Can Chi Là Gì? Ý Nghĩa Và ứng Dụng Lớn Lao Của Can Chi

Tý Sửu Dần Mão Thìn Tị Ngọ Mùi Thân Dậu Tuất Hợi

• Trang chủ
• Tử vi

Can Chi là gì? Ý nghĩa và ứng dụng lớn lao của Can Chi trong đời sốngThứ Ba, 11/02/2020 14:49 (GMT+07) Theo dõi Lịch ngày TỐT trên (Lichngaytot.com) Can Chi vốn rất quen thuộc với chúng ta, thế nhưng không phải ai cũng hiểu rõ khái niệm Can Chi là gì và những ý nghĩa cũng như ứng dụng của nó. Nếu bạn còn điều gì chưa rõ, hãy theo dõi bài viết dưới đây!

1. Can Chi là gì?

Can chi hay còn có cách gọi khác là Thiên Can, Địa Chi hoặc Thập Thiên Can, Thập Nhị Địa Chi. Đây vốn là những đơn vị rất quen thuộc và gần gũi đối với người dân Á Đông, thường được sử dụng trong việc tính hệ thống lịch pháp cũng như các ngành học thuật khác. Tuy vậy, nguồn gốc của Can Chi không thật rõ ràng, có sách cho rằng Can Chi do Đại Sào phát hiện ra cách tính Can Chi thông qua việc đếm các đốt ngón tay, trong đó Giáp, Ất, Bính, Đinh… dùng để đặt tên cho các ngày trong năm, gọi chung là Thiên Can, còn Tý, Sửu, Dần, Mão được dùng để đặt cho các tháng trong năm, gọi chung là Địa Chi. 10 Thiên Can gồm có: Giáp, Ất, Bính, Đinh, Mậu, Kỷ, Canh, Tân, Nhâm, Quý 12 Địa Chi gồm có: Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tị, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi Khi đã xây dựng được 10 Thiên Can và 12 Địa Chi thì người ta phối hợp hai yếu tố này lại để tính năm, tháng, ngày, giờ. Sự phối hợp đầu tiên là ghép hai đơn vị đầu của Can và Chi lại, ta được Giáp Tý, tiếp đó sẽ đến Ất Sửu, Bính Dần, Đinh Mão… Cứ ghép lần lựa như vậy, ta sẽ được ghép được 60 lần. Do vậy, chu kỳ phối hợp của Thiên Can và Địa Chi sẽ là 60.

