Cây Đại Tướng Quân: Tính Vị, Tác Dụng Và Bài Thuốc Chữa Bệnh

Đặt lịch hẹn

×

Cây Đại tướng quân

Cây Đại tướng quân

Đặt lịch

Cây Đại tướng quân còn có tên gọi khác là cây náng, tỏi voi, chuối nước. Dược liệu có tác dụng điều trị đau nhức xương khớp, bong gân, sai gân khi ngã. Ngoài ra, nhờ vị cay và tính mát, dược liệu còn có khả năng khắc phục tốt trĩ ngoại, rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, chướng bụng, khó tiêu…

Tên gọi, phân nhóm

Tên gọi khác: Cây náng, tỏi voi, chuối nước

Tên khoa học: Crinum asiaticum

Thuộc họ: Náng (danh pháp khoa học: Amaryllidaceae, tên gọi khác: Loa kèn đỏ).

Đặc điểm sinh thái

Mô tả

Cây Đại tướng quân thuộc loại cây thảo lưu niên, thân hành to, có chiều cao khoảng 1m, đường kính từ 5 – 10cm, thót lại thành cổ dài 12 – 15cm hoặc hơn. Thân dược liệu có hình trứng thuôn hoặc hình cầu. Lá dược liệu mọc từ gốc, rất nhiều lá mọc đối xứng hoặc so le với nhau. Lá có hình dải ngọn giáo, thân lá lõm, có khía ở mép trên. Mép lá nguyên, lá có chiều rộng từ 5 – 10cm, chiều dài trên 1m.

Dược liệu thường ra hoa vào mùa hè. Hoa dược liệu có hình tán, chúng nằm ở đầu một cán dẹp dài 40 – 60cm, to bằng ngón tay. Cụm hoa thường xuất hiện từ 6 – 12 hoa hoặc nhiều hơn. Hoa xuất hiện với màu trắng, có mùi thơm về chiều. Chúng thường được bao bọc bởi những mo dài 8 – 10cm. Hoa có phiến mảnh, các ống hoa giống nhau, dài, hẹp. 6 nhị có chỉ màu đỏ, bao phấn vàng. Quả mọng hình gần tròn có đường kính khoảng 3 – 5cm. Trong quả thường chỉ chứa một hạt.

Phân bố

Cây Đại tướng quân phân bố từ Ấn Độ đến Inđônêxia tới đảo Molluyc. Ở Việt Nam, dược liệu thường mọc hoang tại những nơi ẩm mát, dựa rạch. Ngoài ra, dược liệu còn được trồng để làm cảnh. Người ta tách con ra để trồng. Khi làm thuốc, chúng được thu hái quanh năm với nhiều bộ phận khác nhau. Sau đó rửa sạch phơi khô hoặc dùng tươi.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến và bảo quản

Bộ phận dùng: Toàn cây Đại tướng quân.

Thu hái: Tất cả các mùa trong năm. Đặc biệt là vào mùa hè khi dược liệu nở hoa.

Chế biến: Toàn bộ rễ, lá, thân, hoa, hạt dược liệu mang đi rửa sạch, phơi khô hoặc dùng tươi, sắc thuốc uống, bôi ngoài da hoặc nấu thành cao.

Bảo quản: Để tại những nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ẩm ướt.

Thành phần hóa học

Các bộ phận của cây Đại tướng quân, đặc biệt là thân chứa hoạt chất lycorin. Rễ cây chứa vitamin, alcaloid harcissin (lycorin) và những hợp chất kiềm làm cho dược liệu có mùi hôi của tỏi. Hạt dược liệu chứa lycorin và crinamin.

Tác dụng dược lý

Theo nghiên cứu dược lý hiện đại

Cây Đại tướng quân có tác dụng ngăn ngừa và điều trị những bệnh lý sau:

• Đau họng, đau răng
• Mụn nhọt, viêm da, viêm mủ da, loét ở móng bàn tay hoặc bàn chân
• Đau nhức xương khớp, bong gân, đòn ngã tổn thương
• Rắn cắn
• Rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, chướng bụng, khó tiêu
• Trĩ ngoại
• Long đờm, toát mồ hôi.

Ngoài ra ở Ấn Độ, người ta còn dùng thân dược liệu để chữa thiếu mật, rối loạn đường tiết niệu. Lá dược liệu dùng đắp làm tan sưng và điều trị các bệnh ngoài da.

Theo Y học cổ truyền

Thân dược liệu có vị đắng, hôi, tính nóng có tác dụng nhuận tràng, long đờm, tán hàn, giải độc, tiêu sưng. Lá dược liệu giúp long đờm, hạt có tác dụng lợi tiểu và điều kinh. Ngoài ra vị cay trong dược liệu còn có tác dụng thông huyết, tán ứ, giúp giảm đau và tiêu sưng.

Tính vị

Vị cay, đắng, tính mát (lá, hạt), tính ấm (thân), có độc.

Qui kinh

Qui vào kinh phế, tỳ và vị.

Liều dùng và cách dùng

Dùng 10 – 30 gram/ngày. Có thể phơi khô hoặc dùng tươi, sắc thuốc uống, bôi ngoài hoặc nấu thành cao.

