Cách để Trồng Nho Bằng Hạt - WikiHow

Skip to Content
  • Trang đầu
  • Ngẫu nhiên
  • Duyệt các Chuyên mục
  • Giới thiệu về wikiHow
  • Đăng nhập / Đăng ký
Các chính sáchCách để Trồng nho bằng hạt PDF download Tải về bản PDF Cùng viết bởi Andrew Carberry, MPH

Tham khảo

PDF download Tải về bản PDF X

Bài viết này đã được cùng viết bởi Andrew Carberry, MPH. Andrew Carberry đã làm việc với các khu vườn của trường học và tham gia chương trình từ nông trại đến trường học từ năm 2008. Hiện anh là Cộng tác viên Chương trình tại Winrock International, cụ thể là Nhóm Hệ thống Thực phẩm Dựa trên Cộng đồng. Có 10 thông tin tham khảo được trích dẫn trong bài viết này mà bạn có thể xem tại cuối trang. Bài viết này đã được xem 43.337 lần.

Trong bài viết này: Chọn hạt nho Chuẩn bị hạt để trồng Di chuyển cây nho ra ngoài trời Bài viết có liên quan Tham khảo

Đã bao giờ bạn muốn trồng một vườn nho của riêng mình chưa? Những cây nho trông vừa đẹp mắt, vừa hữu ích và cũng là một trong những loại cây trồng lâu đời nhất. Người ta thường nhân giống nho bằng cách giâm cành hoặc ghép cành; tuy nhiên, nếu quyết tâm (sẽ khó đấy!) và kiên nhẫn (sẽ tốn nhiều thời gian!), bạn có thể trồng được nho từ hạt. Hãy đọc tiếp nếu bạn muốn biết làm thế nào để thành công.

Các bước

Phần 1 Phần 1 của 3:

Chọn hạt nho

PDF download Tải về bản PDF
  1. Step 1 Chọn đúng giống nho. {"smallUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images_en\/thumb\/8\/8a\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-1-Version-2.jpg\/v4-460px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-1-Version-2.jpg","bigUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images\/thumb\/8\/8a\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-1-Version-2.jpg\/v4-728px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-1-Version-2.jpg","smallWidth":460,"smallHeight":345,"bigWidth":728,"bigHeight":546,"licensing":"<div class=\"mw-parser-output\"><\/div>"} 1 Chọn đúng giống nho. Có đến hàng ngàn giống nho trên khắp thế giới. Để có thể thu được kết quả tối ưu nhất khi trồng nho, bạn nên chọn giống nho thích hợp nhất với mình. Bạn có thể tìm hiểu các giống nho và ghi nhớ những yếu tố sau đây:[1]
    • Mục đích trồng: Có thể bạn muốn trồng nho để ăn quả, làm mứt, làm rượu vang, hay chỉ để trang trí cho sân vườn. Giống nho bạn định trồng phải đáp ứng được nhu cầu của bạn.
    • Điều kiện khí hậu nơi bạn ở. Các giống nho khác nhau sẽ thích nghi tốt hơn khi được trồng trong các vùng thổ nhưỡng và điều kiện khí hậu nhất định. Bạn hãy tìm các giống nho có thể sinh trưởng tốt trong vùng bạn ở.
    • Các cây nho trồng từ hạt có nhiều biến thể tự nhiên. Có vài sự khác biệt về gien ngay cả trong các cây nho thuộc cùng một loại, do đó cây nho bạn trồng có thể không giống như bạn mong đợi. Bạn nên nghĩ thoáng khi thực hiện dự án này và sẵn sàng thử nghiệm.
  2. Step 2 Thu thập hạt nho. {"smallUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images_en\/thumb\/d\/d1\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-2-Version-2.jpg\/v4-460px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-2-Version-2.jpg","bigUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images\/thumb\/d\/d1\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-2-Version-2.jpg\/v4-728px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-2-Version-2.jpg","smallWidth":460,"smallHeight":345,"bigWidth":728,"bigHeight":546,"licensing":"<div class=\"mw-parser-output\"><\/div>"} 2 Thu thập hạt nho. Khi đã xác định được giống nho muốn trồng, bạn hãy bắt đầu thu thập hạt giống. Bạn có thể lấy hạt từ những quả nho mua về, từ vườn ươm, từ những cành nho dại trong sân (ở một số vùng) hoặc từ một người làm vườn khác.
  3. Step 3 Đảm bảo hạt nho còn sử dụng được. {"smallUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images_en\/thumb\/8\/86\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-3-Version-2.jpg\/v4-460px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-3-Version-2.jpg","bigUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images\/thumb\/8\/86\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-3-Version-2.jpg\/v4-728px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-3-Version-2.jpg","smallWidth":460,"smallHeight":345,"bigWidth":728,"bigHeight":546,"licensing":"<div class=\"mw-parser-output\"><\/div>"} 3 Đảm bảo hạt nho còn sử dụng được. Kiểm tra hạt nho để đảm bảo rằng chúng khỏe mạnh và ở trong điều kiện tốt. Bóp thử hạt nho giữa hai ngón tay. Hạt nho khỏe mạnh sẽ cho cảm giác rắn chắc.[2]
    • Quan sát màu của hạt nho. Với những hạt nho khỏe mạnh, bạn sẽ thấy phần nội nhũ màu trắng hoặc xám nhạt bên dưới lớp vỏ hạt.
    • Thả hạt nho vào nước. Hạt nho khỏe mạnh và sử dụng được sẽ chìm xuống khi được thả vào nước. Các hạt nho nổi trong nước nên được loại bỏ.
    Quảng cáo
Phần 2 Phần 2 của 3:

