Các Phép Toán Trong Python - Phan Nhật Chánh

Phép toán trong Python là các phép tính toán được thực hiện trên các giá trị như số, chuỗi, danh sách, tuple, từ điển và các đối tượng khác trong Python. Python hỗ trợ nhiều loại phép toán như phép toán số học, phép so sánh, phép logic, phép gán giá trị, phép chuyển đổi kiểu dữ liệu và nhiều phép toán khác. Các phép toán này cho phép người dùng thực hiện nhiều tác vụ khác nhau trong Python, từ tính toán số học đến kiểm tra điều kiện và thực hiện các phép gán giá trị.

Python hỗ trợ nhiều phép toán khác nhau, bao gồm:

• Phép toán số học: bao gồm phép cộng +, phép trừ -, phép nhân *, phép chia /, phép chia lấy phần dư %, phép lũy thừa **.
• Phép so sánh: bao gồm phép so sánh bằng ==, phép so sánh khác !=, phép so sánh lớn hơn >, phép so sánh nhỏ hơn <, phép so sánh lớn hơn hoặc bằng >= và phép so sánh nhỏ hơn hoặc bằng <=.
• Phép logic: bao gồm phép and logic and, phép or logic or và phép not logic not.
• Phép gán giá trị: bao gồm phép gán giá trị =, phép gán giá trị tăng lên +=, phép gán giá trị giảm đi -= và phép gán giá trị nhân với *=.
• Phép chuyển đổi kiểu dữ liệu: bao gồm các phép chuyển đổi kiểu số int, kiểu thập phân float, kiểu chuỗi str và kiểu boolean bool.

Những phép toán này cho phép người dùng thực hiện nhiều tác vụ khác nhau trong Python, từ tính toán số học đến kiểm tra điều kiện và thực hiện các phép gán giá trị.

Boolean

Kiểu dữ liệu boolean đại diện cho một trong hai giá trị: True hoặc False. Việc sử dụng kiểu dữ liệu này sẽ rõ ràng hơn khi chúng ta bắt đầu sử dụng các toán tử so sánh. Chữ cái đầu tiên T cho True và F cho False (phải viết hoa không giống như JavaScript).

Ví dụ: Giá trị Boolean

Copy to clipboardprint(True) print(False)

Ngôn ngữ Python hỗ trợ một số loại toán tử. Trong phần này, ta sẽ tập trung vào một vài phép toán đó.

Phép gán

Toán tử gán được sử dụng để gán giá trị cho các biến. Bảng dưới đây cho thấy các loại toán tử gán khác nhau được sử dụng trong python, được lấy từ w3school

Toán tử số học

Integers (số nguyên)

Số nguyên (số âm, số 0 và số dương). Ví dụ: ..., -3, -2, -1, 0, 1, 2, 3, ...

Copy to clipboard#PhéptoánsốhọctrongPython #Sốnguyên print('Phép cộng: ',1+2)#3 print('Phép trừ: ',2-1)#1 print('Phép nhân: ',2*3)#4 print('Phép chia: ',4/2)#2.0 print('Phép chia: ',6/2)#3.0 print('Phép chia: ',7/2)#3.5 print('Phép chia lấy phần nguyên: ',7// 2) # 3 print('Phép chia lấy phần dư: ',3%2)#1 print('Phép chia lấy phần dư: ',7// 3) # 2 print('Phép lũy thừa: ',3**2)#9

Floats (số thực)

Số thập phân (để phân biệt phần nguyên và phần thập phân ta sử dụng dấu chấm .) Ví dụ: ..., -3.5, -2.25, -1.0, 0.0, 1.1, 2.2, 3.5, ...

Copy to clipboardPi=3.14 R=2 print('S = ',Pi*(R**R))#12.56

Complex (số phức)

Số phức Ví dụ: 1 + j, 2 + 4j, 1 - 1j

Copy to clipboardprint('Số phức:',1+1j)#(1+1j) print('Nhân số phức:',(1+1j)*(1-1j))#(2+0j)

Các ví dụ

Note

Hãy khai báo biến và gán cho nó một giá trị. Ở đây, ta sẽ sử dụng biến có ký tự đơn (ví dụ: a). Lưu ý ta khai báo các loại biến như vậy, các tên biến phải đặt sao cho dễ nhớ.