2. Ý nghĩa của Can Chi

Sau khi biết Can Chi là gì, ta cũng nên biết thêm về ý nghĩa của Can Chi. Quan niệm cho rằng người xưa lấy 10 Thiên Can để miêu tả chu kỳ tuần hòa của Mặt Trời có tác động trực tiếp đến sự sinh trưởng và phát triển của vạn vật. Cụ thể: (I) Giáp: Có nghĩa là mở, ý chỉ dấu hiệu vạn vật được tách ra, bắt nguồn sự sống. (II) Ất: Có nghĩa là kéo, ý chỉ quá trình vạn vật bắt đầu quá trình nhú mầm, sinh trưởng (III) Bính: Có nghĩa là sự đột ngột, khi vạn vật bắt đầu lộ ra trên mặt đất (IV) Đinh: Có nghĩa là mạnh mẽ, khi vạn vật bước vào quá trình phát triển mạnh mẽ (V) Mậu: Có nghĩa là rậm rạp, tức chỉ giai đoạn vạn vật bắt đầu xanh tốt (VI) Kỷ: Có nghĩa là ghi nhớ, chỉ giai đoạn vạn vật bắt đầu thành hình để phân biệt được. (VII) Canh: Có nghĩa là chắc lại, khi vạn vật bắt đầu kết quả. (VIII) Tân: Có nghĩa là mới, vạn vật bước vào thời kỳ thu hoạch. (IX) Nhâm: Có nghĩa là gánh vác, ý chỉ dương khí có tác dụng nuôi dưỡng vạn vật. (X) Quý: Có nghĩa là đo, chỉ sự vật khi đã có thể đo lường được. 12 Địa chi dùng để miêu tả chu kỳ vận động của Mặt Trăng, gây tác động đến quá trình phát triển của sinh vật. Trong đó: (1) Tý: Là nuôi dưỡng, tu bổ, tức vạn vật bắt đầu nảy nở nhờ có dương khí. (2) Sửu: Là kết lại, khi các mầm non tiếp tục quá trình lớn lên. (3) Dần: Là sự thay đổi, dẫn dắt, khi các mầm non bắt đầu vươn lên khỏi mặt đất. (4) Mão: Là đội, khi tất cả vạn vật đã nứt khỏi mặt đất để vươn lên. (5) Thìn: Là chấn động, chỉ quá trình phát triển của vạn vật sau khi trải qua biến động. (6) Tị: Là bắt đầu, khi vạn vật đã có sự khởi đầu. (7) Ngọ: Là tỏa ra, khi vạn vậy đã bắt đầu mọc cành lá. (8) Mùi: Là ám muội, khi khí âm bắt đầu xuất hiện, khiến vạn vật có chiều hướng phát triển yếu đi. (9) Thân: Là thân thể, khi vạn vật đều đã trưởng thành. (10) Dậu: Là sự già cỗi, khi vạn vật đã già đi. (11) Tuất: Là diệt, tức chỉ đến một thời điểm nào đó, vạt vật sẽ đều suy yếu và diệt vong. (12) Hợi: Là hạt, khi vạn vật lại quay trở về hình hài hạt cứng. Từ đây, ta có thể thấy việc 10 Thiên Can và 12 Địa Chi được xây dựng dựa trên sự nhận thức đặc điểm hoạt động của Mặt Trời và Mặt Trăng. Người xưa thường lấy Mặt Trời và Trời làm dương, còn Mặt Trăng và Đất để làm âm, do đó lẽ dĩ nhiên, 10 Thiên Can được phối với trời, 12 Địa Chi phối với đất, vậy nên mới hình thành tên gọi Thiên Can và Địa Chi. Ngoài ra, các Chi vốn không được gán với các con vật ngay từ đầu như mọi người vẫn nghĩ. Đến khoảng đầu Công nguyên, người Trung Hoa mới gán các chi với các con vật. Tuy nhiên, nguồn gốc của việc này không quá rõ ràng, có ý kiến cho rằng việc này gắn với truyền thuyết trong Phật giáo, thứ tự 12 con giáp là thứ tự của 12 con vật đã đến từ biệt khi Phật Thích Ca Mâu Ni nhập cõi Niết Bàn. Lần lượt là: Tý (chuột), Sửu (trâu), Dần (hổ), Mão (Mèo, thỏ), Thìn (rồng), Tị (rắn), Ngọ (ngựa), Mùi (dê), Thân (khỉ), Dậu (gà), Tuất (chó), Hợi (lợn).

3. Âm dương Ngũ hành của Can Chi

Từ thời xưa, người Trung Hoa đã đưa ra thuyết Ngũ hành về 5 yếu tố cấu tạo nên vật chất của thế giới và mỗi yếu tố có một tính chất riêng biệt, cụ thể: Kim: Kim loại, có tính cứng rắng, bền chắc và lạnh lẽo Mộc: Gỗ, có khả năng tăng trưởng, dẻo dai, sức chịu đựng tốt Thủy: Nước, có tính mềm mại, giỏi thích nghi nhưng dễ biến đổi Hỏa: Lửa, tính nóng, sáng tỏ, linh hoạt Thổ: Đất, đầy đặn, khả năng chịu đựng tốt, cái nôi của vạn vật. Nguồn gốc của cả 5 yếu tố này đều bắt nguồn từ Thái Cực, là trạng thái hoàn toàn sơ khai, chưa hề có sự phân chia, mang tính toàn thể của vạn vật. Bên cạnh đó, theo Kinh Dịch, “Thái Cực sinh lưỡng nghi”, tức Thái Cực cũng là nguyên nhân nảy sinh 2 yếu tố Âm và Dương (Lưỡng nghi). Vì vậy, ta lập được bảng sau:

Thiên Can	Địa Chi	Âm Dương	Ngũ hành
Giáp	Dần	Dương	Mộc
Ất	Mão	Âm
Bính	Tị	Âm	Hỏa
Đinh	Ngọ	Dương
Mậu	Thìn, Tuất	Dương	Thổ
Kỷ	Sửu, Mùi	Âm
Canh	Thân	Dương	Kim
Tân	Dậu	Âm
Nhâm	Hợi	Âm	Thủy
Quý	Tý	Dương

