Cam Kết 'Net Zero' Của Việt Nam Và Dự Thảo Quy Hoạch Điện VIII

Cam kết ‘Net Zero’ của Việt Nam và Dự thảo Quy hoạch Điện VIII

Theo dõi KTMT trên

Để hướng tới đích đến “Net Zero” sau đây 3 thập kỷ, giới chuyên gia kỳ vọng một sự chuyển dịch mạnh mẽ hơn nữa từ năng lượng hoá thạch sang năng lượng tái tạo, mà quan trọng nhất, xu hướng đó phải được thể hiện rõ qua Quy hoạch điện VIII.

Việt Nam cam kết mạnh mẽ đạt phát thải ròng bằng “0”

Tại Hội nghị Thượng đỉnh về biến đổi Khí hậu tổ chức trong khuôn khổ Hội nghị lần thứ 26 các Bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu (COP26), Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính đã công bố những cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu.

Hiện nay, biến đổi khí hậu là thách thức nghiêm trọng toàn cầu, đặc biệt Việt Nam là một trong các quốc gia đang phát triển, chịu ảnh hưởng nặng nề bởi tác động của biến đổi khí hậu. Tại COP26, Việt Nam đã có những cam kết mạnh mẽ cùng gần 150 quốc gia cam kết đưa mức phát thải ròng về "0" vào giữa thế kỷ; cùng với hơn 100 quốc gia đã tham gia Cam kết giảm phát thải metan toàn cầu vào năm 2030; cùng 140 quốc gia tham gia Tuyên bố Glasgow của các nhà lãnh đạo về rừng và sử dụng đất; cùng 48 quốc gia tham gia Tuyên bố toàn cầu về chuyển đổi điện than sang năng lượng sạch; cùng 150 quốc gia tham gia Liên minh hành động thích ứng toàn cầu…

“Mặc dù là nước đang phát triển, mới chỉ bắt đầu tiến hành công nghiệp hóa trong hơn ba thập kỷ qua, Việt Nam sẽ xây dựng và triển khai các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính mạnh mẽ hơn nữa bằng nguồn lực của mình, cùng với sự hợp tác và hỗ trợ của cộng đồng quốc tế, cả về tài chính và chuyển giao công nghệ; trong đó có thực hiện các cơ chế theo Thỏa thuận Paris, để đạt mức phát thải ròng bằng "0" (Net Zero) vào năm 2050” - Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã khẳng định.

Đây là cam kết mạnh mẽ của Việt Nam, cùng với nhiều nước trên thế giới thực hiện Net Zero vào năm 2050. Nhiều chuyên gia cho rằng, để hiện thực hóa điều này, trước mặt, cần sớm loại bỏ các dự án gây ô nhiễm môi trường, cùng với đó, có các giải pháp tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo vào hệ thống lưới điện Việt Nam.

Cam kết của Việt Nam tại COP26 được cộng đồng quốc tế đánh giá cao. Nhiều quốc gia, tổ chức quốc tế, đối tác phát triển, tập đoàn đa quốc gia, đặc biệt là các định chế tài chính, tập đoàn lớn về năng lượng tái tạo đã cam kết, đề nghị được hợp tác với Việt Nam trong triển khai thực hiện cam kết.

Ngay sau COP26, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành khẩn trương nghiên cứu, xây dựng Chương trình, Kế hoạch triển khai thực hiện các cam kết của Việt Nam. Việc thực hiện các cam kết tại COP26, đặc biệt là cam kết đưa mức phát thải ròng về "0" vào giữa thế kỷ là xu thế tất yếu, không thể đảo ngược; việc triển khai thực hiện kịp thời các cam kết này sẽ mang lại lợi ích lớn và lâu dài cho đất nước. Việt Nam cần tận dụng cơ hội này để thực hiện tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng carbon thấp.

Thúc đẩy chuyển dịch năng lượng sạch

Theo chuyên gia cao cấp năng lượng Nguyễn Anh Tuấn, Việt Nam hiện vẫn là một nước đang phát triển nên nguồn lực còn hạn chế. Việc triển khai thực hiện kịp thời cam kết tại COP26 sẽ mang lại lợi ích lớn và lâu dài cho đất nước; là cơ hội để thực hiện tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng sử dụng các nguồn năng lượng xanh, carbon thấp; chuyển đổi mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Chính vì vậy chúng ta phải tận dụng, tranh thủ tốt nhất cơ hội hiện có từ sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế, huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực trong và ngoài nước để có thể thực hiện chương trình quan trọng, có ý nghĩa nhiều mặt này.

Với các cam kết của Việt Nam tại Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu (COP26), nhiều chuyên gia và doanh nghiệp cho rằng, dự thảo Quy hoạch điện VIII cần đưa năng lượng tái tạo phát triển nhanh hơn, bên cạnh việc loại bỏ dần các dự án điện than. Đặc biệt, Quy hoạch điện VIII được hy vọng sẽ tạo ra bước đổi mới quan trọng; là cơ sở, nền tảng để huy động các nguồn lực, đầu tư phát triển ngành điện, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Hơn nữa, đây cũng là công cụ để kiểm soát, quản lý hiệu quả, bền vững, đảm bảo an ninh các nguồn năng lượng cho quốc gia.