• Ví dụ 1: Khai báo biến ở trên cùng trước

Copy to clipboarda=3#alàtênbiếnvà3làkiểudữliệusốnguyên b=2#blàtênbiếnvà3làkiểudữliệusốnguyên #Phéptoánsốhọcvàgánkếtquảchomộtbiến total=a+b diff=a-b product=a*b division=a/b remainder=a%b floor_division=a// b exponential=a**b print(total)#5 print('a + b = ',total)#a+b=5 print('a - b = ',diff)#a-b=1 print('a * b = ',product)#a*b=6 print('a / b = ',division)#a/b=1.5 print('a % b = ',remainder)#a%b=1 print('a // b = ',floor_division)#a// b = 1 print('a ** b = ',exponential)#a**b=9

• Ví dụ 2: Khai báo các giá trị và sắp xếp chúng lại với nhau

Copy to clipboardnum_one=3 num_two=4 #Cácphéptínhtoánhọc total=num_one+num_two diff=num_two-num_one product=num_one*num_two div=num_two/num_one remainder=num_two%num_one #Incácgiátrịcủabiến print('total: ',total)#total:7 print('difference: ',diff)#difference:1 print('product: ',product)#product:12 print('division: ',div)#division:1.3333333333333333 print('remainder: ',remainder)#remainder:1

• Ví dụ 3: Sử dụng số thập phân để tính (diện tích, thể tích, trọng lượng,..)

Copy to clipboard#Tínhdiệntíchhìnhtròn radius=10#bánkínhcủamộtvòngtròn area_of_circle=3.14*radius**2#haidấu*cónghĩalàsốmũhoặclũythừa print('Area of a circle:',area_of_circle)#Areaofacircle:314.0 #Tínhdiệntíchhìnhchữnhật length=10 width=20 area_of_rectangle=length*width print('Area of rectangle:',area_of_rectangle)#Areaofrectangle:200 #Tínhtrọnglượngcủamộtvật mass=75 gravity=9.81 weight=mass*gravity print(weight,'N')#735.75N(ThêmđơnvịNvàotrọnglượng)

Toán tử so sánh

Trong lập trình, ta sử dụng các toán tử so sánh để so sánh hai giá trị.Ta hay kiểm tra xem một giá trị lớn hơn hay nhỏ hơn hoặc bằng giá trị khác. Bảng sau đây cho thấy các toán tử so sánh python được lấy từ w3shool.

• Ví dụ: So sánh giá trị các số nguyên

Copy to clipboardprint(3>2)#True,vì3lớnhơn2 print(3>=2)#True,vì3lớnhơn2 print(3<2)#False,vì3lơnhơn2 print(2<3)#True,vì2nhỏhơn3 print(2<=3)#True,vì2nhỏhơn3 print(3==2)#False,vì3khôngbằng2 print(3!=2)#True,vì3khôngbằng2

• Ví dụ: So sánh độ dài của ký tự

Copy to clipboardprint(len('mango')==len('avocado'))#False print(len('mango')!=len('avocado'))#True print(len('mango')<len('avocado'))#True print(len('milk')!=len('meat'))#False print(len('milk')==len('meat'))#True print(len('tomato')==len('potato'))#True print(len('python')>len('dragon'))#False

• Ví dụ: So sánh một cái gì đó là True hoặc False

Copy to clipboardprint('True == True: ',True==True)#True print('True == False: ',True==False)#False print('False == False:',False==False)#True print('True and True: ',TrueandTrue)#True print('True or False:',TrueorFalse)#True

• Ngoài việc sử dụng toán tử so sánh ở trên, python còn sử dụng:
  • is: Trả về True nếu cả hai biến là cùng một đối tượng (x is y)
  • is not: Trả về True nếu cả hai biến không phải là cùng một đối tượng (x is not y)
  • in: Trả về True nếu danh sách được truy vấn chứa một mục nhất định (x in y)
  • not in: Trả về True nếu danh sách được truy vấn không có một mục nào đó (x not in y)