Chuẩn bị hạt để trồng

PDF download Tải về bản PDF
  1. Step 1 Chuẩn bị hạt. {"smallUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images_en\/thumb\/8\/83\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-4-Version-2.jpg\/v4-460px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-4-Version-2.jpg","bigUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images\/thumb\/8\/83\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-4-Version-2.jpg\/v4-728px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-4-Version-2.jpg","smallWidth":460,"smallHeight":345,"bigWidth":728,"bigHeight":546,"licensing":"<div class=\"mw-parser-output\"><\/div>"} 1 Chuẩn bị hạt. Chọn các hạt nho sử dụng được và rửa kỹ để loại bỏ phần thịt quả và các vật chất khác. Ngâm với một chút nước cất trong thời gian tối đa 24 tiếng.[3]
  2. Step 2 Ủ hạt. {"smallUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images_en\/thumb\/4\/43\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-5-Version-2.jpg\/v4-460px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-5-Version-2.jpg","bigUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images\/thumb\/4\/43\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-5-Version-2.jpg\/v4-728px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-5-Version-2.jpg","smallWidth":460,"smallHeight":345,"bigWidth":728,"bigHeight":546,"licensing":"<div class=\"mw-parser-output\"><\/div>"} 2 Ủ hạt. Nhiều loại hạt giống cần có một thời kỳ trong điều kiện lạnh và ẩm để bắt đầu quá trình nảy mầm. Trong tự nhiên, hạt giống sẽ trải qua quá trình này khi nằm trong đất qua mùa đông. Bạn có thể mô phỏng những điều kiện như vậy bằng việc ủ hạt. Đối với hạt nho, thời điểm tốt nhất để bắt đầu ủ hạt là vào tháng mười hai (ở Bắc bán cầu).[4]
    • Chuẩn bị môi trường ủ hạt. Dùng túi có khóa kéo hoặc một vật đựng khác có thể đóng kín, cho vào đó một loại vật liệu mềm như khăn giấy ướt, đá vermiculite hoặc rêu than bùn ẩm. Rêu than bùn là lựa chọn tốt nhất cho hạt nho, vì đặc tính kháng nấm trong rêu than bùn sẽ giúp loại bỏ mốc gây hại cho hạt.
    • Cho hạt vào túi ủ. Lấp một lớp giá thể lên trên (dày khoảng 1,2 cm).
    • Cho túi ủ hạt vào tủ lạnh. Lý tưởng nhất, nhiệt độ ủ hạt nên ổn định trong khoảng 1-3º, do đó tủ lạnh là nơi thích hợp nhất cho quá trình này. Trữ hạt trong tủ lạnh khoảng 2-3 tháng. Không để hạt bị đóng băng.
  3. Step 3 Đem hạt ra gieo. {"smallUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images_en\/thumb\/a\/a5\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-6-Version-2.jpg\/v4-460px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-6-Version-2.jpg","bigUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images\/thumb\/a\/a5\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-6-Version-2.jpg\/v4-728px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-6-Version-2.jpg","smallWidth":460,"smallHeight":345,"bigWidth":728,"bigHeight":546,"licensing":"<div class=\"mw-parser-output\"><\/div>"} 3 Đem hạt ra gieo. Đến đầu mùa xuân, bạn hãy lấy hạt nho ra khỏi tủ lạnh và đem gieo vào chậu đựng đất trồng có chất lượng tốt. Gieo mỗi hạt vào một chậu nhỏ hoặc gieo nhiều hạt chung vào chậu to, mỗi hạt cách nhau khoảng 4 cm.[5]
    • Đảm bảo giữ ấm cho hạt. Để có thể nảy mầm tốt, các hạt giống cần nhiệt độ ban ngày ít nhất vào khoảng 15ºC. Bạn có thể đặt chậu gieo hạt trong nhà kính hoặc dùng thảm sưởi để duy trì hạt ở nhiệt độ thích hợp.
    • Giữ cho đất ẩm nhưng không quá ướt. Phun một lớp sương mỏng lên mặt đất khi thấy đất bắt đầu khô.
    • Kiểm tra sự phát triển của hạt. Hạt nho thường nảy mẩm trong vòng 2-8 tuần.
  4. Step 4 Trồng cây con. {"smallUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images_en\/thumb\/3\/3e\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-7-Version-2.jpg\/v4-460px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-7-Version-2.jpg","bigUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images\/thumb\/3\/3e\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-7-Version-2.jpg\/v4-728px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-7-Version-2.jpg","smallWidth":460,"smallHeight":345,"bigWidth":728,"bigHeight":546,"licensing":"<div class=\"mw-parser-output\"><\/div>"} 4 Trồng cây con. Khi cây con mọc cao khoảng 8 cm, bạn hãy đem cây trồng vào chậu rộng khoảng 10 cm. Để có những cây nho khỏe mạnh nhất, bạn nên để các cây con trong nhà hoặc nhà kính cho đến khi cây đạt độ cao khoảng 30 cm, có bộ rễ khỏe mạnh và có ít nhất 5-6 chiếc lá. Quảng cáo
Phần 3 Phần 3 của 3:

