Các Xét Nghiệm Chẩn đoán Viêm Gan B Và ý Nghĩa Của Các Chỉ Số

Đối với một bệnh nhân bị viêm gan B, để chẩn đoán và theo dõi bệnh một cách đầy đủ nhất, bác sĩ thường chỉ định cho làm các xét nghiệm marker viêm gan B (Các xét nghiệm chẩn đoán viêm gan B). Vậy marker viêm gan B gồm những xét nghiệm gì và ý nghĩa của các chỉ số xét nghiệm viêm gan B này như thế nào. Bài viết sẽ giới thiệu đến các bạn những nội dung trên.

Bạn đọc có thể quan tâm: Xét nghiệm viêm gan B ở đâu tốt nhất?

 

Các marker viêm gan B gồm: HBsAg, Anti-HBs (HBsAb), HBeAg, Anti-HBe (HBeAb), Anti-HBc, Anti-HBc IgM.

 

Các xét nghiệm chẩn đoán viêm gan B

Nếu bạn nghi ngờ mình bị nhiễm bệnh nhưng vẫn chưa biết chính xác nếu bị viêm gan b cần xét nghiệm gì thì hãy đọc những thông tin sau, dưới đây là tất cả các xét nghiệm viêm gan B thưởng được bác sĩ chỉ định.

1. Xét nghiệm viêm gan B định tính HBsAg: Là phương pháp xét nghiệm viêm gan B dựa trên kháng nguyên bề mặt của virus HBsAg. Đây là xét nghiệm chỉ điểm sớm nhất để chẩn đoán và theo dõi viêm gan B. Có 2 trường hợp xảy ra:

+ HBsAg âm tính: bệnh nhân không bị viêm gan B. Nếu muốn biết sâu hơn là bệnh nhân đã bị phơi nhiễm viêm gan B hay chưa (vì các tài liệu gần đây cho thấy bệnh nhân phơi nhiễm vẫn có nguy cơ ung thư gan cao) thì làm them xét nghiệm Anti-HBc.

Nếu muốn biết bệnh nhân có miễn dịch với viêm gan B hay chưa thì làm xét nghiệm Anti-HBs.

+ HBsAg dương tính: Nếu kết quả xét nghiệm viêm gan B, HBsAg là (+) dương tính, có nghĩa là cơ thể đang bị nhiễm virus viêm gan B. Kháng nguyên này sẽ tăng nhanh trong khoảng 10 tuần đầu sau khi cơ thể nhiễm bệnh.

Trong một số trường hợp cơ thể khỏe mạnh, sức đề kháng tốt thì chỉ số này cũng có thể giảm dần và biến mất hoàn toàn trong 4-6 tháng sau đó. Lúc này cở thể hoàn toàn khỏi bệnh và có khả năng miễn dịch suốt đời (khả năng tự miễn) với virus viêm gan B). Do đó, thường thì bác sĩ sẽ yêu cầu xét nghiệm xác chẩn lại sau 6 tháng.

Tuy nhiên, trong trường hợp HBsAg không tự mất đi mà lại tiếp tục (+) dương tính sau 6 tháng xét nghiệm lần đầu, thì lúc này bênh nhân đã bị viêm gan B mãn tính. Sau khi đã khẳng định bệnh nhân mắc viêm gan B mãn tính, cần làm các xét nghiệm đánh giá chức năng gan gồm xét nghiệm sinh hoá, huyết học. Bệnh nhân cũng cần làm các xét nghiệm sinh học phân tử như HBV-DNA, HBV genotyping.

Ssu khi xét nghiệm định tính HBsAg thì các marker cần làm đầy đủ lần lượt là: Định lượng HBsAg, Anti-HBs (HBsAb), HBeAg, Anti-HBe (HBeAb), Anti-HBc và Anti-HBc IgM.

