Cây đơn Buốt Trị Bệnh Gì? Cây đơn Buốt Có Tác Dụng Gì?

Cây đơn buốt hay còn được gọi là cây xuyến chi thường mọc thành bụi ở các bãi đất hoang hoặc vùng đồng cỏ. Cây đơn buốt có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, chữa các bệnh về đường ruột, viêm gan, viêm họng, thấp khớp, mẩn ngứa,… Tuy nhiên không phải ai cũng biết công dụng chữa bệnh của cây đơn buốt, vậy cây đơn buốt là cây gì? Cây đơn buốt trị bệnh gì? Cây đơn buốt có tác dụng gì? Cây xuyến chi có tác dụng gì? Để hiểu rõ hơn về công dụng của cây đơn buốt, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết dưới đây.

Cây đơn buốt là cây gì?

Cây đơn buốt thuộc họ cúc Asteraceae, có tên khoa học là Bidens pilosa L. Ngoài ra, cây đơn buốt còn được gọi với nhiều tên gọi khác như cây xuyến chi, đơn kim, cúc áo, quỷ châm thảo, song nha lông, manh tràng thảo,…

Cây đơn buốt là loại cây thân thảo, mọc hàng năm thành bụi với chiều cao 0,5-1m hoặc hơn. Cả thân và cành cây chắc, nhẵn, có các rãnh chạy dọc và có lông.

Lá đơn mọc đối nhau có 3 lá chét hình mác hay hình trái xoan với chiều dài 2-4cm, rộng 1-2cm, thuôn ở gốc, đầu lá nhọn, hai mặt nhẵn, mép có răng cưa. Lá chét có thể có lông thưa hoặc không có lông, phần cành rậm và thường mọc trong nhóm.

Hoa mọc thành cụm ở nách lá và đầu cành, thường mọc đơn độc hoặc đôi một, đầu gân hình cầu, rộng 0,6cm-1,5cm, hoa có 3 – 5 cánh màu trắng, bao xung quanh nhụy vàng. Lá bấc thuôn dài, dạng vảy, có lông, những bông hoa ở ngoài bất thụ, xếp thành 1 dãy và có hình lưỡi có màu trắng. Những bông hoa ở trong hữu thụ có hình ống màu vàng, cánh hoa bất thụ có 3 thùy ở đỉnh, nhị 4-5 thắt lại ở gốc và có tai ngắn. Bầu của hoa không tiêu giảm, nhưng ngược lại hoa hữu thụ có bầu to gấp 2 – 3 lần.

Phần nhụy hoa phát triển thành hạt dưới dạng quả bế, hình kim, có 3 cạnh không đều, quả khi chín có màu đen, phần đầu hạt có gai. Những gai này giúp cây nhân giống bằng cách di chuyển theo gió hoặc bám và người hoặc động vật. Cây đơn buốt thường nở hoa vào 2 mùa từ tháng 3 – 5 hoặc từ tháng 8 – 10 hàng năm.

Phân bố, chế biến

Cây đơn buốt có nguồn gốc từ Ấn Độ và còn được xuất hiện phổ biến ở các nước châu Âu và châu Phi.

Ở nước ta, cây có thể được tìm thấy ở bất cứ đâu, từ các tỉnh Trung du, miền núi phía Bắc đến Tây nguyên và cả Tây Nguyên ở các tỉnh Đông Nam Bộ.

Toàn bộ cây xuyến chi (trừ phần rễ) được sử dụng làm thuốc chữa bệnh. Cây xuyến chi được tiến hành vào giữa mùa hoa, tức là vào khoảng tháng 4 hoặc tháng 9, vì đây là thời điểm cây cho hàm lượng dược chất cao nhất. Đem dược liệu rửa sạch, có thể dùng tươi hoặc phơi khô để bảo quản dùng dần.

Thành phần hóa học

Các thành phần hoạt chất trong cây xuyến chi gồm 9.8% nước, 8.6% methanol, 2.8% acetone, 2.3% magie, 2.2% mangan 1.6% photpho, 1.2% crom, 1.1% canxi, 0.02% sắt, 0.03% kẽm,…

Tác dụng dược lý – Cây đơn buốt trị bệnh gì?

