Cách Chơi ô ăn Quan đơn Giản Toàn Thắng Cho Trẻ Em Việt Nam

Bất kỳ đứa trẻ nào được sinh ra vào thời 8X, 9X có lẽ đều cảm thấy mình cực kỳ may mắn, hạnh phúc khi tuổi thơ không có mạng xã hội, không phổ cấp Internet như ngày này. Đó là buổi chiều chăn trâu cắt cỏ, tắm sông, hái xoài, hái khế,… Ngoài ra còn có nhiều trò chơi khác như nhảy dây, trồng nụ trồng hoa hay chơi ô ăn quan. Nếu đã ít nhiều quên đi cách chơi ô ăn quan cho người mới hoặc muốn trẻ được tiếp xúc với những hoạt động mới thì mọi người đừng bỏ qua thủ thuật của NgonAZ dưới đây nhé!

Lịch sử ra đời của ô ăn quan

Ô ăn quan hay còn gọi tắt “ăn quan” hay “ô quan” là một trò chơi dân gian của trẻ em Việt Nam. Nhìn có vẻ đơn giản nhưng trò chơi có tính chiến thuật cao, thường dành cho 2,3 người hoặc nhiều hơn. Công cụ sử dụng cũng đơn giản, dễ kiếm.

Theo nghiên cứu, ô ăn quan thuộc họ trò chơi Mancala, tiếng Ả Rập là manqala hoặc minquala (khi phát âm thì trọng âm rơi vào âm tiết đầu ở Syria và âm tiết thứ hai ở Ai Cập). Bàn chơi Mancala đã hiện diện ở Ai Cập từ thời Đế chế khoảng 1580 – 1150 TCN. Tuy nhiên còn 1 khoảng trống giữa lần xuất hiện này với sự tồn tại của Mancala ở Ceylon (Srilanka) những năm đầu Công nguyên và ở Ả Rập trước thời của Muhammad. Một số dấu hiệu khác cho thấy trò chơi này được truyền từ phía Nam Ả Rập hoặc vùng cực Nam của biển Đỏ qua eo biển Bab El Mandeb sang bờ đối diện châu Phi. Điển hình là các nước Bờ Biển Ngà, Nigeria,… Tại đây, ô ăn quan có tên là Awale (nghĩa là túi hạt) nên tên ô ăn quan cũng xuất phát từ phiên âm của từ này.

Tuy chưa tìm được chính xác nguồn gốc nhưng ô ăn quan cũng đã có mặt ở Việt Nam từ rất lâu đời. Những câu chuyện lưu truyền về Mạc Hiển Tích, đỗ Trạng nguyên năm 1986 cũng nói rằng ông đã có một tác phẩm bàn về các phép tính trong trò chơi này. Khắp 3 miền Bắc, Trung, Nam của Việt Nam đi đâu bạn cũng thấy hình ảnh của những đứa trẻ cùng quây quần lại chơi với nhau. Chỉ cần một khoảng sân, khoảng đất nhỏ, cộng thêm ít sỏi, gạch, đá,… là các bạn nhỏ đã có một quãng thời gian vui vẻ cùng nhau.

Trò chơi ô ăn quan còn đi sâu vào đời sống văn học, nghệ thuật. Ví dụ như:

– Thành ngữ: “Một đập ăn quan” hàm ý chỉ những hành động đơn giản nhưng tức thì đạt kết quả to lớn.

– Đồng dao:

“Hàng trầu hàng cau

Là hàng con gái

Hàng bánh hàng trái

Là hàng bà già

Hàng hương hàng hoa

Là hàng cúng Phật.

– Bài thơ “Chơi Ô ăn quan” của Lữ Huy Nguyên:

“Bên rìa hầm trú ẩn

Em chơi ô ăn quan

Sỏi màu đua nhau chạy

Trên vòng ô con con.

Sỏi nằm là giặc Mỹ

Sỏi tiến là quân mình

Đã hẹn cùng nhau thế…

Tán bàng nghiêng bóng xanh…”

– Bài thơ “Thời gian trắng” của Xuân Quỳnh:

“Những ô ăn quan, que chuyền, bài hát

Những đầu trần, chân đất, tóc râu ngô

Quá khứ em đâu chỉ ngày xưa

Mà ngay cả hôm nay thành quá khứ…”.

– Hội họa: Họa sĩ Nguyễn Phan Chánh có bức tranh lụa nổi tiếng Chơi Ô ăn quan (1931).

Tham khảo: Cách chơi cờ tỷ phú cho người mới [Hướng dẫn từ A đến Z đầy đủ]

Luật chơi ô ăn quan

Trước khi tìm hiểu về cách chơi ô ăn quan, bạn tìm hiểu một vài thông tin khác để hiểu rõ hơn nhé. Chỉ như vậy thì khi chơi thật, mọi người không cảm thấy bỡ ngỡ.