 

** Một số lưu ý về chỉ số xét nghiệm viêm gan B HBsAg

Mặc dù trước đây người ta cho rằng HBsAg chuyển đổi âm tính là dấu hiệu tốt, nhưng vẫn có các nghiên cứu cho thấy xơ gan vẫn xuất hiện, thậm chí vẫn tiến triển đến ung thư gan cho dù chỉ số viêm gan B HBsAg đã âm tính. Và hơn nữa, cho dù HBsAg đã biến mất, ADN của virus vẫn có thể còn có mặt ở những người này. Điều này có thể do HBsAg vẫn còn, nhưng ở mức độ dưới khả năng phát hiện của kỹ thuật xét nghiệm, hoặc gen quy định cho chất bề mặt HBV bị đột biến hoặc bị mất…

 

Chỉ số HBsAg chỉ có thể cho ta thấy được cơ thể có bị nhiễm virus hay không chứ không thể đánh giá chính xác được tình trạng hoạt động của virus thế nào, có lây lan và hoạt động mạnh không. Muốn biết được chính xác tình trạng bệnh của mình thế nào thì người bệnh cần phải làm thêm các xét nghiệm như kiểm tra định lượng 5 hạng mục bệnh viêm gan B, kiểm tra HBV-DNA, chức năng gan… để đánh giá tình trạng hoạt động của virus cũng như khả năng tổn thương gan của mình thế nào.  

Nếu như được chẩn đoán mắc bệnh viêm gan B, cần phải tiến hành chữa trị bệnh thì điều cần thiết là người bệnh nên chữa bệnh theo đúng chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, chỉ nên dùng thuốc theo hướng dẫn của các bác sĩ chuyên khoa, không nên tự dùng thuốc, không nên tự tăng liều lượng dùng thuốc vì có thể dẫn tới nhờn thuốc, kháng thuốc và suy giảm sức khỏe của người bệnh từ đó gây ra nhiều khó khăn, tốn kém cho việc điều trị bệnh sau này.

Tuy nhiên, đối với những bệnh nhân mắc bệnh viêm gan B với chỉ số HBsAg dương tính, nhưng chỉ số HbeAg âm tính, chức năng gan chưa bị ảnh hưởng, HBV-DNA dưới ngưỡng thì cần phải khám sức khỏe định kì để có thể kiểm soát được tình trạng hoạt động của virus nhằm phòng tránh tình trạng virus hoạt động và gây ra ảnh hưởng cho gan và sức khỏe của người bệnh.

 

2. Xét nghiệm định lượng viêm gan B – HBsAg: là xét nghiệm cho biết nồng độ kháng nguyên nhiều hay ít, có giá trị để theo dõi điều trị.

Định lượng HBsAg chủ yếu để theo dõi điều trị. Xét nghiệm Anti-HBs có thể không làm nếu nồng độ HBsAg cao.

 

3. Xét nghiệm Anti-HBs: Anti-HBs là kháng thể kháng HBsAg.

 

 

+ Anti-HBs dương tính chứng tỏ bệnh nhân có miễn dịch với viêm gan B, không cần tiêm vaccine. Nồng độ Anti-HBs > 10 mUI/ml được coi là có tác dụng bảo vệ.

+ Anti-HBs âm tính chứng tỏ bệnh nhân chưa có miễn dịch với viêm gan B, cần tiêm vaccine. Bệnh nhân sau khi khỏi bệnh hoặc sau khi tiêm vaccine nếu có kháng thể Anti-HBs là đã có miễn dịch. 

 

4. Xét nghiệm HBeAg

HBeAg là một đoạn kháng nguyên vỏ capsid của virus viêm gan B. Sự xuất hiện HBeAg chứng tỏ virus đang nhân lên và có khả năng lây lan mạnh.

 

 

+ HBeAg dương tính là một chỉ tiêu chứng tỏ virus đang hoạt động.

+ HBeAg âm tính có 2 khả năng: virus không hoạt động hoặc virus đột biến. Để khẳng định virus đột biến cần xét nghiệm HBV DNA và HBV genotyping.

 

5. Xét nghiệm Anti-HBe

Anti-HBe là kháng thể kháng HBeAg. Nếu xét nghiệm Anti-HBe dương tính chứng tỏ bệnh nhân có miễn dịch một phần. Xét nghiệm Anti-HBe âm tính chứng tỏ cơ thể chưa có miễn dịch với virus viêm gan B.

Cặp xét nghiệm HBeAg và Anti-HBe nên làm đầy đủ để phân tích 4 khả năng như sau:

• HBeAg (+) và Anti-HBe (-): Virus đang nhân bản, viêm gan tiến triển, lây lan mạnh.
• HBeAg (-) và Anti-HBe (+): Virus ngừng nhân bản, có miễn dịch một phần, khả năng lây lan giảm. Cũng có thể là thể đột biến hoang dại. 
• HBeAg (+) và Anti-HBe (+): KN và KT cân bằng hoặc do phức hợp miễn dịch, cần theo dõi thêm.
• HBeAg (-) và Anti-HBe (-): Biến thể Pre-C hoặc giai đoạn cửa sổ của quá trình chuyển đảo huyết thanh.