Di chuyển cây nho ra ngoài trời

PDF download Tải về bản PDF
  1. Step 1 Chọn một vị trí thích hợp để trồng nho. {"smallUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images_en\/thumb\/8\/82\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-8-Version-2.jpg\/v4-460px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-8-Version-2.jpg","bigUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images\/thumb\/8\/82\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-8-Version-2.jpg\/v4-728px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-8-Version-2.jpg","smallWidth":460,"smallHeight":345,"bigWidth":728,"bigHeight":546,"licensing":"<div class=\"mw-parser-output\"><\/div>"} 1 Chọn một vị trí thích hợp để trồng nho. Để phát triển tốt, cây nho phải được trồng ở nơi có đủ ánh nắng, thoát nước tốt và có giàn cho cây leo.[6]
    • Chọn một vị trí có nắng. Để có kết quả tốt nhất, cây nho cần 7-8 tiếng ánh nắng toàn phần mỗi ngày.
    • Đảm bảo rằng bạn có nhiều không gian dành cho cây. Trồng các cây nho cách nhau khoảng 2,5 mét để chúng có thể phát triển tốt.
  2. Step 2 Chuẩn bị đất trước khi trồng. {"smallUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images_en\/thumb\/b\/bb\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-9-Version-2.jpg\/v4-460px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-9-Version-2.jpg","bigUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images\/thumb\/b\/bb\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-9-Version-2.jpg\/v4-728px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-9-Version-2.jpg","smallWidth":460,"smallHeight":345,"bigWidth":728,"bigHeight":546,"licensing":"<div class=\"mw-parser-output\"><\/div>"} 2 Chuẩn bị đất trước khi trồng. Cây nho đòi hỏi đất có độ thoát nước tốt. Nếu đất trồng cây có lượng sét cao hoặc độ thoát nước kém, bạn cần cải thiện đất bằng phân trộn đã hoại mục, cát hoặc các chất cải thiện chất lượng đất khác để tăng khả năng thoát nước. Một cách khác, bạn có thể trồng nho trên vườn nâng với hỗn hợp đất mùn, cát và phân trộn.
    • Kiểm tra độ pH trong đất trước khi trồng nho. Các giống nho khác nhau sẽ sinh trưởng tốt nhất trong đất trồng có độ pH khác nhau (độ pH 5.5-6.0 cho các giống nho bản địa, 6.0-6.5 cho các giống nho lai, và 6.5-7.0 cho giống nho thường), vì vậy, tốt nhất là bạn nên trồng nho ở nơi có độ pH thích hợp, hoặc điều chỉnh độ pH trước khi trồng.[7]
    • Nếu định trồng nho để làm rượu vang, bạn cần lưu ý rằng các loại đất khác nhau (ví dụ như đất cát, đất bùn, đất có nhiều đá vôi, nhiều sét) sẽ ảnh hưởng đến hương vị của rượu vang.[8]
  3. Step 3 Bón phân cho cây sau khi trồng. {"smallUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images_en\/thumb\/b\/b0\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-10-Version-2.jpg\/v4-460px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-10-Version-2.jpg","bigUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images\/thumb\/b\/b0\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-10-Version-2.jpg\/v4-728px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-10-Version-2.jpg","smallWidth":460,"smallHeight":345,"bigWidth":728,"bigHeight":546,"licensing":"<div class=\"mw-parser-output\"><\/div>"} 3 Bón phân cho cây sau khi trồng. Sau khi trồng nho được 2 tuần, bạn hãy bổ sung một lượng nhỏ phân bón 10-10-10 vào đất xung quanh gốc cây con.[9] Sau đó bạn cần bón phân mỗi năm một lần vào mùa xuân.
