thoát Luân lý học Niti shastra Yamas Niyama Ahimsa Asteya Aparigraha Brahmacharya Satya Damah Dayā Akrodha Ārjava Santosha Tapas Svādhyāya Shaucha Mitahara Dāna Giải thoát Bhakti yoga Jnana yoga Karma yoga
Trường phái 6 trường phái chính thống Samkhya Yoga Nyaya Vaisheshika Mimamsa Vedanta Advaita Dvaita Vishishtadvaita Các trường phái khác Pasupata Saiva Pratyabhijña Raseśvara Pāṇini Darśana Charvaka
Các vị thần Tam thần Ấn giáo Brahma Vishnu Shiva Các Nam thần / Nữ thần khác Vệ Đà Indra Agni Prajapati Rudra Devi Saraswati Ushas Varuna Vayu Hậu Vệ Đà Durga Ganesha Hanuman Kali Kartikeya Krishna Lakshmi Parvati Radha Rama Shakti Sita
Các văn bảnCác bộ kinh Vệ Đà Độc Tụng Vệ Đà Tế Tự Vệ Đà Ca Vịnh Vệ Đà Nhương Tai Vệ Đà Kinh luận giải Vệ Đà Samhita Brahmana Aranyaka Áo nghĩa thư Các Áo nghĩa thư Độc Tụng Vệ Đà: Aitareya Kaushitaki Tế Tự Vệ Đà: Brihadaranyaka Isha Taittiriya Katha Shvetashvatara Maitri Ca Vịnh Vệ Đà: Chandogya Kena Nhương Tai Vệ Đà: Mundaka Mandukya Prashna Các kinh khác Bhagavad Gita Agama (Ấn Độ giáo) Các văn bản khác Các kinh Vedanga Shiksha Chandas Vyakarana Nirukta Kalpa Jyotisha Các kinh Purana Vishnu Purana Bhagavata Purana Nāradeya Purana Vāmana Purana Matsya Purana Garuda Purana Brahma Purana Brahmānda Purana Brahma Vaivarta Purana Bhavishya Purana Padma Purana Agni Purana Shiva Purana Linga Purana Kūrma Purana Skanda Purana Varaha Purana Mārkandeya Purana Sử thi Ramayana Mahabharata Các kinh Upaveda Ayurveda Dhanurveda Gandharvaveda Sthapatyaveda Các kinh luận và kinh tạng Dharma Shastra Artha Śastra Kamasutra Brahma Sutras Samkhya Sutras Mimamsa Sutras Nyāya Sūtras Vaiśeṣika Sūtra Yoga Sutras Pramana Sutras Charaka Samhita Sushruta Samhita Natya Shastra Panchatantra Divya Prabandha Tirumurai Ramcharitmanas Yoga Vasistha Swara yoga Shiva Samhita Gheranda Samhita Panchadasi Stotra Sutras Phân loại văn bản Śruti Smriti Niên biểu các văn bản Ấn Độ giáo
Thực hànhThờ phụng Puja Đền thờ Murti Bhakti Japa Bhajana Yajna Homa Vrata Prāyaścitta Tirtha Tirthadana Matha Nritta-Nritya Thiền và Bố thí Tapa Dhyana Dāna Yoga Asana Hatha yoga Jnana yoga Bhakti yoga Karma yoga Raja yoga Các nghi lễ Garbhadhana Pumsavana Simantonayana Jatakarma Namakarana Nishkramana Annaprashana Chudakarana Karnavedha Vidyarambha Upanayana Keshanta Ritushuddhi Samavartana Vivaha Antyeshti Ashrama Dharma Ashrama: Brahmacharya Grihastha Vanaprastha Sannyasa Lễ hội Diwali Holi Shivaratri Navaratri Durga Puja Ramlila Vijayadashami-Dussehra Raksha Bandhan Ganesh Chaturthi Vasant Panchami Rama Navami Janmashtami Onam Makar Sankranti Kumbha Mela Pongal Ugadi Vaisakhi Bihu Puthandu Vishu Ratha Yatra
Guru, bậc giác ngộ, triết gia Cổ đại Agastya Angiras Aruni Ashtavakra Atri Bharadwaja Gotama Jamadagni Jaimini Kanada Kapila Kashyapa Pāṇini Patanjali Raikva Satyakama Jabala Valmiki Vashistha Vishvamitra Vyasa Yajnavalkya Trung đại Nayanars Alvars Adi Shankara Basava Akka Mahadevi Allama Prabhu Siddheshwar Jñāneśvar Chaitanya Gangesha Upadhyaya Gaudapada Gorakshanath Jayanta Bhatta Kabir Kumarila Bhatta Matsyendranath Mahavatar Babaji Madhusudana Madhva Haridasa Thakur Namdeva Nimbarka Prabhakara Raghunatha Siromani Ramanuja Sankardev Purandara Dasa Kanaka Dasa Ramprasad Sen Jagannatha Dasa Vyasaraya Sripadaraya Raghavendra Swami Gopala Dasa Śyāma Śastri Vedanta Desika Tyagaraja Tukaram Tulsidas Vachaspati Mishra Vallabha Vidyaranya Hiện đại Aurobindo Coomaraswamy Bhaktivinoda Thakur Chinmayananda Dayananda Saraswati Mahesh Yogi Krishnananda Saraswati Narayana Guru Prabhupada Ramakrishna Ramana Maharshi Radhakrishnan Sarasvati Sivananda U. G. Krishnamurti Sai Baba Vivekananda Nigamananda Yogananda Ramachandra Dattatrya Ranade Tibbetibaba Trailanga
Chủ đề khác Ấn Độ giáo Bali Lịch Chỉ trích Giáo phái Hình tượng Thần thoại Chủ nghĩa dân tộc (Hindutva) Địa điểm hành hương Ấn Độ giáo và Kỳ Na giáo / và Phật giáo / và Sikh giáo / và Do Thái giáo / và Cơ Đốc giáo / và Hồi giáo Ấn Độ giáo theo quốc gia, Ấn Độ, Nepal, Bhutan, Pakistan, Sri Lanka, Trung Quốc, Myanmar
Thuật ngữ Đại cương
x t s