 

6. Xét nghiệm Anti-HBc

Anti-HBc là kháng thể kháng lõi virus viêm gan B. Nó xuất hiện rất sớm và tồn tại suốt đời. Vì vậy xét nghiệm này là marker đánh giá bệnh nhân đã bị phơi nhiễm virus viêm gan B. Có 3 danh pháp về xét nghiệm này là Anti-HBc, Anti-HBc IgG, Anti-HBc total nhưng thực chất chỉ là một vì xét nghiệm Anti-HBc IgG vẫn có một phần Anti-HBc IgM.

 

7. Xét nghiệm Anti-HBc IgM

Anti-HBc IgM là kháng thể kháng lõi virus viêm gan B typ IgM. Kháng thể này xuất hiện trong giai đoạn viêm gan B cấp hoặc đợt cấp của viêm gan B mạn tính.

Cặp xét nghiệm Anti-HBc và Anti-HBcIgM để xác định bệnh nhân viêm gan cấp hay mạn tính.

 

 Bên cạnh các xét nghiệm viêm gan B thường dùng ở trên, bệnh nhân có thể được chỉ định các xét nghiệm chuyên sâu khác nhằm xác định rõ hơn tình trạng bệnh như:

• Xét nghiệm chức năng gan: được đánh giá thông qua các chỉ số như globulin, bilirubin cùng các chỉ số men gan ALT, AST, GGT… khác nhằm xác định gan của bạn có bị tổn thương hay không.
• Siêu âm gan: kiểm tra viêm gan xem có đang phát triển theo hướng xơ gan hay không.
• Xét nghiệm HBV-DNA: Kết quả được số lượng virus đang ẩn náu trong cơ thể một cách chính xác nhất, đồng thời biết được mức độ tổn thương gan, đưa ra phương án điều trị phù hợp nhất.

​

Trình tự các xét nghiệm viêm gan B cần thực hiện

Nếu bạn vẫn đang thắc mắc có rất nhiều marker viêm gan B như trên, vậy trình tự xét nghiệm viêm gan B như thế nào thì chúng tôi tóm gọn lại như sau:

Đầu tiên, khi bạn nghi ngờ bị nhiễm viêm gan B, thì trước hết cần làm xét nghiệm HBsAg 

Nếu HBsAg âm tính chứng tỏ bệnh nhân không bị viêm gan B. Nếu muốn biết sâu hơn là bệnh nhân đã bị phơi nhiễm viêm gan B hay chưa (vì các tài liệu gần đây cho thấy bệnh nhân phơi nhiễm vẫn có nguy cơ ung thư gan cao) thì làm thêm xét nghiệm Anti-HBc. Nếu muốn biết bệnh nhân có miễn dịch với viêm gan B hay chưa thì làm xét nghiệm Anti-HBs: Anti-HBs dương tính chứng tỏ bệnh nhân có miễn dịch với viêm gan B, không cần tiêm vaccine; Anti-HBs âm tính chứng tỏ bệnh nhân chưa có miễn dịch với viêm gan B, cần tiêm vaccine.

Nếu HBsAg dương tính: cần xét nghiệm xác chẩn lại! Sau khi đã khẳng định là HBsAg dương tính cần làm các xét nghiệm sinh hoá, huyết học để đánh giá chức năng gan. Bệnh nhân cũng cần làm các xét nghiệm sinh học phân tử như HBV-DNA, HBV genotyping. Các marker cần làm đầy đủ: Định lượng HBsAg, Anti-HBs (HBsAb), HBeAg, Anti-HBe (HBeAb), Anti-HBc, Anti-HBcIgM. 

Định lượng HBsAg chủ yếu để theo dõi điều trị. Xét nghiệm Anti-HBs có thể không làm nếu nồng độ HBsAg cao.

Cặp xét nghiệm HBeAg và Anti-HBe nên làm đầy đủ để phân tích 4 khả năng như sau:

– HBeAg (+) và Anti-HBe (-): Virus đang nhân bản, viêm gan tiến triển, lây lan mạnh.

– HBeAg (-) và Anti-HBe (+): Virus ngừng nhân bản, có miễn dịch một phần, khả năng lây lan giảm. Cũng có thể là thể đột biến hoang dại. 

– HBeAg (+) và Anti-HBe (+): KN và KT cân bằng hoặc do phức hợp miễn dịch, cần theo dõi thêm.

