Các Loại Sẹo Thường Gặp - Bệnh Viện 108 - Suckhoe123

Sẹo là một mô sợi được hình thành nhằm thay thế cho một vùng da bị tổn khuyết. Bất kỳ tổ chức nào của cơ thể sau khi bị tổn thương cũng diễn ra quá trình hồi phục (được gọi là quá trình liền vết thương), sẹo là kết quả tự nhiên của quá trình này.

Quá trình hồi phục vết thương da:

Được diễn ra qua ba giai đoạn:

• Giai đoạn phản ứng viêm, giai đoạn tăng sinh và giai đoạn tái tạo (sửa chữa) tổ chức.
• Cả ba giai đoạn này thường diễn ra trong khoảng thời gian từ 3-6 tháng (bất kỳ rối loạn nào xảy ra trong bất kỳ giai đoạn nào của quá trình liền sẹo đều ảnh hưởng đến diễn biến bình thường cũng như chất lượng của sẹo).

Lền sẹo theo một trong ba cách:

• Liền sẹo kỳ đầu (các vết mổ hoặc vết thương sạch, gọn, đến sớm, được khâu kín ngay)
• Liền sẹo kỳ hai (vết thương dập nát, nhiễm trùng, không thể khâu kín)\
• Liền sẹo kỳ ba (vết thương dập nát, nhiễm trùng được cắt lọc, thay băng cho đến khi sạch sẽ được cắt lọc lại và có thể khâu kín kỳ hai).

Tổ chức sẹo bình thường:

• Khi vùng sẹo bằng phẳng ngang bề mặt da lành xung quanh
• Có màu trắng hồng, hơi bóng, mềm mại, không co kéo da xung quanh, không có bất kỳ triệu chứng nào tại chỗ. Các loại sẹo còn lại có hình thể, cấu trúc, đặc tính khác với sẹo bình thường đều là các loại sẹo bất thường, các loại sẹo này thường rất được quan tâm do những ảnh hưởng mang tính thẩm mỹ và đôi khi ảnh hưởng cả đến chức năng của vùng da bị sẹo.

Sẹo lồi (keloid).

• Đây là một loại sẹo bệnh lý của da, có ảnh hưởng nặng nề nhất đến thẩm mỹ, tâm lý và sức khỏe của người bệnh.

• Sẹo lồi hình thành do sự tích tụ quá mức của collagen ở trung bì da

• Hậu quả của sự mất cân bằng giữa quá trình tổng hợp và quá trình phân hủy collagen (sự mất cân bằng này xảy ra trong giai đoạn thứ ba của quá trình liền sẹo.

• Sẹo lồi mặc dù là khối sẹo phát triển liên tục, gây ra các triệu chứng tại chỗ như: đau nhức, ngứa, co kéo

• Đây là khối sẹo hoàn toàn lành tính, không có bất kỳ bằng chứng nào cho thấy có sự phát triển ung thư hóa từ khối sẹo lồi.

• Sẹo lồi được đặc biệt quan tâm do có những đặc tính nổi bật, đồng thời do việc kiểm soát, điều trị và dự phòng sẹo cho đến nay vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn.

Đặc điểm bệnh lý của sẹo lồi:

• Sẹo phát triển liên tục, xâm lấn vào trùng bì da lành xung quanh, vượt ra ngoài phạm vi của vết thương ban đầu (từ một vết kim tiêm, một mụn trứng cá nhiễm trùng, thậm trí từ một vết côn trùng cắn cũng có thể hình thành và phát triển thành một khối sẹo lồi).
• Khối sẹo có thể có thời điểm tạm dừng phát triển nhưng không có biểu hiện tự thoái lui theo thời gian.
• Có nguy cơ cao hình thành sẹo lồi sau khi bị tổn thương như: vùng dái tai, vành tai; vùng có râu trên mặt; vùng ngực trước xương ức; vùng da trên cơ delta của cánh tay; vùng lưng trên; vùng mu
• Giai đoạn phát triển mạnh của cơ thể (từ 10-30 tuổi) có tỷ lệ gặp sẹo lồi mới cao nhất.
• Sẹo lồi nhiều hơn ở nữ giới (có thể có sự tác động của thai nghén hoặc do nữ giới có nhu cầu phẫu thuật thẩm mỹ cao hơn đồng nghĩa với việc có nguy cơ bị sẹo cao hơn).
• Có yếu tố thể địa và yếu tố gia đình trong việc hình thành và phát triển của sẹo lồi.
• Một đặc điểm rất đáng lưu tâm là: các phẫu thuật sửa sẹo đơn thuần (kể cả phẫu thuật tạo hình, thẩm mỹ) thường làm cho sẹo lồi trở nên tồi tệ hơn.