Brahma (tiếng Phạn: ब्रह्मा, chuyển tự Brahmā, Hán Việt: Đại-Phạm-Thiên), được gọi là "Đấng sáng tạo" trong Trimurti, ba vị thần tối cao bao gồm Vishnu và Shiva.[1][2][3] Ông còn được gọi là Svayambhu (n.đ. 'tự sinh')[4] và gắn liền với sự sáng tạo, tri thức và kinh Vệ đà.[5][6][7][8] Brahma được nhắc đến nhiều trong các truyền thuyết về sự sáng tạo, mặc dù có nhiều phiên bản khác nhau. Trong vài trang kinh Puranas, ông đã tự tạo ra mình trong một quả trứng vàng được gọi là Hiranyagarbha.

Brahma thường được đồng nhất với thần Vệ Đà Prajapati.[9] Trong thời kỳ hậu Vệ Đà, Brahma là một vị thần nổi bật và giáo phái của ông đã tồn tại; tuy nhiên, đến thế kỷ VII, ông thường xuyên bị xuyên tạc và mất đi ý nghĩa. Ông cũng bị lu mờ trước các vị thần lớn khác như Vishnu, Shiva và Devi.[10] Cùng với các thần Hindu khác như vậy, Brahma đôi khi được xem như một hình thức (saguna) của đại ngã vô hình (nirguna), thực tại siêu hình cuối cùng trong Ấn Độ giáo Vedanta.[2][9]

Theo lời kể của Vaishnava về sự sáng tạo, Brahma được sinh ra trong một bông sen, hiện ra từ rốn của thần Vishnu. Các giáo phái Shaivism tin rằng ông được sinh ra từ Shiva hay bộ phận của thần, trong khi môn phái Shakism tập trung vào nữ thần nói rằng Devi đã tạo ra vũ trụ, bao gồm cả Brahma.[11][12][13]

