Câu Đơn Là Gì? Các Loại Câu đơn Thường Gặp, Ví Dụ

Trong môn Tiếng Việt lớp 5, các bài tập liên quan đến câu đơn khiến các bạn học sinh gặp nhiều khó khăn. Vậy câu đơn là gì? Các kiểu câu đơn như thế nào? Hãy cùng tìm câu trả lời chính xác nhất qua nội dung bài viết bên dưới nhé!

Nội dung bài viết

• 1 Câu đơn là gì?
• 2 Các loại câu đơn thường gặp
• 3 Tìm hiểu về cách đặt câu đơn đúng nhất
• 4 Các bài tập vận dụng kiến thức câu đơn

Câu đơn là gì?

Câu đơn là loại câu do một cụm chủ – vị tạo thành. Nó đòi hỏi sự hoàn chỉnh về mặt ý nghĩa, diễn tả được một ý tương đối trọn vẹn và đảm bảo đưa ra mục đích nói hoặc đối tượng hướng đến.

Theo đó, khi xét về mặt cấu tạo thì câu đơn chỉ bao gồm một nòng cốt câu. Nghĩa là, câu đơn chỉ gồm 2 thành phần chính là một chủ ngữ và một vị ngữ. Đồng thời, ở cuối câu đơn lúc nào cũng phải kết thúc bằng dấu chấm, dấu chấm than hoặc dấu hỏi chấm.

Ví dụ: 

• Mùa hè sắp đến. → Trong đó thì  “mùa hè” là chủ ngữ, “sắp đến” là vị ngữ.
• Cây hoa này rất đẹp. → Trong đó thì “cây hoa này” là chủ ngữ và “rất đẹp” là vị ngữ.

Các loại câu đơn thường gặp

Hiện nay, câu đơn có thể được chia làm 3 loại gồm câu đơn bình thường, câu đơn đặc biệt và câu đơn rút gọn. Cụ thể là: 

Các loại câu đơn thường gặp

• Câu đơn bình thường: Là câu đơn có đầy đủ 2 bộ phận chính chủ – vị làm nòng cốt của câu.
• Câu đơn rút gọn: Là dạng câu đơn không có đầy đủ 2 bộ phận chính chủ ngữ, vị ngữ. Một trong 2 bộ phận của câu sẽ bị lược bỏ trong khi giao tiếp. Tuy nhiên khi cần thiết thì người nói vẫn có thể hoàn thiện lại các bộ phận bị lược bỏ một cách dễ dàng.
• Câu đơn đặc biệt: Là dạng câu có 1 bộ phận duy nhất làm nhiệm vụ nòng cốt và thường không thể xác định được bộ phận đó là chủ ngữ hay vị ngữ. Loại câu này chỉ có thể hiểu được trong một bối cảnh giao tiếp cụ thể, và nếu tách ra khỏi bối cảnh đó thì sẽ không còn được tính là một câu nữa. Câu đơn đặc biệt thường biểu lộ cảm xúc hoặc nêu lên 1 nhận xét về một sự vật, sự việc hay hiện tượng nào đó.

Tìm hiểu về cách đặt câu đơn đúng nhất

Dựa vào khái niệm của 3 loại câu đơn nêu trên, chúng ta có thể thấy rõ sự khác biệt trong cấu tạo và chức năng của chúng. Do đó, khi đặt câu đơn cũng cần hết sức lưu ý các vấn đề sau:

Cách đặt câu đơn chuẩn nhất

• Trước khi đặt câu đơn bình thường cần phải xác định chính xác các bộ phận chủ ngữ, vị ngữ của câu. Chủ ngữ nói đến sự vật sự việc gì, còn vị ngữ sẽ biểu thị ý bạn muốn nói.
• Đối với câu đơn rút gọn phải đảm bảo có thể khôi phục lại các bộ phận nòng cốt khi cần thiết.
• Với câu đơn đặc biệt, cách đặt câu sẽ khó hơn 2 loại câu trên bởi nó không thể xác định chính xác bộ phận nòng cốt. Tuy nhiên, yêu cầu đặt ra là câu phải có nghĩa phù hợp với một ngữ cảnh nhất định.