Mục đích điều trị sẹo lồi: nhằm biến một sẹo bệnh thành một sẹo bình thường và duy trì, kiểm soát sẹo ở tình trạng bình thường đó.

Sẹo phì đại (hypertrophic scar).

• Sẹo phì đại là một loại sẹo bệnh lý của da nhưng sẹo phì đại có tiến triển và tiên lượng tốt hơn rất nhiều so với sẹo lồi.

• Sự hình thành của sẹo cũng do sự mất cân bằng giữa hai quá trình tổng hợp - phân hủy của collagen

• Sau thời gian đầu phát triển, sẹo sẽ dần thoái lui để có xu hướng trở lại thành một sẹo bình thường.

• Trong giai đoạn đầu, sẹo phì đại cũng phát triển to lên thành khối cứng, màu đỏ, cũng gây ngứa, đau khó chịu cho người bệnh.

Đặc điểm bệnh lý:

• Sẹo thường chỉ phát triển trong một thời gian nhất định và khối sẹo phát triển không vượt ra ngoài phạm vi của vết thương ban đầu (khối sẹo có thể to lên về kích thước nhưng không theo kiểu xâm lấn mà là đẩy da lành ra xung quanh).
• Sẹo có xu hướng tự thoái lui theo thời gian, tuy nhiên không thể nói chính xác khoảng thời gian để một sẹo phì đại cụ thể dừng phát triển và thoái lui (thường kéo dài từ 12-18 tháng).
• Có thể gặp sẹo phì đại ở bất kỳ vùng da nào trên cơ thể, bất kỳ giai đoạn phát triển nào của cơ thể; không có yếu tố thể địa, yếu tố gia đình và không có sự khác biệt về tỷ lệ bị sẹo giữa nam giới và nữ giới.
• Ngược lại với sẹo lồi, các phẫu thuật sửa sẹo (đúng cách) với sẹo phì đại thực sự, thường có kết quả tốt về mặt thẩm mỹ

Sẹo lõm (atrophic scar):

• Sẹo bất thường có hình thể và cấu trúc ngược lại với sẹo lồi, sẹo phì đại.
• Sẹo là các hố, rãnh sâu, thấp hơn bề mặt da lành xung quanh
• Hậu quả của sự mất hoặc thiếu hụt các cấu trúc cơ bản của trung bì da và tổ chức dưới da như các tổ chức sợi, cơ, mỡ trong quá trình hồi phục của các tổn thương da.
• Các sẹo lõm, sẹo rỗ thường xuất hiện sau trứng cá, các ổ viêm nhiễm của da có liên quan đến vi khuẩn tụ cầu vàng, bệnh đậu mùa hoặc các ổ viêm hoại tử da có liên quan đến việc dùng steroid tại chỗ
• Các sẹo loại này thường không gây ra những triệu chứng tại chỗ như đau, ngứa hoặc co kéo da
• Có tác động không nhỏ đến thẩm mỹ của vùng da, đôi khi sẹo còn tạo ra các túi, các hang hốc chứa đựng chất bã, chất bẩn cùng vi khuẩn… rất dễ gây ra các ổ viêm nhiễm mới cho da.
• Các biện pháp gây tổn thương trên vùng sẹo để tạo điều kiện cho sẹo hồi phục, được cho là có khả năng cải thiện các sẹo lõm rất tốt.

Sẹo giãn (stretch marks):

• Các vết rạn da là một dạng phổ biến nhất của loại sẹo này

• Xuất hiện tại các vị trí da hoàn toàn bình thường (không có tổn thương da trước đó) hoặc có thể chuyển từ một sẹo bình thường, một sẹo lồi đã được điều trị ổn định hay một sẹo phì đại đã hoàn toàn thoái lui.

• Hậu quả của sự căng giãn da quá mức trong một thời gian ngắn như: thai nghén, tăng - giảm cân quá mức; tăng hormone corticosteroid đột ngột cũng được cho là nguyên nhân gây ra tình trạng này.

• Hầu hết các vết rạn da xuất hiện sau thai nghén, sau dùng corticosteroid, do tăng giảm cân quá mức đều có xu hướng tự thoái lui hoặc sau can thiệp bằng RF, fractional laser; các sẹo giãn xuất phát từ các loại sẹo khác có khả năng cải thiện tốt về thẩm mỹ sau các phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ.

Nguồn: Bệnh viện 108