Các Tác Nhân Vi Sinh Lây Qua đường Tình Dục Và Vô Sinh Nữ

10:13 AM 30/10/2020 Vô sinh nữ là một vấn đề sức khỏe cộng đồng lớn trên toàn thế giới. Có nhiều nguyên nhân dẫn tới vô sinh nữ. Tuy nhiên, một trong những căn nguyên phổ biến nhất là do yếu tố ống dẫn trứng. Y văn và nhiều nghiên cứu gần đây đã khẳng định rằng hầu hết các trường hợp vô sinh do yếu tố ống dẫn trứng là do các bệnh lây truyền qua đường tình dục không được điều trị gây ra. Các căn nguyên vi sinh lây lan qua đường tình dục và có khả năng gây viêm, tổn thương và sẹo ống dẫn trứng. Hai căn nguyên vi sinh lây qua đường tình dục quan trọng là Chlamydia trachomatis và Neisseria gonorrhoeae đã được chứng minh gây vô sinh nữ rộng rãi trên khắp thế giới. Ngoài ra mội số vi sinh lây qua đường tình dục khác như Mycoplasma genitalium, Trichomonas vaginalis và các vi sinh vật khác trong hệ vi sinh vật âm đạo có thể là yếu tố quan trọng liên quan đến bệnh lý vô sinh nữ.

Vô sinh, được định nghĩa là không có khả năng thụ thai sau 12 tháng hoặc lâu hơn khi quan hệ tình dục thường xuyên không sử dụng các biện pháp tránh thai. Đây là một vấn đề sức khỏe cộng đồng phổ biến trên toàn thế giới. Có khoảng 9% phụ nữ trên khắp thế giới đang trong độ tuổi sinh sản, bị vô sinh. Gánh nặng vô sinh nữ cao hơn hẳn ở các nước đang phát triển; ở một số khu vực Nam và Trung Á, cận Sahara và Bắc Phi, Trung Đông và Đông Âu, tỷ lệ vô sinh có thể lên tới 30% ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Vô sinh không chỉ tạo ra gánh nặng chi phí đáng kể cho bệnh nhân và hệ thống chăm sóc y tế mà còn là tác nhân gây căng thẳng tâm lý lớn cho hàng triệu cặp vợ chồng. Ở một số khu vực trên thế giới, đặc biệt là ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, nơi mà việc sinh con đẻ cái của các cặp vợ chồng được coi trọng và mong đợi, vô sinh có thể dẫn đến kỳ thị, cô lập xã hội.

Vô sinh nữ có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, thường được chia thành các nguyên nhân như: yếu tố nội tiết, yếu tố âm đạo, cổ tử cung, tử cung, yếu tố ống dẫn trứng và vùng chậu-phúc mạc. Tuy vậy, vẫn còn khoảng 15-30% các trường hợp không rõ nguyên nhân. Vô sinh do yếu tố ống dẫn trứng là một trong số những nguyên nhân phổ biến nhất gây vô sinh nữ, chiếm khoảng 33% các ca vô sinh trên toàn thế giới. Ở các cộng đồng khác nhau, tỷ lệ vô sinh do yếu tố ống dẫn trứng cũng không giống nhau; tỷ lệ vô sinh nữ do yếu tố ống dẫn trứng ở Hoa Kỳ khoảng 30%, trong khi đó tỷ lệ này ở các khu vực của châu Phi cận Sahara khoảng 85%. Hầu hết các trường hợp vô sinh do yếu tố ống dẫn trứng là do viêm vòi trứng, viêm bề mặt biểu mô của ống dẫn trứng, gây dính, tắc ống dẫn trứng, cả hai đều chủ yếu là do nhiễm trùng dai dẳng các vi sinh vật gây bệnh lây qua đường tình dục. Vi ​​khuẩn lây nhiễm đi lên dọc theo bề mặt niêm mạc từ cổ tử cung đến nội mạc tử cung và cuối cùng là các tế bào niêm mạc ống dẫn trứng. Con đường nhân quả này biểu hiện trên lâm sàng là các triệu chứng của bệnh viêm vùng tiểu khung cấp tính (PID). Trên thực tế, khoảng 15% phụ nữ mắc PID phát triển thành vô sinh do yếu tố ống dẫn trứng, và số đợt PID mà một phụ nữ trải qua trong độ tuổi sinh đẻ sẽ tỷ lệ thuận với nguy cơ vô sinh của họ. Tuy nhiên, trong thực hành lâm sàng thấy rằng phần lớn phụ nữ bị vô sinh do yếu tố ống dẫn trứng không khai thác được tiền sử chẩn đoán lâm sàng bị PID cấp tính trước đó, mà phát triển thành các đợt viêm không có triệu chứng hoặc triệu chứng nghèo nàn do nhiễm trùng đường sinh dục trên. Kiểm tra kỹ các viêm nhiễm, các tác nhân gây bệnh lây qua đường tình dục, đặc biệt là những trường hợp không có PID rõ ràng về mặt lâm sàng, là rất quan trọng để chẩn đoán vô sinh do yếu tố ống dẫn trứng.

