Cái Gì Làm Nên Vệt Trắng Trên Bầu Trời Khi Máy Bay Bay Qua? - Dân Trí

Trước hết phải khẳng định ngay, vệt trắng này không phải là khói thải của động cơ máy bay như khói ô tô, xe máy mà nhiều người vẫn hình dung.

Các vệt trắng trên trời do máy bay tạo ra thường xuất hiện khi máy bay bay ở một độ cao nhất định (từ khoảng 10.000 mét trở lên). Về bản chất, nó giống như những luồng hơi ấm mà chúng ta thở ra trong những ngày đông lạnh giá. Luồng khí nóng, ẩm thải ra từ động cơ của máy bay sẽ gặp không khí lạnh trên cao với nhiệt độ và áp suất hơi nước rất thấp (nhiệt độ có thể xuống dưới -50 độ C). Sự chênh lệch nhiệt độ này sẽ làm cho hơi nước trong khí thải của động cơ ngưng tụ và đóng băng, và theo quán tính đường bay tạo thành vệt mây trắng hình sin uốn lượn kéo dài.

Có những lúc, bên cạnh vệt trắng chính hằn rõ trên bầu trời, chúng ta còn thấy có nhưng vệt trắng mờ hơn đi kèm. Đó chính là một dạng vệt trắng khác do cánh máy bay tạo ra, khi không khí trượt nhanh trên cánh, trở nên rất lạnh (do tụt giảm áp suất) và làm cho hơi nước ngưng tụ. Tuy nhiên loại vệt này mau tan biến hơn loại mà chúng ta đang tập trung tìm hiểu.

Trong những thành tố thải ra từ động cơ, khói muội là các cứ điểm ngưng tụ chính cho hơi nước. Các thành phần khác có mặt trong không khí cũng góp phần làm cho hơi nước ngưng tụ. Tùy thuộc vào độ cao của tuyến bay, sức gió, nhiệt độ và độ ẩm của không khí mà các vệt mây trắng này có độ dày mỏng và thời gian tồn tại ngắn hay dài khác nhau.

Khi máy bay bay ở độ cao thấp hơn hoặc trong điều kiện không khí rất khô thì máy bay không tạo ra vệt trắng này.

Người ta có thể căn cứ vào sự tồn tại của những vệt mây trắng này để dự báo thời tiết. Trường hợp các vệt trắng mờ và chỉ tồn tại một thời gian ngắn sau khi máy bay mất dạng thì chứng tỏ độ ẩm không khí thấp, và điều này báo hiệu thời tiết sẽ rất đẹp. Ngược lại, nếu các vệt mây trắng đậm, lâu tan (có thể kéo dài tới vài giờ sau) thì chúng ta có thể khẳng định không khí có độ ẩm lớn, và đây có thể là dấu hiệu sớm của một trận bão.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng, các vệt trắng này cũng là một “thủ phạm” gây ra hiệu ứng nhà kính, do chúng chặn các tia bức xạ hồng ngoại từ mặt đất phát lên, do đó giữ nhiệt lại trong bầu khí quyển, “đóng góp” vào tình trạng nóng lên toàn cầu. Đã có những thông tin cho biết, những vệt trắng do máy bay gây ra có ảnh hưởng đến bầu khí quyển chẳng kém gì lượng CO2 mà các động cơ máy bay thải ra. Và theo dự đoán của một số nhà nghiên cứu, với đà khai thác đường không ngày càng tăng hiện nay (trong đó có rất nhiều tuyến bay ở độ cao có thể tạo ra các vệt trắng) thì đến khoảng năm 2050, các vệt trắng sẽ vượt cả khí CO2 do động cơ máy bay thải ra trong việc gây hiệu ứng nhà kính và làm trái đất nóng lên.

Đã có nhiều nhà nghiên cứu đề xuất nên hạ thấp tuyến bay để tránh hiện tượng này. Theo tính toán thì ở độ cao từ 7.300 đến 9.400 mét, máy bay sẽ không tạo vệt trắng trong không khí. Tuy nhiên khi bay ở tầm thấp hơn thì không khí đậm đặc và sức cản không khí sẽ lớn hơn, kéo theo đó là việc máy bay phải đốt thêm nhiều nhiên liệu hơn. Điều này cũng đồng nghĩa với việc chất thải CO2 từ động cơ máy bay sẽ tăng lên. Mặt khác, điều này chắc chắn cũng sẽ gây ra nhiều khó khăn hơn đối với lực lượng kiểm soát không lưu.

Hiện tượng các vệt trắng trên bầu trời do máy bay gây ra rất phổ biến ở châu Âu và những nước phát triển. Ở Việt Nam, hiện tượng này ít gặp hơn. Nguyên nhân có thể do ở nước ta có ít sân bay và tuyến đường bay quốc tế. Mà như đã đề cập ở trên, muốn tạo ra các vệt trắng thì đòi hòi các máy bay phải bay ở độ cao phù hợp.

Hồng Quân(Tổng hợp)