Brahma thường được miêu tả là một người đàn ông có bộ râu màu đỏ hoặc vàng, có bốn đầu và hai tay. Bốn đầu của ông tượng trưng cho bốn Vệ đà và được chỉ về bốn hướng chính. Ông đang ngồi trên hoa sen và vahana (vật cưỡi) là hamsa (thiên nga, ngỗng hoặc hạc). Nữ thần Saraswati thường được xem là vợ của Brahma và bà đại diện cho năng lượng sáng tạo (shakti) của ông cũng như kiến thức mà ông sở hữu. Theo kinh văn, Brahma đã tạo ra những đứa con từ tâm trí của mình và do đó, chúng được gọi là Manasputra.[14][15]

Trong Ấn Độ giáo thời nay, Brahma không được thờ cúng phổ biến và có tầm quan trọng thấp hơn các thành viên khác của Trimurti. Brahma được tôn kính trong các văn bản cổ, nhưng hiếm khi được tôn thờ như một vị thần chính ở Ấn Độ.[16] Rất ít ngôi đền thờ ông tồn tại ở Ấn Độ, nổi tiếng nhất là đền Brahma, Pushkar ở Rajasthan.[17] Các đền thờ Brahma tìm được bên ngoài Ấn Độ, ví dụ: đền Erawan ở Bangkok.[18]

Nguồn gốc và ý nghĩa

[sửa | sửa mã nguồn]

Nguồn gốc của thuật ngữ brahmā không rõ ràng, một phần do vài từ liên quan tìm ra trong văn học Vệ đà, chẳng hạn như brahman cho 'Thực tại tối thượng' và brāhmaṇa cho 'linh mục'. Một sự khác biệt giữa khái niệm tâm linh của brahman và thần Brahmā trước đây là một khái niệm siêu hình trừu tượng không có giới tính trong Hindu giáo.[19] Trong lúc khái niệm về sau là một trong nhiều vị thần nam tính trong truyền thống Hindu giáo.[20] Khái niệm tâm linh của brahman khá lâu đời và một số học giả gợi ý rằng vị thần Brahma có thể đã xuất hiện như một biểu tượng nhân cách hóa và hữu hình của brahman nguyên lý vũ trụ vô nhân cách.[21] Sự tồn tại của một vị thần riêng biệt tên là Brahma được chứng minh trong văn bản thời cuối Vệ Đà.[21]

Về mặt ngữ pháp, gốc danh từ brahma- có hai hình thức khác nhau: danh từ trung tính Brahman, dạng số ít danh cách là brahma (ब्रह्म); và danh từ nam tính brahmán, có dạng số ít danh cách là brahmā (ब्रह्मा). Dạng trung tính trước đây có ý nghĩa khái quát và trừu tượng [22] trong khi dạng sau, dạng nam tính được dùng làm tên riêng cho vị thần Brahma.

Hiện thân

[sửa | sửa mã nguồn]

Ông thường được miêu tả trong một chiếc áo màu đỏ. Brahmā có bốn đầu, bốn gương mặt, và bốn cánh tay. Với mỗi đầu, ông đọc một trong bốn phần của kinh Vệ-đà. Ông thường được miêu tả với râu màu trắng (chủ yếu ở miền bắc Ấn Độ), điều này thể hiện sự tốn tại vĩnh cửu của ông. Không giống như nhiều vị thần Hindu khác, Brahmā không mang bất kì vũ khí nào trong tay. Một tay ông cầm vương trượng. Tay còn lại ông cầm quyển sách. Brahmā cũng cầm một chuỗi tràng hạt được gọi là 'akṣamālā' (nghĩa là "tràng hạt của những con mắt"), đây là vật được ông dùng để tính thời gian của vũ trụ. Tay còn lại của ông cầm kinh Vedas.