  4. Step 4 Làm giàn thích hợp cho cây nho. {"smallUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images_en\/thumb\/9\/92\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-11.jpg\/v4-460px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-11.jpg","bigUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images\/thumb\/9\/92\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-11.jpg\/v4-728px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-11.jpg","smallWidth":460,"smallHeight":345,"bigWidth":728,"bigHeight":546,"licensing":"<div class=\"mw-parser-output\"><\/div>"} 4 Làm giàn thích hợp cho cây nho. Cây nho cần có giàn hoặc trụ nâng đỡ. Trong năm đầu tiên (2 năm sau khi bắt đầu gieo hạt), khi cây còn nhỏ, các cọc cắm trong vườn là đủ để cây dựa vào và nâng cây lên khỏi mặt đất. Khi cây tăng trưởng, bạn sẽ phải uốn cây theo giàn hoặc trụ. Buộc đầu nhánh cây vào giàn và để cho cây leo theo giàn.[10]
  5. Step 5 Chăm sóc cây đúng cách và kiên nhẫn chờ đợi. {"smallUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images_en\/thumb\/3\/34\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-12.jpg\/v4-460px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-12.jpg","bigUrl":"https:\/\/www.wikihow.com\/images\/thumb\/3\/34\/Grow-Grapes-from-Seeds-Step-12.jpg\/v4-728px-Grow-Grapes-from-Seeds-Step-12.jpg","smallWidth":460,"smallHeight":345,"bigWidth":728,"bigHeight":546,"licensing":"<div class=\"mw-parser-output\"><\/div>"} 5 Chăm sóc cây đúng cách và kiên nhẫn chờ đợi. Cây nho thường mất ba năm mới bắt đầu cho quả. Trong suốt thời gian này, bạn cần chăm sóc và uốn cây đúng cách để có mùa thu hoạch tốt nhất.[11]
    • Năm đầu tiên: Theo dõi sự phát triển của cây. Chọn ba chồi khỏe nhất để lại. Ngắt bỏ tất cả các chồi khác. Ba chồi được để lại sẽ mọc khỏe hơn và tràn đầy sức sống hơn.
    • Năm thứ hai: Bổ sung phân bón cân đối cho cây. Ngắt các chùm hoa mới xuất hiện; việc để cho các cành nho ra quả sớm sẽ lấy đi năng lượng của cây. Loại bỏ tất cả các chồi hoặc nụ mọc bên dưới ba cành chính đã được chọn từ năm trước. Cắt tỉa cây đúng cách. Buộc lỏng các cành chính vào trụ hoặc giàn.
    • Năm thứ ba: Tiếp tục bón phân và loại bỏ các nụ và chồi mọc thấp. Trong năm này, bạn có thể để lại vài chùm hoa để có một mùa thu hoạch nho nhỏ.
    • Từ năm thứ tư trở đi: Tiếp tục bón phân và cắt tỉa cành. Từ năm này trở đi, bạn có thể để lại tất cả các chùm hoa và cho ra quả nếu thích.
    • Khi cắt tỉa cành, bạn cần lưu ý rằng nho sẽ ra quả trên các cành một năm tuổi (nghĩa là các cành cây mọc ra từ năm trước).
    Quảng cáo

Lời khuyên

  • Đừng mong đợi hạt nho sẽ cho ra cây nho y hệt như loại nho mà bạn đã lấy hạt giống. Kết quả có thể khiến bạn bất ngờ!
  • Hạt nho có thể ở trạng thái ủ mầm trong thời gian dài (thậm chí nhiều năm), vì hạt cây sẽ ngủ đông trong điều kiện này.
  • Nếu lần thử đầu tiên không thấy hạt nảy mầm, bạn hãy đem ủ lại và thử lại vào mùa sau.
  • Nếu không biết cách uốn và cắt tỉa các cành nho, bạn hãy nói chuyện với những người làm vườn hoặc vườn ươm để được giúp đỡ.