Copy to clipboardprint('1 is 1',1is1)#True-vìgiátrịdữliệugiốngnhau print('1 is not 2',1isnot2)#True-vì1khôngphảilà2 print('C in Chanh','C'in'Chanh')#True-AđượctìmthấytrongchuỗiChanh print('c in Chanh','c'in'Chanh')#False-vìkhôngcóchữChoa print('coding'in'coding for all')#True-vìtừcodingcótrongchuỗi print('a in an:','a'in'an')#True print('4 is 2 ** 2:',4is2**2)#True

Toán tử logic

Không giống như các ngôn ngữ lập trình khác python sử dụng các từ khóa and, or và not cho toán tử logic. Các toán tử logic thường được sử dụng để kết hợp các câu lệnh điều kiện:

Copy to clipboardprint(3>2and4>3)#True-Vìcả2điềukiệnđềuđúng print(3>2and4<3)#False-vìđiềukiệnthứhaisai print(3<2and4<3)#False-vìcả2điềukiệnsai print(3>2or4>3)#True-vìcả2điềukiệnđúng print(3>2or4<3)#True-vìmộttrongcácđiềukiệnlàđúng print(3<2or4<3)#False-vìcảhaiđiềukiệnđềusai print(not3>2)#False-vì3>2làTrue,khiđóphủđịnhTruelàFalse print(notTrue)#False-phủđịnhcủaTruelàFalse print(notFalse)#True print(notnotTrue)#True print(notnotFalse)#False

Bài tập

1. Khai báo tuổi của bạn dưới dạng biến số nguyên
2. Khai báo chiều cao của bạn dưới dạng biến float
3. Khai báo một biến số phức
4. Viết chương trình nhập vào cạnh chiều cao của tam giác và tính diện tích của tam giác này (diện tích = 0,5 x a x h).
5. Viết chương trình nhập cạnh a, cạnh b và cạnh c của tam giác. Tính chu vi hình tam giác (chu vi = a + b + c).
6. Nhập chiều dài và chiều rộng của hình chữ nhật. Tính diện tích của nó (diện tích = dài x rộng) và chu vi (chu vi = 2 x (dài + rộng))
7. Nhập vào bán kính của một vòng tròn. Tính diện tích (diện tích = pi x r x r) và chu vi (c = 2 x pi x r) trong đó pi = 3,14.
8. Tính hệ số góc, giao điểm x và giao điểm y của y = 2x -2
9. Độ dốc là (m = y2-y1 / x2-x1). Tìm hệ số góc giữa điểm (2, 2) và điểm (6,10)
10. So sánh 8 và 9.
11. Tính giá trị của y (y = x ^ 2 + 6x + 9).
12. Tìm độ dài của 'python' và 'javascript' và so sánh.
13. Sử dụng toán tử and để kiểm tra xem có tìm thấy 'on' trong chuỗi 'python' và 'jargon' hay không.
14. I hope this course is not full of jargon. Sử dụng toán tử in để kiểm tra xem có jargon trong câu hay không.
15. Tìm độ dài của chuỗi python và chuyển đổi giá trị thành float và chuyển nó thành chuỗi.
16. Số chẵn là số chia hết cho 2 và dư không. Làm thế nào để bạn kiểm tra xem một số đã cho là số chẵn hay không?
17. Tỷ lệ chia tầng của 7 cho 3 bằng giá trị được chuyển đổi int là 2,7.
18. Kiểm tra xem 10 có bằng 10 không.
19. Kiểm tra xem int('9.8') có bằng 10 không.
20. Viết chương trình nhắc người dùng nhập giờ và lương của mỗi giờ. Tính lương của người đó? (Ví dụ: Nhập giờ: 40; Thu nhập mỗi giờ: 28; Thu nhập hàng tuần của bạn là 1120)
21. Viết chương trình nhập số năm. Tính số giây một người có thể sống. (Ví dụ: Nhập số năm bạn đã sống: 100 Bạn đã sống trong 3153600000 giây).
22. Viết một chương trình python hiển thị bảng sau:

1 1 1 1 1 2 1 2 4 8 3 1 3 9 27 4 1 4 16 64 5 1 5 25 125