Các biểu tượng:

• Bốn gương mặt – Bốn phần của kinh Vệ-đà (Ṛig, Sāma, Yajur and Atharva).
• Bốn cánh tay – Bốn cánh tay của Brahmā đại diện cho bốn hướng: đông, tây, nam, bắc

Bàn tay phải phía sau biểu thị cho tâm trí, bàn tay trái phía sau biểu thị cho trí tuệ, tay phải phía trước là bản ngã và bàn tay trái phía trước là sự tự trọng.

• Chuỗi tràng hạt – Biểu tượng cho vật chất trong quá trình sáng tạo nên vũ trụ.
• Kinh sách – Sách biểu tượng cho sự thông tuệ.
• Vàng – Vàng biểu tượng cho sự tích cực; gương mặt bằng vàng của Brahmā biểu thị quá trình tích cực của sự sáng thế.
• Thiên nga – Thiên nga là biểu tượng của ân điển và sự sáng suốt. đây là phương tiện di chuyển của Brahmā (vāhana).
• Vương miện – Vương miện của Brahmā biểu hiện quyền lực tối cao của thần.
• Hoa sen – Hoa sen biểu tượng cho tự nhiên và các sinh thể sống trong toàn vũ trụ.
• Râu – Râu của Brahmā có màu trắng hay đen biểu tượng cho sự khôn ngoan và sự sáng tạo vĩnh cửu.

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ White, David (2006). Kiss of the Yogini. University of Chicago Press. tr. 4, 29. ISBN 978-0226894843.
2. ^ a b Jan Gonda (1969), The Hindu Trinity, Anthropos, Bd 63/64, H 1/2, pages 212-226
3. ^ Jan Gonda (1969), The Hindu Trinity, Anthropos, Bd 63/64, H 1/2, pages 218-219
4. ^ Hiltebeitel, Alf (1999). Rethinking India's Oral and Classical Epics. University of Chicago Press. tr. 292. ISBN 978-0226340517.
5. ^ N.A (1960). THE VAYU PURANA PART. 1. MOTILAL BANARSIDASS PUBLISHERS PVT. LTD, DELHI. tr. 174 (26.31).
6. ^ Coulter, Charles Russell; Turner, Patricia (2013). Encyclopedia of Ancient Deities. Routledge. tr. 240. ISBN 978-1-135-96397-2., Quote: "Brahma, a creator god, received the basics of his mythological history from Purusha. During the Brahmanic period, the Hindu Trimurti was represented by Brahma with his attribute of creation, Shiva with his attribute of destruction and Vishnu with his attribute of preservation."
7. ^ Sullivan, Bruce (1999). Seer of the Fifth Veda: Kr̥ṣṇa Dvaipāyana Vyāsa in the Mahābhārata. Motilal Banarsidass. tr. 85–86. ISBN 978-8120816763.
8. ^ Holdrege, Barbara (2012). Veda and Torah: Transcending the Textuality of Scripture. State University of New York Press. tr. 88–89. ISBN 978-1438406954.
9. ^ a b Leeming, David (2009). Creation Myths of the World (ấn bản thứ 2). tr. 146. ISBN 978-1598841749.; David Leeming (2005), The Oxford Companion to World Mythology, Oxford University Press, ISBN 978-0195156690, page 54, Quote: "Especially in the Vedanta Hindu Philosophy, Brahman is the Absolute. In the Upanishads, Brahman becomes the eternal first cause, present everywhere and nowhere, always and never. Brahman can be incarnated in Brahma, in Vishnu, in Shiva. To put it another way, everything that is, owes its existence to Brahman. In this sense, Hinduism is ultimately monotheistic or monistic, all gods being aspects of Brahman"; Also see pages 183-184, Quote: "Prajapati, himself the source of creator god Brahma – in a sense, a personification of Brahman (...) Moksha, the connection between the transcendental absolute Brahman and the inner absolute Atman."
10. ^ Dalal, Roshen (2010). Hinduism: An Alphabetical Guide (bằng tiếng Anh). Penguin Books India. tr. 78–79. ISBN 978-0-14-341421-6.
11. ^ Achuthananda, Swami (ngày 27 tháng 8 năm 2018). The Ascent of Vishnu and the Fall of Brahma (bằng tiếng Anh). Relianz Communications Pty Ltd. ISBN 978-0-9757883-3-2.
12. ^ Kramrisch, Stella (1994). The Presence of Siva. Princeton University Press. tr. 205–206. ISBN 978-0691019307.
13. ^ Pattanaik, Devdutt (tháng 9 năm 2000). The Goddess in India:The Five Faces of the Eternal Feminine (bằng tiếng Anh). Inner Traditions / Bear & Co. ISBN 978-0-89281-807-5.
14. ^ Dalal, Roshen (ngày 18 tháng 4 năm 2014). The Religions of India: A Concise Guide to Nine Major Faiths (bằng tiếng Anh). Penguin UK. ISBN 9788184753967.
15. ^ Charles Coulter and Patricia Turner (2000), Encyclopedia of Ancient Deities, Routledge, ISBN 978-0786403172, page 258, Quote: "When Brahma is acknowledged as the supreme god, it was said that Kama sprang from his heart."
16. ^ Morris, Brian (2005). Religion and Anthropology: A Critical Introduction. Cambridge University Press. tr. 123. ISBN 978-0521852418.
17. ^ Charkravarti, SS (2001). Hinduism, a Way of Life. Motilal Banarsidass. tr. 15. ISBN 978-8120808997.
18. ^ London, Ellen (2008). Thailand Condensed: 2,000 Years of History & Culture. Marshall Cavendish. tr. 74. ISBN 978-9812615206.
19. ^ James Lochtefeld, Brahman, The Illustrated Encyclopedia of Hinduism, Vol. 1: A–M, Rosen Publishing. ISBN 978-0823931798, page 122
20. ^ James Lochtefeld, Brahma, The Illustrated Encyclopedia of Hinduism, Vol. 1: A–M, Rosen Publishing. ISBN 978-0823931798, page 119
21. ^ a b Bruce Sullivan (1999), Seer of the Fifth Veda, Motilal Banarsidass, ISBN 978-8120816763, pages 82-83
22. ^ Gopal, Madan (1990). K.S. Gautam (biên tập). India through the ages. Publication Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India. tr. 79.