4. Phương vị và mùa vượng của Can Chi

Phương vị của Can Chi được xác định thông qua việc quan trắc sự vận động của Mặt Trời, Mặt Trăng và Ngũ tinh trong bầu trời. Vạn vật trong vũ trụ đều trải qua bốn thời kỳ: Sinh, thịnh, suy, tử. Thời kỳ thịnh tức là thời kỳ “nắm lệnh”. Người ta cũng có thể lấy Can Chi để biểu tượng cho việc này. Kết hợp cả hai yếu tố phương vị và mùa vượng của Can Chi, ta có thể lập nên bảng tổng hợp sau:

Thiên Can	Địa Chi	Phương vị	Mùa vượng
Giáp	Dần	Đông	Xuân
Ất	Mão
Bính	Tị	Nam	Hạ
Đinh	Ngọ
Mậu	Thìn, Tuất	Ở giữa	Tháng cuối mỗi mùa
Kỷ	Sửu, Mùi
Canh	Thân	Tây	Thu
Tân	Dậu
Nhâm	Hợi	Bắc	Đông
Quý	Tý

Ngoài ra, bạn có thể xem thêm chi tiết ở bài viết: Hướng dẫn cách phối Can, Chi, Ngũ hành, phương vị vào 12 cung tử vi.

5. Nghề nghiệp đại diện cho Can Chi

- Thiên Can Giáp, Ất và Địa Chi Dần, Mão thuộc Mộc: Đại diện cho các nghề sơn lâm, chế biến gỗ, giấy, sách báo, đóng thuyền, làm vườn, trồng cây cảnh hoặc sản xuất trang phục, nghề dệt… - Thiên Can Bính, Đinh và Địa Chi Tị, Ngọ thuộc Hỏa: Đại diện cho các nghề thuốc súng, nhiệt năng, quang học, xăng dầu, các sản phẩm đồ điện, cao su, hóa học, luyện kim… - Thiên Can Mậu, Kỷ và Địa Chi Thìn, Tuất, Sửu, Mùi thuộc Thổ: Đại diện cho các nghề nông nghiệp, chăn nuôi, khai hoang, các công việc giao dịch về đất đai, buôn bán bất động sản, nghề sản xuất phân bón, thức ăn cho gia súc, khoáng vật, đất đá, gạch ngói, xi măng, đồ gốm, đồ cổ, xây dựng,… - Thiên Can Canh, Tân và Địa Chi Thân, Dậu thuộc Kim: Đại diện cho các nghề khai thác và buôn bán vàng bạc, châu báu, khoáng sản, kim loại, sản xuất máy móc, thiết bị nghiên cứu hóa học, thủy tinh, các công cụ giao thông,… - Thiên Can Nhâm, Quý và Địa Chi Hợi, Tý thuộc Thủy: Đại diện cho các nghề nước giải khát, hoa quả, đồ trang sức mỹ nghệ, hóa mỹ phẩm, giao thông vận tải, vận chuyển hàng hóa, chăn nuôi thủy hải sản, mậu dịch, du lịch, khách sạn, buôn bán,…. Quỳnh Hương (Tổng hợp) Xem các bài viết khác: 12 cung trong lá số tử vi - nguyên tắc căn bản giải đoán vận mệnh đời người24 tiết khí trong năm có những tên gọi gì, thời gian tương ứng, đặc điểm, ý nghĩa ra sao?Tại sao có ngày nhuận? Ngày nhuận sinh ra là để làm gì? Thủy Bùi [email protected]

Bình luận

GửiGửi bình luận

Tin cùng chuyên mục

Con số may mắn hôm nay 20/12/2025 theo tuổi: Mùng 1 nhặt TIỀN lộcNgười thuộc 1 trong 3 tuổi này tuy THẲNG tính nhưng không thù dai, nói xong là THÔI!Dự đoán tháng 11 âm lịch năm Ất Tỵ 2025: Thần Tài chọn đúng 3 tuổi để ban PHƯỚC, tiền vàng đầy túi – 2 tuổi vẫn chưa thoát ĐENTử vi hôm nay: 4 con giáp tiền tài tăng tiến ngày 19/12/2025, vận may đỏ rựcTử vi thứ 6 ngày 19/12/2025 của 12 con giáp: Ngọ thu lợi, Tý dễ thâm hụt2 ngày cuối tuần này 20-21/12, chúc mừng 3 con giáp hạnh phúc trọn vẹn, TÌNH đỏ như son

Tin cũ hơn

• CAN CHI: Đầy đủ kiến thức cơ bản về 10 Thiên Can và 12 Địa Chi
• Can chi ngũ hành: Lý giải chi tiết về sự kết hợp can chi
• Thiên can Bính: Luận giải chi tiết tính chất và vận mệnh các tuổi can Bính