Một số bệnh lây truyền qua đường tình dục do Chlamydia trachomatis và lậu cầu (Neisseria gonorrhoeae), đã được nghiên cứu rộng rãi và thấy rõ vai trò của chúng trong bệnh viêm vòi trứng, ống dẫn trứng và vô sinh. Ngoài ra, một số tác nhân gây bệnh khác như Mycoplasma genitalium, Trichomonas vaginalis và các vi sinh vật khác trong hệ vi sinh vật âm đạo cũng có thể đóng vai trò gây tổn thương ống dẫn trứng và các nguyên nhân tiềm ẩn khác gây vô sinh. Tuy nhiên, dữ liệu cho thấy rằng không phải tất cả các trường hợp nhiễm trùng đều mang lại di chứng lâu dài như nhau. Vai trò của các tác nhân gây bệnh STD khác nhau, đồng nhiễm và tương tác với các đặc điểm của vật chủ, bao gồm cả hệ vi sinh vật âm đạo riêng lẻ, đều có thể ảnh hưởng đến khả năng thụ thai sau này của phụ nữ.

Ngày này đã có các bằng chứng rõ rệt rằng khi chú trọng sàng lọc và điều trị C. trachomatis và N. gonorrhoeae đã làm giảm tỷ lệ mắc PID và giảm vô sinh do yếu tố ống dẫn trứng sau này. Đối với các tác nhân lây qua đường tình dục khác cần có thêm dữ liệu để xác định vai trò gây bệnh thực sự của các mầm bệnh này và liệu phát hiện sớm có thể ngăn ngừa tổn thương ống dẫn trứng hay không?

Hiện nay, tại Trung tâm Xét nghiệm Bệnh viện TƯQĐ 108 đã triển khai toàn diện các gói xét nghiệm để sàng lọc các căn nguyên vi sinh lây qua đường tình dục (STI) và chẩn đoán căn nguyên gây các bệnh viêm tiểu khung (PID) bao gồm:

- Sử dụng hệ thống chẩn đoán tự động Alinity M mới nhất có chứng chỉ IVD của hãng Abbott với kít STI assay phát hiện cùng lúc 4 tác nhân vi sinh thường gặp gây viêm tiểu khung:Chlamydia trachomatis , Trichomonas vaginalis, Mycoplasma genitalium, và lậu cầu Neisseria gonorrhoeae.

- Phát hiện và định type human papillomavirus (HPV)

- Phát hiện các Human Herpes Virus (HHV): từ HHV1-HHV8

- Nuôi cấy, làm kháng sinh đồ vi khuẩn lậu (Neisseria gonorrhoeae)

- Bộ Chẩn đoán nhiễm T.O.R.C.H – là chữ viết tắt của các bệnh nhiễm trùng từ mẹ có thể truyền và gây các bệnh nguy hiểm cho thai nhi hoặc gây tai biến sản khoa. TO: Toxoplasma gondii R: Rubella C: Cytomegalovirus (CMV) H: Herpes simplex virus (HSV)

PGS,TS Phan Quốc Hoàn

Giám đốc Trung tâm Xét nghiệm- Bệnh viện TƯQĐ 108