Các Loại Sỏi Thận Thường Gặp

Sỏi thận là bệnh thường gặp nhất của đường tiết niệu. Sỏi thận là những tinh thể lắng đọng từ các chất trong nước tiểu. Bản chất của sỏi thận rất đa dạng, theo đó các cách điều trị và phòng ngừa cũng khác nhau. Việc tìm hiểu về các loại sỏi thận sẽ giúp chúng ta kiến thức dự phòng sỏi thận phù hợp. Bài viết giúp cho bạn đọc hiểu rõ hơn về các loại sỏi thận thường gặp và cách dự phòng.

Các loại sỏi thận thường gặp

1.Sỏi thận là gì?

Sỏi thận là những tinh thể rắn hình thành trong thận từ các chất trong nước tiểu. Quá trình này được gọi là quá trình tạo sỏi thận. Sỏi thận được hình thành khi lượng nước tiểu giảm và nồng độ chất khoáng trong thận tăng cao. Khi có một trong hai hoặc cả hai hiện tượng trên kéo dài trong nhiều ngày sẽ có nguy cơ hình thành sỏi thận.

Bệnh thường gặp ở nam giới nhiều hơn nữ giới, tuổi mắc bệnh thường từ 30 – 55, đôi khi có thể gặp ở trẻ em. Theo tác giả Glenn. H. Pneminger tỷ lệ mắc bệnh sỏi thận trên thế giới vào khoảng 3% dân số.

2. Các loại sỏi thận thường gặp

Dựa vào thành phần của sỏi, sỏi thận được phân loại thành 6 loại thường gặp là sỏi canxi, oxalat, phosphat, acid uric, struvit, cystin. Mỗi loại có nguyên nhân và cơ chế hình thành khác nhau, qua đó mỗi loại cũng có những cách phòng chống tái phát sỏi khác nhau.

2.1. Sỏi calci

Sỏi canxi là loại thường gặp nhất trong các loại sỏi, chiếm tỷ lệ 80 – 90 % các trường hợp. Bình thường, sỏi canxi cứng, có nhiều hình dạng, kích thước, mật độ khác nhau.

Sỏi thận san hô

Nguyên nhân chính là do tình trạng nước tiểu quá bão hòa về muối canxi do tăng hấp thu canxi ở ruột hoặc tăng tái hấp thu canxi ở ống thận. Những nguyên nhân làm tăng nồng độ canxi trong nước tiểu là:

• Cường tuyến giáp cận giáp.

• Gãy xương lớn và bất động lâu ngày.

• Dùng nhiều Vitamin D và Corticoid.

• Di căn của ung thư qua xương, gây phá hủy xương.

Một số tình trạng làm giảm Citrat niệu. Citrat niệu có tác dụng ức chế kết tinh các muối canxi. Khi có toan máu, nhiễm khuẩn tiết niệu, hạ kali máu thì thường citrat niệu giảm. Khi giảm nồng độ citrat trong nước tiểu sẽ bão hòa muối canxi tạo điều kiện kết tinh sỏi.

Ngoài ra còn có rất nhiều trường hợp có tăng nồng độ canxi trong nước tiểu mà không tìm thấy nguyên nhân (chiếm khoảng 40-60% tổng trường hợp). Ngoài ra cũng có thể có nồng độ calci trong nước tiểu cao nhưng nồng độ Calci trong máu vẫn bình thường. Nồng độ calci cao trong nước tiểu không phải là yếu tố quyết định để kết thành sỏi niệu, mà nó chỉ là yếu tố thuận lợi.

Làm sao để dự phòng tái phát đối với sỏi canxi?

– Giảm oxalat

Nếu bạn đã bị sỏi canxi oxalate, bạn có thể muốn tránh những thực phẩm này để giúp giảm lượng oxalate trong nước tiểu:

• Các loại hạt và sản phẩm hạt

• Đậu phộng, đó là cây họ đậu, không phải hạt và có hàm lượng oxalate cao

• Cây đại hoàng

• Rau bina

• Cám lúa mì

– Giảm natri

Cơ hội phát triển sỏi thận của bạn tăng lên khi bạn ăn nhiều natri. Natri là một phần của muối. Natri có trong nhiều loại thực phẩm đóng hộp, đóng gói và thức ăn nhanh. Nó cũng có trong nhiều gia vị, gia vị và thịt.

– Hạn chế protein động vật

Ăn protein động vật có thể làm tăng cơ hội phát triển sỏi thận.

Một chuyên gia chăm sóc sức khỏe có thể nói với bạn để hạn chế ăn protein động vật, bao gồm:

• Thịt bò, thịt gà và thịt lợn, đặc biệt là thịt nội tạng

• Trứng

• Cá và động vật có vỏ

• Sữa, phô mai và các sản phẩm từ sữa khác

Mặc dù bạn có thể cần hạn chế lượng protein động vật bạn ăn mỗi ngày, nhưng bạn vẫn cần đảm bảo có đủ protein. Cân nhắc thay thế một số protein thịt và động vật mà bạn thường ăn bằng đậu, đậu Hà Lan khô và đậu lăng, những thực phẩm có nguồn gốc thực vật có nhiều protein và ít oxalate.