• Giới thiệu cách tính giờ theo Can Chi và căn cứ để tính giờ theo Can Chi
• Can thủy, chi thủy, khúc thủy, thuận thủy là dòng nước như thế nào?
• Thập can tọa chi và hành vận tốt xấu
• Hướng dẫn cách tính lịch Can Chi dựa trên lịch Dương nhanh chóng và đơn giản

Tử vi

• Xem sao hạn
• Xông đất
• Tử vi tháng
• Vận trình năm
• Xem năm lấy chồng
• Sinh con hợp tuổi
• Xem tình duyên
• Xem tuổi xây nhà
• Đặt tên cho con
• Tính trùng tang
• Kiến thức Tử vi
• 12 con giáp
• Cân xương tính số
• Sinh con theo ý muốn
• Tử vi trọn đời
• Con số may mắn hôm nay

Giải mã giấc mơ

• Thực vật
• Động vật
• Cơ thể
• Đồ dùng
• Thiên nhiên
• Hành động
• Phật - Quỷ
• Con người
• Thực phẩm
• Địa điểm
• Sống chết
• Tổng hợp

Đọc nhiều

• 1 2 tuần cuối cùng của năm 2025: Đây là 5 cái tên rũ sạch NGHÈO khó, thanh toán hết NỢ nần, tự tin đón 2026
• 2 Thời khắc chuyển giao năm cũ sang năm mới 2026: Đường kiếm tiền của 5 tuổi rộng thênh thang, tiền bạc đổ về từ mọi hướng
• 3 Thần Tài hóa VÀNG phát lộc - 3 con giáp cực HÊN cực đỏ trong 60 ngày tới, TIỀN về ví chẳng kém ai!
• 4 Tử vi thứ 5 ngày 18/12/2025 của 12 con giáp: Thìn vô tư, Mùi mạnh mẽ
• 5 Tử vi tuần mới của 12 con giáp (15 - 21/12/2025): Mùi gặp thị phi, Hợi minh mẫn
• 6 Giữa tuần bất cẩn là TIỀN RƠI, 3 con giáp gặp hạn hao tài, tiền khó kiếm lại còn dễ mất!
• 7 Tử vi thứ 4 ngày 17/12/2025 của 12 con giáp: Thìn nhanh nhẹn, Tị nóng tính
• 8 Con số may mắn hôm nay 18/12/2025 theo năm sinh chọn số chuẩn ăn LỘC to
• 9 Càng về cuối tháng 10 âm LỘC càng tăng tốc kéo về, 3 con giáp âm thầm CHỐT lời lớn!
• 10 Con số may mắn hôm nay 17/12/2025 theo năm sinh ĐÀO RA LỘC thần Tài

Thích trang Chia sẻX×Đăng nhậpEmail* Mật khẩu* Ghi nhớ đăng nhập Quên mật khẩuĐăng nhậpHoặc đăng nhập bằngFacebookGoogleAppleZaloChưa có tài khoản? Đăng ký!Khi bấm đăng ký/đăng nhập bạn đã đồng ý với Điều khoản dịch vụ và Chính sách bảo mật & bảo vệ dữ liệu cá nhân.Lịch ngày TỐT - Chuyên trang Lịch Vạn Niên, xem ngày tốt xấu, tử vi, phong thuỷ...×Đăng ký tài khoảnEmail* Nhập mật khẩu* Đăng kýHoặc đăng nhập bằngFacebookGoogleAppleZaloChưa có tài khoản? Đăng nhập tại đây!Khi bấm đăng ký/đăng nhập bạn đã đồng ý với Điều khoản dịch vụ và Chính sách bảo mật & bảo vệ dữ liệu cá nhân.Lịch ngày TỐT - Chuyên trang Lịch Vạn Niên, xem ngày tốt xấu, tử vi, phong thuỷ...×Quên mật khẩu

Nhập địa chỉ Email đăng ký tài khoản của Bạn để lấy lại mật khẩu mới!Email* Lấy lại mật khẩuLịch ngày TỐT - Chuyên trang Lịch Vạn Niên, xem ngày tốt xấu, tử vi, phong thuỷ...×Thông báo

Bạn đã lấy lại mật khẩu thành công, vui lòng kiểm tra địa chỉ Email để đăng nhập tài khoản.Quay lại đăng nhậpLịch ngày TỐT - Chuyên trang Lịch Vạn Niên, xem ngày tốt xấu, tử vi, phong thuỷ...