– HBeAg (-) và Anti-HBe (-): Biến thể Pre-C hoặc giai đoạn cửa sổ của quá trình chuyển đảo huyết thanh.

Cuối cùng là cặp xét nghiệm Anti-HBc và Anti-HBcIgM để xác định bệnh nhân viêm gan cấp hay mạn tính.

Tất cả các thông số này đều rất cần để quyết định điều trị, tiên lượng và theo dõi quá trình điều trị viêm gan.

 

Tổng hợp kết quả và ý nghĩa của các chỉ số trong kết quả xét nghiệm viêm gan B

 

Để hiểu chi tiết hơn về ý nghĩa xét nghiệm viêm gan B, bạn có thể tham khảo các chỉ số xét nghiệm viêm gan B được đánh giá theo các trường hợp như sau:

Trường hợp 1: HBsAg (-), Anti-HBs (-), Anti-HBc (-) : Cho biết bạn không bị nhiễm viêm gan B hoặc có thể bị nhiễm nhưng vẫn trong thời gian ủ bệnh (Âm tính giả). Với trường hợp này, bạn cần quay lại xét nghiệm sau 3 tháng để xác định chính xác mình có bị nhiễm viêm gan B hay không.

Trường hợp 2: HBsAg (-), Anti-HBs (+), Anti-HBc (-) : Cho biết bạn đã có khả năng miễn dịch do tiêm chủng.

Trường hợp 3: HBsAg (-), Anti-HBs (+), Anti-HBc (+),  HBeAg (-), Anti – HBe (+), Anti-HBc IgM (-): Thuộc trường hợp Đã điều trị nhiễm trùng hồi phục, có thể có khả năng miễn dịch do nhiễm tự nhiên.

Trường hợp 4: HBsAg (+), Anti-HBs (-), Anti-HBc (-),  HBeAg (+), Anti – HBe (-), Anti-HBc IgM (-): Bệnh nhân thuộc Giai đoạn đầu nhiễm trùng cấp tính

Trường hợp 5: HBsAg (+), Anti-HBs (-), Anti-HBc (+/-),  HBeAg (+), Anti – HBe (-), Anti-HBc IgM (+/-): Bệnh nhân đang bị nhiễm trùng cấp tính kèm các triệu chứng và có khả năng lây nhiễm cho người khác.

Trường hợp 6: HBsAg (+), Anti-HBs (-), Anti-HBc (+),  HBeAg (-), Anti – HBe (+), Anti-HBc IgM (+): Có sự chuyển đổi huyết thanh, thường là giai đoạn muộn của nhiễm trùng cấp tính.

Trường hợp 7: HBsAg (-), Anti-HBs (-), Anti-HBc (+),  HBeAg (-), Anti – HBe (+), Anti-HBc IgM (+): Nhiễm trùng cấp tính đã được điều trị.

Trường hợp 8: HBsAg (+), Anti-HBs (-), Anti-HBc (+),  HBeAg (+), Anti – HBe (-), Anti-HBc IgM (-): Nhiễm trùng mãn tính tái hoạt động (có khả năng gây tổn thương gan).

Trường hợp 9: HBsAg (+), Anti-HBs (-), Anti-HBc (+),  HBeAg (-), Anti – HBe (+), Anti-HBc IgM (-): Nhiễm mạn tính nhưng ít có nguy cơ tổn thương gan – Hoặc người lành đang mang mầm bệnh.

 

Tất cả các thông số này đều rất cần để quyết định điều trị, tiên lượng và theo dõi quá trình điều trị viêm gan.

 

Để được tư vấn chi tiết, xin vui lòng gọi số Hotline của TassCare để hẹn giờ: 0909.080.168

Trung tâm xét nghiệm y khoa TassCare

227 Đường 9A, KDC Trung Sơn, Nam Sài Gòn, TP.HCM

 

*Xem thêm:

• Xét nghiệm Anti HCV giúp sàng lọc viêm gan C
• Hỏi về chỉ số xét nghiệm men gan SGOT, SGPT?
• Xét nghiệm viêm gan B bao lâu có kết quả​

Quý khách có thể dễ dàng đặt lịch khám tại trung tâm bằng cách gọi ngay HOTLINE: 0909.080.168, nhắn tin trực tiếp qua ZALO, hoặc truy cập để đặt lịch tự động tại TASS CARE TẠI ĐÂY. Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ và rất hân hạnh được phục vụ Quý khách! ❤️