Các bài tập vận dụng kiến thức câu đơn

Bài 1. Hãy tìm và chỉ ra các câu đơn có trong các câu bên dưới:

1. Vì không học bài nên Hạnh đã bị điểm kém trong bài kiểm tra tại lớp.
2. Vì trời mưa to nên chúng em không phải chào cờ.
3. Nếu cô giáo yêu cầu học thuộc bài thơ này thì em sẽ thực hiện theo lời cô dặn.
4. Buổi sáng rét buốt, em biết là mùa đông đã đến.

→ Gợi ý: Các câu đơn đó là câu 1 và câu 4

Bài 2: Tìm câu đơn trong đoạn văn sau đây, xác định chủ ngữ và vị ngữ của câu.

Đêm xuống, mặt trăng tròn vành vạnh sáng long lanh. Cảnh vật trở nên rất huyền ảo. Mặt ao sóng sánh, một mảnh trăng bồng bềnh ở trên mặt nước.

→ Gợi ý: Câu đơn là câu “Cảnh vật trở nên huyền ảo”.

• Chủ ngữ là “cảnh vật”.
• Vị ngữ là “trở nên rất huyền ảo”.

Bài 3: Hãy cho biết trong những câu dưới đây thì câu nào là câu đơn, xác định chủ ngữ và vị ngữ.

1. Ánh nắng ban mai trải xuống cánh đồng màu vàng óng, xua tan dần đi cái lạnh đầu đông.
2. Làn gió nhẹ lướt qua, những chiếc lá lay động rung rinh như những đốm lửa vàng, lửa đỏ bập bùng.
3. Nắng lên, nắng chan mỡ gà trên mọi cánh đồng lúa chín.

→ Gợi ý: Câu đơn là câu 1, trong đó chủ ngữ là “Ánh nắng ban mai”; vị ngữ là “ trải xuống cánh đồng màu vàng óng, xua tan dần đi cái lạnh đầu đông”.

Bài 4: Viết một đoạn văn có sử dụng các loại câu đơn.

→ Gợi ý: 

Đẹp quá! Cánh đồng quê hương trước mặt khiến tôi phải thốt lên vì sự thích thú. Sau một thời gian dài xa quê, nay tôi mới có dịp trở về để hít hà không khí đồng quê thơm mát dễ chịu. Từ trên bờ, tôi tranh thủ ngắm nhìn rồi chụp ảnh để ghi lại khoảnh khắc đáng nhớ này. Xa quê, nhớ nhà, nhớ cánh đồng lúa chín vàng. Đó là tất cả những cảm giác mà tôi sẽ luôn ghi nhớ trong lòng. Tôi ao ước được trở về với ký ức của tuổi thơ, sống trọn với cảm giác quê hương gần gũi, quá đỗi thân thương.

• Câu đơn đặc biệt: Đẹp quá!
• Câu đơn rút gọn: Xa quê, nhớ nhà, nhớ cánh đồng lúa chín vàng.

Với nội dung của bài viết trên, hi vọng là Kienthuctonghop.vn đã giúp các bạn học sinh nắm vững khái niệm câu đơn là gì cũng như các kiến thức khác về câu đơn. Hãy truy cập vào website của chúng tôi thường xuyên để cập nhật các bài viết bổ ích giúp hỗ trợ việc học tập nhé!

||Bài viết khác:

• Quan hệ từ là gì? chức năng, Phân loại quan hệ từ & Ví dụ
• Trợ từ là gì? Vai trò, phân loại trợ từ & – Bài tập vận dụng
• Đại từ là gì? Vai trò, phân biệt đại từ & Bài tập vận dụng
• Từ chỉ đặc điểm là gì? Tính chất và Lấy ví dụ minh họa
• Điệp ngữ là gì? Điệp từ là gì? Tác dụng của điệp ngữ