Bàn chơi ô ăn quan

Bàn chơi ô ăn quan được kẻ trên 1 mặt bằng tương đối phẳng, kích thước tùy ý, miễn sao có thể chia ra đủ số ô cần thiết để chứa quân, đồng thời không quá lớn. Điều này giúp dễ dàng hơn cho việc di chuyển quân. Bạn tạo bàn chơi ở trên nền đất, vỉa hè, miếng gỗ phẳng đều được.

Bàn chơi được kẻ thành 1 hình nhữ nhật lớn nhất, sau đó chia thành 10 ô vuông, mỗi bên có 5 ô đối xứng nhau. Ở 2 cạnh ngắn hơn của hình chữ nhật, bạn kẻ 2 ô hình bán nguyệt hoặc hình vòng cung hướng ra phía ngoài. Các ô hình vuông gọi là ô dân còn hai ô hình bán nguyệt hoặc vòng cung gọi là ô quan.

Quân chơi ô ăn quan

Quân chơi ô ăn quan được chia thành 2 loại là quan và dân. Chúng có thể làm hoặc thu thập từ nhiều chất liệu khác nhau có hình thể ổn định, kích thước vừa phải để người chơi dễ cầm, nắm. Quan thường có kích thước lớn hơn dân để dễ phân biệt. Quân chơi là những viên sỏi, đá, gạch, hạt của một số loại quả,… hoặc được sản xuất dạng công nghiệp với kích thước phù hợp. Số lượng quan luôn là 2 còn dân có số lượng tùy theo luật chơi nhưng phổ biến nhất là 50.

Quan được đặt trong 2 ô hình bán nguyệt hoặc cánh cung, mỗi ô một quân. Dân được bố bố trí vào các ô vuông với số quân đều nhau, mỗi ô 5 dân. Nếu không tìm được quan phù hợp, bạn có thể thay quan bằng cách đặt số lượng dân quy đổi vào ô quan.

Trò chơi thường gồm hai người chơi, mỗi người ngồi ở phía ngoài cạnh dài hơn của hình chữ nhật. Những ô vuông bên nào thuộc quyền kiểm soát của người chơi ngồi bên đó.

Cách chơi ô ăn quan

Sau khi đã có kiến thức cơ bản về trò chơi, giờ là lúc bạn bắt tay vào tìm hiểu cách chơi ô ăn quan chính xác nhất nhé.

Mục tiêu của trò chơi

Người thắng cuộc trong trò chơi này là người mà khi cuộc chơi kết thúc có tổng số Dân quy đổi nhiều hơn bên đối thủ.  Tùy theo luật chơi từng địa phương hoặc thỏa thuận giữa hai người chơi nhưng phổ biến là 1 Quan được quy đổi bằng 10 Dân hoặc 5 Dân.

Cách di chuyển

– Bước 1: Trước tiên, hai người thỏa thuận với nhau xem ai sẽ là người đi trước hoặc oẳn tù tì, ai thắng thì đi trước.

– Bước 2: Người chơi đầu tiên cầm lên 5 quân trong bất kỳ 1 ô vuông nào của 5 ô ở phía bàn bên mình. Tiếp đến là rải lần lượt từng quân vào các ô vuông bên cạnh, mỗi ô là 1 quân. Có thể bắt đầu rải ngược hoặc xuôi theo chiều kim đồng hồ. Khi rải hết quân cuối cùng, tùy tình huống mà người chơi sẽ phải xử lý tiếp như sau:

+ Nếu liền sau đó là một ô vuông có chứa quân thì tiếp tục dùng tất cả số quân đó để rải tiếp theo chiều đã chọn.

+ Nếu liền sau đó là một ô trống (không phân biệt ô Quan hay ô Dân) rồi đến một ô có chứa quân thì người chơi sẽ bị mất lượt số quân trong ô đó. Số quân bị ăn sẽ được bỏ ra khỏi bàn chơi để người chơi tính điểm khi kết thúc. Nếu liền sau ô có quân đã bị ăn lại là một ô trống rồi đến một ô có quân nữa thì người chơi có quyền ăn tiếp cả quân ở ô này…

Vậy nên trong cuộc chơi, bạn lên phương án rải quân sao cho ăn hết toàn bộ số quân trên bàn chơi chỉ trong lượt đi của mình. Một ô có nhiều Dân thường được gọi là ô nhà giàu, rất nhiều Dân thì gọi là giàu sụ. Người chơi có thể bằng kinh nghiệm hoặc tính toán phương án nhằm nuôi ô nhà giàu rồi mới ăn để được nhiều điểm.

+ Nếu liền sau đó là ô quan có chứa quân hoặc 2 ô trống trở lên hoặc sau khi vừa ăn thì người chơi bị mất lượt và quyền đi tiếp thuộc về đối phương.

Trường hợp đến lượt đi nhưng cả 5 ô vuông thuộc quyền kiểm soát của người chơi đều không có Dân thì người đó sẽ phải dùng 5 Dân đã ăn được của mình để đặt vào mỗi ô 1 Dân để có thể thực hiện việc di chuyển quân. Nếu người chơi không đủ 5 Dân thì phải vay của đối phương và trả lại khi tính điểm.