Sở dĩ vấn đề năng lượng được quan tâm hàng đầu bởi hiện nay, năng lượng là lĩnh vực phát thải lớn nhất ở nước ta. Theo Kịch bản phát thải trong điều kiện phát triển thông thường (BAU) của Việt Nam, đến 2050, 81% lượng phát thải đến từ năng lượng. Vậy năng lượng sẽ là ngành quyết định mục tiêu phát thải ròng bằng “0” của Việt Nam.

Theo các chuyên gia, Việt Nam đang ở thời điểm “thiên thời, địa lợi, nhân hòa” về chuyển đổi năng lượng. Thiên thời là với các cam kết mạnh mẽ tại COP26, các nước như Việt Nam sẽ có cơ hội nhận được các hỗ trợ tài chính, công nghệ trong quá trình chuyển đổi năng lượng. Địa lợi là Việt Nam đã có tiềm năng năng lượng tái tạo hàng đầu Đông Nam Á. Tận dụng lợi thế này để phát triển các nguồn điện sạch, không xây thêm điện than mới và từng bước đóng cửa các nhà máy điện than đang vận hành. Nhân hòa, đó là lãnh đạo có tầm nhìn đột phá khi chọn con đường năng lượng sạch để kiến tạo sự thịnh vượng cho quốc gia.

Theo Hội đồng Năng lượng Gió Toàn cầu (GWEC), để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 - Net Zero, Việt Nam cần dừng triển khai các dự án than mới, cũng như đưa ra lộ trình tiến tới loại bỏ các dự án điện than hiện tại. Bởi hiện nay, với xu hướng toàn cầu chuyển dịch năng lượng khỏi nhiên liệu hóa thạch, phát triển điện than đang khép lại và các dự án điện than mới sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong việc huy động tài chính.

Quy hoạch điện VIII ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo

Theo Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh (GreenID), dự thảo Quy hoạch Điện VIII, Việt Nam hủy bỏ khoảng 7.800 MW nguồn điện than gồm các dự án Quỳnh Lập I&II ở Nghệ An, Vũng Áng III ở Hà Tĩnh, Long Phú II&III ở Sóc Trăng. Đây là kết quả đáng ghi nhận của quá trình kiên trì vận động, đề xuất của các cơ quan chính quyền các tỉnh, người dân địa phương, nhà khoa học và các đối tác phát triển. Đồng thời, tăng thêm công suất điện gió, đặc biệt điện gió ngoài khơi…

Theo Phó cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo Bùi Quốc Hùng, Bộ Công Thương đang tập trung hoàn thiện Quy hoạch điện VIII theo hướng bền vững, dành nhiều không gian cho phát triển các nguồn năng lượng xanh, sạch và thân thiện với môi trường với chi phí sản xuất điện hợp lý, hài hòa giữa lợi ích của Nhà nước, nhà đầu tư và người sử dụng điện, đáp ứng các cam kết của Việt Nam đối với quốc tế về giảm thiểu tối đa phát thải các loại khí nhà kính gây ô nhiễm môi trường.

Trong bối cảnh địa chính trị và địa kinh tế trên thế giới có nhiều biến động, xu thế chuyển dịch sang nguồn năng lượng xanh, sạch diễn ra mạnh mẽ sau COP26 và thực tiễn phát triển rất nhanh của khoa học công nghệ, giao Bộ Công Thương bám sát tinh thần chỉ đạo tất cả vì mục tiêu chung, phát triển bền vững đất nước, đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên hết, trước hết để tiếp tục hoàn thiện Quy hoạch điện VIII.

Theo đó, Quy hoạch điện VIII phải bám sát định hướng của Bộ Chính trị về Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam tới năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, các nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ về phát triển kinh tế - xã hội trong thời gian tới và cam kết của Việt Nam tại COP26.

Đồng thời, nâng cao tính tự chủ của ngành năng lượng, giảm thiểu tối đa sự phụ thuộc và nước ngoài. Việc này liên quan trực tiếp đến quan điểm khai thác tối đa và hợp lý nguồn tài nguyên năng lượng sơ cấp trong nước cho sản xuất điện như nguồn khí tự nhiên, năng lượng gió, mặt trời, sóng biển… và cân đối sử dụng nguồn LNG nhập khẩu hợp lý.

Hội đồng thẩm định thông qua dự thảo Quy hoạch Điện VIII

Ngày 26/4, Phó thủ tướng Lê Văn Thành chủ trì cuộc họp của Hội đồng thẩm định quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2045 (quy hoạch điện VIII). Đây là quy hoạch quan trọng trong hệ thống quy hoạch ngành quốc gia.

Theo Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên, quá trình hoàn thiện quy hoạch điện VIII trên nguyên tắc đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên hết, khắc phục những tồn tại, hạn chế của các quy hoạch điện trước đây. Theo đó, tổng quy mô công suất nguồn điện dự kiến phát triển đến năm 2030 khoảng 146.000 MW, giảm khoảng 35.000 MW so với phương án trước.

Quy hoạch lần này đã khắc phục được tồn tại về cơ cấu nguồn điện, giảm điện than, tăng năng lượng tái tạo và không phát triển hệ thống truyền tải liên miền đến năm 2030. Mặt khác, quy hoạch cũng phát huy hài hòa tiềm năng, lợi thế của các địa phương trong tổng thể cân đối chung và cơ bản đảm bảo cân đối giữa các nguồn điện, giữa vùng, miền...

Trên cơ sở đó, Hội đồng đã bỏ phiếu đánh giá với đa số phiếu nhất trí thông qua quy hoạch điện VIII.

Lan Anh