Cao ích Mẫu điều Trị đau Bụng Kinh, Bế Kinh Và Những điều Lưu ý

Không phải ngẫu nhiên mà GS. Đỗ Tất Lợi xếp cây ích mẫu đứng đầu trong danh sách những cây thuốc điều trị bệnh phụ nữ. Ngay từ tên gọi, chúng ta cũng đã thấy được vai trò của nó đối với phụ nữ. Tuy nhiên, có phải phụ nữ nào cũng dùng được cây ích mẫu? Hơn nữa, khi ích mẫu đã được điều chế dưới dạng cao thì việc dùng cây ích mẫu hay cao ích mẫu sẽ tiện lợi và hiệu quả hơn?

Cao ích mẫu là gì?

Cao ích mẫu là sản phẩm ở dạng cao (thường là cao lỏng), đã được điều chế qua quá trình cô đặc nước sắc từ các vị thuốc, trong đó có vị chủ đạo là ích mẫu.

Thành phần của cao IM

Công thức về thành phần và tỉ lệ các vị thuốc để làm nên Cao ích mẫu cũng đa dạng. Tuy nhiên, toa thuốc được xem là chuẩn mực thường gồm ba vị ích mẫu, hương phụ và ngải cứu với tỉ lệ 800 g : 250 g : 200 g (hoặc xê dịch đôi chút). Ngoài các vị trên, người ta cũng cho thêm một lượng tá dược vừa đủ (như si rô, cồn 15 độ) để dẫn thuốc và giúp thuốc dễ uống hơn.

Cao có tác dụng như vị thuốc ích mẫu. Tuy nhiên, nhờ có sự kết hợp của hương phụ và ngải cứu mà cao cho hiệu quả tối ưu hơn là dùng ích mẫu độc vị (hương phụ, ngải cứu cũng là những vị thuốc tốt cho sức khỏe sinh lý phụ nữ). Thực tế cho thấy, các thang thuốc nam thường kết hợp nhiều vị để bổ sung, chế ước hoạt tính lẫn nhau, giúp cho tác dụng điều trị bệnh được bền vững và hiệu quả nhất.

• Tham khảo: Cây ích mẫu điều trị rối loạn kinh nguyệt, bế kinh, tắc kinh

Ai nên và không nên dùng cao ích mẫu?

Vô kinh, bế kinh: Điều trị kinh nguyệt không đều là tác dụng thường được nhắc đến của Cao ích mẫu. Tuy nhiên, kinh nguyệt không đều ở đây phải được hiểu là bị bế kinh, trễ kinh lâu ngày (thường là quá 20 ngày, 1 tháng, 2 tháng hoặc lâu hơn mà vẫn chưa thấy kinh). Như vậy, những trường hợp này chỉ cần dùng cao này khoảng 1 tuần tới một tháng (thường là nửa tháng và tùy cơ địa) là có thể có kinh lại. Bên cạnh đó, những phụ nữ không có kinh (vô kinh) cũng nên dùng.

Ngược lại, với những phụ nữ bị rong huyết, rong kinh, một hai tuần có kinh một lần hay có kinh sớm thì không được dùng cao ích mẫu. Bởi lẽ, theo y học cổ truyền, ích mẫu là vị thuốc hoạt huyết, giúp phá huyết ứ và sản sinh huyết mới. Vì vậy, nếu bạn đang bị rong kinh mà dùng cao thì tình trạng bệnh sẽ càng nặng hơn (khi hỏi một số phụ nữ nông thôn về Cao ích mẫu, một vài người nói vị thuốc này gây “rong kinh” là như vậy, hay nói đúng hơn, Cao có thể gây xuất huyết nhiều hơn và làm tình trạng rong kinh nặng hơn) (1) (2) (3).

Đau bụng kinh: Bên cạnh kinh nguyệt không đều thì đau bụng kinh cũng là điều gây ra phiền toái cho các chị em phụ nữ, nhất là những phụ nữ có đặc điểm công việc phải thường xuyên di chuyển, gặp gỡ khách hàng… Thông thường, theo kinh nghiệm dân gian thì trong những ngày có kinh nguyệt, chỉ cần uống một ly “nước mát” như nước sâm, nước dừa… và ăn nhiều trái cây là sẽ bớt đau bụng. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, các biện pháp ấy lại không hiệu quả, nhất là với những chị em bị rối loạn nội tiết tố. Vì vậy, cách ứng phó tức thời là ghé một cửa hàng thuốc Tây, mua những viên giảm đau hoặc ghé tiệm thuốc Tàu, mua một chai thuốc điều trị đau bụng kinh và thông thường thì các thầy thuốc sẽ giới thiệu chai Cao ích mẫu (1).

Ngoài ra, ích mẫu dạng cao với sự kết hợp của 3 vị thuốc kể trên còn có các tác dụng khác như: làm giảm các biểu hiện khó chịu lúc hành kinh (cáu gắt, nóng bừng mặt, bực bội trong người… ), giúp hạ huyết áp và làm giảm đau vùng thượng vị (trên bệnh nhân bị hội chứng dạ dày tá tràng) (1).

Lưu ý

• Liều lượng và thời gian sử dụng: Ích mẫu là vị thuốc an toàn nhưng không nên dùng quá liều (liều thường được dùng là 15 ml mỗi lần, ngày uống hai lần) và không dùng trong thời gian dài. Nếu sau một thời gian dài dùng thuốc mà không thấy có kinh thì các chị em nên đến bệnh viện để thăm khám bệnh trạng (vì có rất nhiều nguyên nhân tâm sinh lý làm ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt) (1).
• Đối tượng cần tránh: Những người bị hiếm muộn, phụ nữ muốn mang thai và đang mang thai không được dùng cao ích mẫu vì trong ích mẫu có hoạt chất ngừa thai (chống sự làm tổ của trứng đã thụ tinh) và gây co bóp tử cung, làm sẩy thai. Mặc khác, cần lưu ý rằng cao IM không phải là thuốc phá thai và không nên dùng với liều cao nhằm mục đích phá thai (vì sẽ dẫn đến nguy hiểm cho cả thai nhi và người mang thai, thậm chí gây tử vong). Ngoài ra, những người bị hạ huyết áp và có đồng tử mở rộng cũng không được dùng ích mẫu (1) (2) (3).
• Lựa chọn nhà cung cấp: Cao cây ích mẫu đã trở thành sản phẩm chăm sóc sức khỏe phụ nữ phổ biến và tiện dụng trong đời sống hiện đại. Tuy nhiên, người dùng cũng nên tìm hiểu kỹ nhà sản xuất và nhà cung cấp để tránh mua nhầm thuốc kém chất lượng.

▼ Nguồn tham khảo

1. Cao ích mẫu, https://opcpharma.com/san-pham/dieu-kinh/cao-ich-mau.html, ngày truy cập: 09/ 11/ 2019.
2. Đỗ Tất Lợi, Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam, Nxb Y học, 1999, trang 30.
3. Cẩn thận hiếm muộn vì cao IM, https://www.tienphong.vn/suc-khoe/can-than-hiem-muon-vi-cao-ich-mau-777777.tpo , ngày truy cập 09 tháng 11 năm 2019.