– Nhận đủ canxi từ thực phẩm

Canxi nghe có vẻ là nguyên nhân gây sỏi canxi, nhưng thực tế không phải vậy. Với lượng phù hợp, canxi có thể ngăn chặn các chất khác trong đường tiêu hóa có thể gây sỏi. Nói chuyện với một chuyên gia chăm sóc sức khỏe về việc bạn nên ăn bao nhiêu canxi để giúp ngăn ngừa nhiều sỏi canxi oxalate và hỗ trợ xương chắc khỏe. Có thể tốt nhất để có được canxi từ các loại thực phẩm ít oxalate, thực vật như nước ép tăng cường canxi, ngũ cốc, bánh mì, một số loại rau và một số loại đậu

2.2. Sỏi oxalat

Đây là loại sỏi chiếm tỷ lệ cao ở các nước nhiệt đới như nước ta.

Khi nước tiểu bão hòa về oxalate, do ăn thức ăn chứa oxalate hoặc trong trường hợp ngộ độc vitamin C sẽ dẫn đến tình trạng này hoặc ở người bị viêm ruột, cắt một phần ruột non, ngoài ra có thể do di truyền gen lặn trên nhiễm sắc thể thường gây loạn dưỡng oxalat. Các phân tử này sẽ đi qua đường tiêu hóa và được bài tiết ra ngoài như một chất thải. Khi đi qua ruột, oxalate có thể kết hợp với canxi tạo thành hợp chất canxi oxalate và được bài tiết trong chất thải. Khi có quá nhiều oxalate trong thận thì có thể dẫn đến bệnh sỏi thận. Oxalat thường kết hợp với canxi để tạo thành sỏi oxalat calci. Những loại rau có hàm lượng oxalat cao bao gồm: cần tây, rau diếp, tỏi tây, củ cải, rau cải, khoai lang, đậu xanh, nho, mận, đậu tương, bí, ớt, cà tím, …

Mỗi loại sỏi sẽ có phương pháp điều trị và phòng ngừa khác nhau

2.3. Sỏi phosphat

Loại sỏi phosphat thường gặp là loại amoni-magné-phosphat, chiếm khoảng 5-15% trường hợp. Loại sỏi này có kích thước to, hình san hô, cản quang, hình thành do nhiễm khuẩn, đặc biệt là do lọai vi khuẩn proteus.

Vi khuẩn protéus có men urease làm phân hủy ure thành amoniaque, do đó nước tiểu sẽ bị kiềm hóa, nếu pH nước tiểu trên 7,0 thì phosphat sẽ kết tủa.

2.4. Sỏi acid uric

Acid uric dễ tan trong môi trường kiềm và dễ kết tinh trong môi trường acid, khi pH nước tiểu dưới 6. Sự tăng nồng độ uric trong máu, ngoài việc lắng đọng ở các tổ chức sụn, túi nhầy, da cơ… thì nồng độ uric tại thận cũng tăng cao. Lắng đọng uric tại thận là nguyên nhân chính gây nên sỏi uric. Sỏi acid uric dễ xuất hiện khi chuyển hóa chất purine tăng trong cơ thể. Các nguyên nhân có thể làm tăng chuyển hoá purine:

• Sử dụng nhiều thức ăn có chứa nhiều chất purine như lòng heo, lòng bò, thịt cá khô, nấm.

• Bệnh gout.

• Phân hủy các khối ung thư khi dùng thuốc hóa trị liệu.

Khi Lượng Acid uric được bài tiết quá nhiều trong nước tiểu. Nước tiểu bị cô đặc sẽ tạo điều kiện thuận lợi để hình thành sỏi.

2.5. Sỏi struvit

Nguồn gốc là nhiễm khuẩn tiết niệu. Vi khuẩn tiết ra men urease làm phân hủy urê, tạo thành amoniac (NH4OH). Amoniac bị phân hủy tạo thành amonium NH4+ và OH- gây kiềm hóa nước tiểu. Struvit (MgNH4PO4.6H2O) được tạo thành và trong điều kiện nước tiểu kiềm hóa thì khó hòa tan và tạo sỏi.

2.6. Sỏi cystin

Do rối loạn vận chuyển cystin ở ống thận và ở niêm mạc ruột, nguyên nhân do di truyền gen lặn nằm trên nhánh ngắn của nhiễm sắc thể thứ 14. Sỏi cystin thường đi với một bệnh cảnh bệnh lý ống thận di truyền (đa niệu, hạ K+ máu). Loại sỏi thận này tương đối ít gặp ở nước ta.

3. Tiến triển của sỏi thận

Sau khi sỏi thận được hình thành, nếu kích thước nhỏ, sỏi có thể đi theo đường nước tiểu và được tống ra ngoài. Nhưng nếu kích thước lớn, sỏi bị vướng lại ở một vị trí nào đó trên đường tiết niệu sẽ gây ra các cơn đau sỏi thận như đau quặn thận, đau hông lưng, tiểu ra máu, tiểu gắt buốt… Khi có các biểu hiện trên nếu không giải quyết sớm, tắc nghẽn kéo dài và nhiễm trùng sẽ làm hư hại nhu mô thận, gây suy thận.

Hy vọng bài viết này đã cung cấp thêm cho các bạn các những kiến thức hữu ích về các loại sỏi thận thường gặp. Chúc các bạn luôn khỏe mạnh.

Xem thêm:

– Tán sỏi qua da đường hầm nhỏ – mini PCNL

– Tán sỏi thận ống mềm

– Những phương pháp điều trị sỏi tiết niệu

Website Soitietnieu.com được xây dựng và quản lý bởi Bs Mai Văn Lực. Chúng tôi hỗ trợ khám và điều trị các bệnh lý Ngoại khoa tiết niệu tại các bệnh viện uy tín do các bác sĩ giỏi, giáo sư đầu ngành trực tiếp khám và điều trị. 

Liên hệ:   0984 260 391 -   0886 999 115