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn]

Tìm hiểu thêm vềBrahmatại các dự án liên quan
	Từ điển từ Wiktionary
	Tập tin phương tiện từ Commons
	Danh ngôn từ Wikiquote

• Brahma at Encyclopædia Britannica
• Hinduism - Brahma And The Trimurti
• Hindu Brahma in Thai Literature - Maneepin Phromsuthirak Lưu trữ 2022-03-31 tại Wayback Machine

x t s Các vị thần trong Ấn Độ giáo và kinh Ấn Độ giáo
Nam thần (Deva)	Trimurti Brahma Vishnu Shiva Rama Krishna Ganesha Kartikeya Hanuman Indra Surya Agni Varuna Vayu Kama Yama Chandra Ashvins Vishvakarma Kubera thêm
Nữ thần (Devi)	Tridevi Saraswati Lakshmi Parvati Durga Kali Sita Radha Rukmini Shakti Sati Mahadevi Matrikas Mahavidya Aditi Shachi Bhumi Ganga Rati Sanjna Chhaya Rohini thêm
Các vị thần khác	Apsara Asura Daitya Danava Gandharva Kuladevata Gramadevata Rakshasa Vahana Yaksha
Kinh văn	Vệ đà Rig Sama Yajur Atharva Upanishads Puranas Ramayana Mahabharata Bhagavad Gita Yoga Sutras of Patanjali thêm
Ấn Độ giáo Thần thoại Ấn Độ giáo

Cổng thông tin:

• Huyền bí
• Châu Á

Tiêu đề chuẩn	GND: 119056119 LCCN: no2018072362 VIAF: 5732588 WorldCat Identities (via VIAF): 5732588