Bài thuốc

Bài thuốc chữa bệnh từ cây Đại tướng quân gồm:

• Bài thuốc từ cây Đại tướng quân điều trị đau nhức khớp xương, bong gân, sai gân khi ngã: Dùng 20 gram lá dược liệu rửa sạch với nước muối và để ráo nước. Để dược liệu lên sàn và thực hiện giã hơi giập. Thêm chút rượu, hơ nóng và đắp vào chỗ đau. Dùng gạc sạch băng lại. Thực hiện liên tục trong 3 ngày. Hoặc dùng 10 lá cây Đại tướng quân, 8 gram lá bạc thau, 10 gram lá cây đòn gánh rửa sạch với nước muối và để ráo nước. Cho tất cả nguyên liệu vào cối và thực hiện giã nát. Đắp vào chỗ đau. Dùng gạc sạch băng lại.
• Bài thuốc từ cây Đại tướng quân điều trị đau nhức khớp xương, bong gân: Dùng 30 gram lá cây Đại tướng quân tươi, 30 gram mua thấp tươi, 20 gram dạ cầm tươi rửa sạch với nước muối và để ráo nước. Cho tất cả nguyên liệu vào cối và thực hiện giã nát. Đắp vào chỗ đau. Dùng gạc sạch băng lại.
• Bài thuốc từ cây Đại tướng quân điều trị các bệnh ngoài da, mụn nhọt, rắn cắn: Lá dược liệu mang đi rửa sạch với nước muối, để ráo nước. Cho dược liệu vào cối và thực hiện giã nát. Đắp vào vùng da bị bệnh. Dùng gạc sạch băng lại. Hoặc cho dược liệu vào cối và giã nát. Chắt lấy phần nước, bỏ bã. Uống mỗi 1 ngày/lần.
• Bài thuốc từ cây Đại tướng quân điều trị đau do bị ngã, va đập mạnh, sưng đau, tay chân bị tụ máu: Dùng 20 gram lá dược liệu rửa sạch với nước muối và để ráo nước. Để dược liệu lên sàn và thực hiện giã hơi giập. Hơ nóng dược liệu và đắp vào chỗ đau. Dùng gạc sạch băng lại.
• Bài thuốc từ cây Đại tướng quân điều trị đau lưng: Lá dược liệu mang đi rửa sạch với nước muối, để ráo nước. Cho lá dược liệu vào chảo và rang nóng với muối hạt. Cho dược liệu vào khăn bông, chườm nóng vào lưng cho đến khi nguội. Sử dụng liên tục từ 3 – 5 ngày bệnh tình sẽ thuyên giảm. Hoặc dùng 10 gram lá cây Đại tướng quân, 20 gram lá bồ công anh, 20 gram lá cây ngũ chảo rửa sạch với nước muối và để ráo nước. Cho tất cả nguyên liệu vào cối và thực hiện giã nhuyễn với một ít muối hạt. Trộn hỗn hợp với rượu trắng trên 40 độ. Đắp vào vùng cột sống đang bị đau.
• Bài thuốc từ cây Đại tướng quân điều trị trĩ ngoại: Lá dược liệu mang đi rửa sạch với nước muối, để ráo nước. Cho dược liệu vào cối và thực hiện giã nát. Chắt lấy phần nước. Uống mỗi 1 ngày/lần. Phần bã đắp vào vùng da hậu môn. Dùng gạc sạch băng lại.
• Bài thuốc từ cây Đại tướng quân điều trị mỏi lưng: Dùng 20 gram lá dược liệu thái nhỏ. Cho một bát muối sống vào chảo và thực hiện rang. Khi muối vừa chớm nổ, cho dược liệu vào chảo và trộn đều khoảng 2 – 3 phút, tắt bếp. Đổ dược liệu ra giấy báo và gói thành gói nhỏ. Đặt gói dược liệu dưới vùng thắt lưng nằm. Thực hiện liên tục từ 3 – 5 ngày sẽ nhận thấy tình trạng đau mỏi lưng thuyên giảm.
• Bài thuốc từ cây Đại tướng quân điều trị bệnh viêm họng: Lá dược liệu mang đi rửa sạch với nước muối, để ráo nước. Cho dược liệu vào cối và thực hiện giã nát. Chắt lấy phần nước. Ngậm và uống mỗi 1 ngày/lần.

Lưu ý

• Nếu ăn phải hành của dược liệu hoặc uống nước ép, người bệnh sẽ bị tiêu chảy, nôn mửa, đau bụng, hô hấp không đều, mạch nhanh, nhiệt độ cơ thể cao. Khi đó người bệnh giải độc bằng cách dùng dung dịch acid tannic 1-2% hoặc nước trà để uống. Ngoài ra để giải độc người bệnh cũng có thể uống nước đường, nước muối pha loãng hoặc uống giấm kết hợp với nước gừng theo tỉ lệ 2:1.
• Bài thuốc từ cây Đại tướng quân điều trị đau nhức khớp xương, bong gân, sai gân khi ngã chỉ nên sử dụng ngoài da, không được uống.
• Dược liệu có tác dụng ngăn ngừa và khắc phục tốt các bệnh lý về cơ xương khớp, bong gân, trĩ ngoại, rối loạn đường tiêu hóa, buồn nôn, chướng bụng, khó tiêu… Tuy nhiên người bệnh không nên quá lạm dụng dược liệu vì sẽ gây ngộ độc.

Bài viết trên đây là những thông tin cơ bản về tính vị, qui kinh, thần phần hóa học, tác dụng dược lý và những bài thuốc từ cây Đại tướng quân. Tuy nhiên những thông tin này chỉ mang tính chất tham khảo, không phải tư vấn chuyên môn. Do đó, người bệnh cần hỏi ý kiến bác sĩ hoặc những người có trình độ chuyên môn cao nếu muốn đưa dược liệu vào quá trình điều trị các vấn đề về sức khỏe. Chúng tôi không đưa ra lời khuyên, chẩn đoán và phương pháp chữa bệnh thay cho bác sĩ có chuyên môn.

XEM THÊM

• Cây rau ngổ: những tác dụng, bài thuốc và một vài lưu ý khi sử dụng
• Khương hoạt – Vị thuốc quý được dân gian sử dụng chữa bệnh