– Bước 3: Cuộc chơi kết thúc

Trò chơi kết thúc khi toàn bộ Dân và Quan ở hai ô Quan đã bị ăn hết. Nếu 2 ô Quan đã bị ăn hết nhưng vẫn còn Dân thì quân trong những hình vuông phía bên nào coi như thuộc về người chơi bên ấy; tình huống này được gọi là “hết Quan, tàn Dân, thu quân, kéo về” hay “hết Quan, tàn Dân, thu quân, bán ruộng”.

Ô Quan có ít Dân (có số Dân nhỏ hơn 5 phổ biến được coi là ít) gọi là Quan non và để cuộc chơi không bị kết thúc sớm cho tăng phần thú vị, luật chơi có thể quy định không được ăn Quan non, nếu rơi vào tình huống đó sẽ bị mất lượt.

Tham khảo: Cách chơi cờ tướng cho người mới bắt đầu [đầy đủ, chi tiết, chính xác]

Thủ thuật chơi ô ăn quan nhanh thắng nhất

Để có thể nhanh chóng chiến thắng trong trò ô ăn quan, mẹo nhỏ để ăn được số Dân nhiều nhất và không bị mất lượt thì bạn cần phải tính toán thật nhanh.

Ví dụ trong tay mình có 6 dân thì nên đi ngược hay đi xuôi để được ăn Dân nhiều nhất. Phải tình nhẩm sao cho nhanh và chọn cách đi. Thời gian suy nghĩ tùy người chơi giao kèo với nhau. Thông thường chỉ được phép suy nghĩ trong 10s. Nếu lâu quá thì bị thua cuộc.

Một số biến thể khác của trò chơi ô ăn quan

Có thể bạn chưa biết, trò chơi ô ăn quan cũng sở hữu nhiều biến thể khác nếu muốn chơi vui và hấp dẫn hơn. Điển hình là

Gia tăng số lượng dân

– Số dân ở mỗi ô vuông là 10 và/hoặc ở ô quan ngoài quan còn có thêm 20 hay 30 dân.

– Khi đến lượt đi, người chơi có thể tính toán phương án đi của mình trong một khoảng thời gian hợp lý hoặc phải đi ngay mà không được phép tính toán.

Bàn chơi ô ăn quan cho 3, 4 người

– Ô ăn quan cũng có thể được chơi với 3 hoặc 4 người chơi trong đó cách di chuyển quân, thể thức tính điểm cũng giống như khi chơi hai người nhưng bàn chơi được thiết kế khác đi cho phù hợp.

– Bàn chơi cho 3 người: Có hình tam giác đều với 3 ô quan ở 3 đỉnh của tam giác. Mỗi cạnh cũng kẻ 5 ô vuông để làm ô dân. Người chơi ngồi ở phía cạnh tam giác có các ô dân thuộc quyền kiểm soát của mình. Ô bên phải người chơi chính là ô quan của người đó. Thứ tự người chơi đi theo chiều kim đồng hồ.

– Bàn chơi cho 4 người: Có hình vuông với 4 ô quan ở 4 góc vuông. Các ô dân hình vuông kẻ ở 4 cạnh, mỗi cạnh 5 ô. Người chơi ngồi ở phía cạnh hình vuông có những ô dân thuộc quyền kiểm soát của mình.

Trẻ nào phù hợp với trò chơi ô ăn quan?

Ô ăn quan là trò chơi dành cho mọi người, cả người lớn và trẻ em. Đặc biệt là những trẻ 4-5 tuổi hay trẻ cấp 1 đang trong thời kỳ phát triển trí não và học các phép toán cơ bản.

Số lượng người chơi ô ăn quan là bao nhiêu?

Số lượng người chơi ô ăn quan phổ biến nhất là 2 người. Ngoài ra, có thể chơi 3 người và 4 người cùng một lúc.

Nên chơi trò ô ăn quan ở đâu?

Chơi ô ăn quan không cần không gian quá lớn vì trẻ chỉ ngồi một chỗ, không phải chạy nhảy, di chuyển nhiều. Muốn chơi ô ăn quan chỉ cần chuẩn bị một mặt phẳng đủ rộng để vẽ bàn chơi là được.

Lời kết

Vậy là bạn đã tìm hiểu cụ thể và học được cách chơi ô ăn quan chi tiết nhất rồi nhé. Thực ra, trò chơi này không quá phức tạp nhưng cũng đòi hỏi sự tính toán nhanh nhạy mới đạt được chiến thắng như ý muốn. Rảnh rỗi các vị phụ huynh có thể dạy các bé giúp trẻ rèn luyện trí tuệ, đồng thời tránh xa điện thoại một chút nhé. Không chỉ vậy, cả gia đình còn được vui vẻ, hạnh phúc bên nhau.

5/5 - (2 votes)