Buôn Lậu Ma Túy Vẫn Nở Rộ Sau 5 Năm “ông Trùm” El Chapo Ngồi Tù

Cảnh sát bang Guanajuato, Mexico tại hiện trường một vụ thanh toán đẫm máu giữa các băng đảng đầu năm 2020

Những con số bất ngờ

Thời điểm đầu năm 2016, các nhà chức trách Mỹ đánh giá vụ bắt giữ trùm ma túy El Chapo là “một chiến thắng và cột mốc quan trọng” trong cuộc chiến chống bạo lực và buôn lậu ma túy. Richard Donoghue, một luật sư tại quận phía Đông của New York cho biết, ông trùm người Mexico này sẽ không còn cơ hội “đổ chất độc vào đất nước của chúng ta, hoặc khiến hàng triệu người vô tội bị mất mạng”.

Tuy nhiên, dù El Chapo được mô tả là “ông trùm của ông trùm” băng đảng Sinaloa khét tiếng, tổ chức tội phạm này cũng như nhiều băng đảng khác không hề chùn bước sau khi người từng là “trùm ma túy lớn nhất mọi thời đại” sa lưới.

Theo các số liệu chính thức, kể từ khi Guzmán bị bắt, làn sóng ma túy tràn vào Mỹ và bạo lực ở Mexico liên tục phá kỷ lục. Trong năm tài chính 2016, khi El Chapo đã ngồi sau song sắt ở Mexico, tổng khối lượng cocaine được tuồn sang biên giới Mỹ lên tới 2,2 tấn. Vào năm 2017, khi ông ta bị dẫn độ đến Mỹ, con số này đã tăng vọt lên gấp đôi, theo số liệu do Hải quan và Bảo vệ Biên giới Hoa Kỳ công bố. Tính đến tháng 4/2021, các vụ bắt giữ cocaine ở Mỹ tính từ năm 2016 lên đến 28 tấn.

Nếu vậy, khi El Chapo bị nhốt 23 tiếng mỗi ngày trong một phòng giam riêng biệt nhưng khối lượng ma túy tràn vào nước Mỹ ở mức cao nhất mọi thời đại thì vụ bắt giữ ông ta liệu có ý nghĩa gì? Ông Falko Ernst, một nhà phân tích cấp cao của Nhóm Khủng hoảng Quốc tế tại Mexico nhận định, nếu quan niệm rằng, bắt giữ hoặc giết các thủ lĩnh các băng đảng như El Chapo như là một đòn giáng mạnh vào các băng đảng thì đó là sai lầm.

Vụ bắt giữ Guzmán cũng không làm giảm được bạo lực đẫm máu ở Mexico. Số vụ giết người ở nước này đã tăng đều đặn trong những năm gần đây, tăng từ khoảng 10.000 vụ vào năm 2014 lên 15.000 vụ vào năm 2017. Vào năm 2020, Mexico có gần 20.000 vụ giết người, cao nhất trong lịch sử. Theo một báo cáo gần đây của Lantia Consultores, một công ty tư vấn nghiên cứu tội phạm có tổ chức ở Mexico, các tổ chức tội phạm ở Mexico đã gia tăng, từ 20 tổ chức năm 2000 lên hơn 200 tổ chức vào năm 2021. Sự tăng trưởng đó phần lớn là do sự phân mảnh của các tập đoàn lớn hơn sau khi các thủ lĩnh bị bắt giữ hoặc tiêu diệt.

Hiểu đúng hơn về cấu trúc tổ chức tội phạm

Băng đảng Sinaloa được cho là hoạt động giống như một liên minh của các phe phái hơn là một tổ chức có cấu trúc phân cấp. Tại phiên tòa xét xử, El Chapo được mô tả là thủ lĩnh của tổ chức, nhưng Michael Schneider - một luật sư của “ông trùm” tại Mỹ bác bỏ điều đó, cho rằng đó chỉ là một chỉ huy cấp cao. Luật sư Schneider cho biết, El Chapo “không thể là thủ lĩnh của tổ chức tội phạm toàn cầu” vì một người như ông ta - không được đào tạo bài bản, khó có thể điều hành một tập đoàn lớn như vậy.

Các nhà phân tích và thủ lĩnh băng đảng ở Mexico cũng đã bác bỏ quan điểm cho rằng, các tập đoàn ma túy là tổ chức phân cấp từ nhà lãnh đạo cao nhất đến các thành viên cấp thấp hơn. “Các tổ chức tội phạm ma túy ngày nay giống một mạng lưới phi tập trung hơn”, Alejandro Hope, một nhà phân tích an ninh ở Mexico và là cựu quan chức của cơ quan tình báo dân sự Mexico, CISEN, cho hay.

Ngay như vợ của El Chapo, cựu nữ hoàng sắc đẹp Emma Coronel, có thể là một nút trong cấu trúc phi tập trung đó. Coronel, 31 tuổi, bị bắt ở Mỹ vào tháng 2-2021 với cáo buộc cùng El Chapo điều hành băng đảng và giúp ông ta vượt ngục hồi tháng 7-2015. Hôm 10-6, Coronel đã thừa nhận các tội danh buôn bán ma túy.

Có điều, ở Mexico, các con trai của El Chapo và Ismael “El Mayo” Zambada, đồng thủ lĩnh của El Chapo, vẫn tự do. Người ta cho rằng, Zambada vẫn lẩn trốn quanh những ngọn núi hiểm trở của bang Sinaloa để tránh bị bắt và tiếp tục điều hành băng đảng. Bộ Ngoại giao Mỹ đang treo thưởng lên tới 5 triệu USD để bắt được Zambada. Nhưng nếu nhân vật này bị bắt, đó có thể là vụ án tương tự El Chapo và các loại ma túy từ Mexico vẫn tiếp tục chảy về nước Mỹ mà mỗi bánh lại đóng một cái tên “ông trùm” mới.

Ông Falko Ernst (Nhà phân tích cấp cao của Nhóm Khủng hoảng Quốc tế tại Mexico) cho rằng: “Chiến lược tiêu diệt thủ lĩnh băng đảng của Mỹ đã gây hại cho Mỹ Latinh, đặc biệt là Mexico. Chỉ là ảo tưởng khi tin rằng, việc bắt giữ El Chapo có thể chặt đứt một tổ chức tội phạm và giảm bớt hoạt động của chúng”.