Bài viết wikiHow có liên quan

Trồng rêuCách đểTrồng rêu Diệt gốc câyCách đểDiệt gốc cây Cách đểDiệt cây tre Ngăn ngừa Sên trầnCách đểNgăn ngừa Sên trần Trồng cây dọc mùngCách đểTrồng cây dọc mùng Gieo hạt camCách đểGieo hạt cam Trồng cây bẫy kẹp (cây bẫy ruồi)Cách đểTrồng cây bẫy kẹp (cây bẫy ruồi) Giâm cành hoa hồngCách đểGiâm cành hoa hồng Cắt tỉa cây hoa giấyCách đểCắt tỉa cây hoa giấy Lấy Gai xương rồng Ra khỏi DaCách đểLấy Gai xương rồng Ra khỏi Da Cắt tỉa câyCách đểCắt tỉa cây Nhân giống cây treCách đểNhân giống cây tre Quảng cáo

Tham khảo

  1. http://smallfarms.oregonstate.edu/sites/default/files/publications/growing_table_grapes_ec1639_may_2011.pdf
  2. http://www.hortmag.com/weekly-tips/propagation/how-to-know-if-garden-seed-is-viable
  3. http://www.finegardening.com/jump-start-your-seeds
  4. http://www.hort.cornell.edu/reisch/grapegenetics/breeding/crossing3.html
  5. https://www.planetnatural.com/growing-grapes/
  6. http://smallfarms.oregonstate.edu/sites/default/files/publications/growing_table_grapes_ec1639_may_2011.pdf
  7. http://www.growingproduce.com/fruits/commentary-how-soil-ph-influences-grapes/
  8. http://winefolly.com/review/introduction-soil-types-wine/
  9. https://www.arborday.org/trees/fruit/care-grape.cfm
Hiển thị thêm
  1. https://extension.umaine.edu/highmoor/research/growing-grapes-in-maine/
  2. http://www.extension.umn.edu/garden/yard-garden/fruit/growing-grapes-for-home-use/

Về bài wikiHow này

Andrew Carberry, MPH Cùng viết bởi: Andrew Carberry, MPH Chuyên gia hệ thống thực phẩm Bài viết này đã được cùng viết bởi Andrew Carberry, MPH. Andrew Carberry đã làm việc với các khu vườn của trường học và tham gia chương trình từ nông trại đến trường học từ năm 2008. Hiện anh là Cộng tác viên Chương trình tại Winrock International, cụ thể là Nhóm Hệ thống Thực phẩm Dựa trên Cộng đồng. Bài viết này đã được xem 43.337 lần. Chuyên mục: Làm vườn Ngôn ngữ khác Tiếng Anh Tiếng Tây Ban Nha Tiếng Italy Tiếng Đức Tiếng Pháp Tiếng Nga Tiếng Bồ Đào Nha Tiếng Trung Tiếng Indonesia Tiếng Hà Lan Tiếng Séc Tiếng Ả Rập Tiếng Nhật Tiếng Hindi Tiếng Hàn
  • In
Trang này đã được đọc 43.337 lần.

Bài viết này đã giúp ích cho bạn?

Có Không Quảng cáo Cookie cho phép wikiHow hoạt động tốt hơn. Bằng việc tiếp tục sử dụng trang web của chúng tôi, bạn đồng ý với chính sách cookie của chúng tôi.

Bài viết có liên quan

Trồng rêuCách đểTrồng rêuDiệt gốc câyCách đểDiệt gốc câyDiệt cây treCách đểDiệt cây treNgăn ngừa Sên trầnCách đểNgăn ngừa Sên trần

Theo dõi chúng tôi

Chia sẻ

TweetPin It wikiHow
  • Chuyên mục
  • Nhà ở và Làm vườn
  • Làm vườn
  • Trang chủ
  • Giới thiệu về wikiHow
  • Các chuyên gia
  • Liên hệ với chúng tôi
  • Sơ đồ Trang web
  • Điều khoản Sử dụng
  • Chính sách về Quyền riêng tư
  • Do Not Sell or Share My Info
  • Not Selling Info

Theo dõi chúng tôi

--376

Từ khóa » Cách Trồng Nho Lùn Pháp Từ Hạt