Theo đông y cây đơn buốt trị bệnh gì?

Theo đông y, vị thuốc xuyến chi có vị đắng, tính bình không độc thường được bào chế dưới dạng thuốc sắc, nước sắc, bột khô hoặc cồn thuốc. Vị thuốc này được sử dụng dưới dạng bột khô hoặc dạng cồn để sử dụng bên ngoài và dạng thuốc sắc, dạng bột để dùng uống chữa bệnh bên trong. Liều lượng khi dùng bên ngoài có thể sử dụng mọi liều lượng bất kỳ, còn dùng ở dạng uống với dạng thuốc sắc là 4 – 16g.

Trong dân gian, cây đơn buốt được sử dụng điều trị với hơn 40 bệnh khác nhau liên quan tới rối loạn tiêu hóa, rối loạn miễn dịch, bệnh truyền nhiễm, hội chứng chuyển hóa, bệnh ung thư, vết thương,… Cụ thể như:

• Các vấn đề về đường tiết niệu như lợi tiểu, chữa tiểu buốt, tiểu dắt, tiểu đục, tiểu ra máu.
• Các bệnh về đường tiêu hóa như đau bụng, tiêu chảy, kiết lỵ, táo bón.
• Kháng khuẩn, chống viêm như viêm tai giữa, viêm ruột, viêm ruột thừa cấp, viêm kết mạc, viêm họng hạt, viêm dạ dày.
• Chống suy nhược cơ thể
• Kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh
• Bệnh tiểu đường
• Bệnh hen suyễn
• Vết thương
• Đau đầu

Ngoài ra, vị thuốc xuyến chi còn có công dụng thanh nhiệt, giải độc, đau răng, cổ họng sưng đau và phát sốt, đau nhức xương khớp, chấn thương tụ máu, viêm ruột thừa, viêm gan do virus, viêm thận cấp, mề đay, dị ứng, đau mắt, vết thương sưng đau, bệnh ngoài da mẩn ngứa nóng đỏ, rắn cắn hoặc sâu bọ cắn,…

Ở các nước cây đơn buốt trị bệnh gì?

• Ở Philippines, lá cây đơn buốt được sử dụng như một loại rau ăn hàng ngày để ngăn ngừa bệnh bướu cổ.
• Ở Malayxia, nước hãm từ cây đơn buốt được dùng chữa ho.
• Ở Mexico, nó được sử dụng để điều trị bệnh tiểu đường và rối loạn thần kinh, dùng như một loại thuốc bổ thần kinh trị trầm cảm và mệt mỏi về tinh thần ở dạng trà.
• Ở Brazil, lá cây cúc áo được dùng chữa vết thương, vết loét và sưng các tuyến.
• Ở Nigeria, nước sắc hoặc dịch ép của lá xuyến chi được sử dụng để điều trị tiêu chảy và viêm ruột kết, dịch ép tươi của toàn cây được sử dụng để điều trị các phản ứng viêm, chảy máu, đau tai.
• Ở Ruanda, lá đơn buốt được dùng để chữa bệnh viêm phổi.
• Ở Papua, nụ hoa được nghiền nát sử dụng tại chỗ để lấy mủ từ nhọt, cồn của hoa và lá được dùng để ngậm điều trị răng.

Theo y học hiện đại cây đơn buốt trị bệnh gì?

• Tinh dầu trong lá xuyến chi là một chất chống oxy hóa mạnh, có đặc tính kháng nấm và kháng khuẩn mạnh mẽ.
• Flavonoid và Polyynes trong dược liệu có khả năng ức chế sự phát triển của khối u ở những bệnh nhân ung thư.
• Polyynes và cytopoloyne được cho là giúp làm giảm một số triệu chứng của bệnh tiểu đường.

Những bài thuốc chữa bệnh từ cây đơn buốt

Chữa viêm họng cấp

Lấy 30 – 60g đơn buốt đem giã nát rồi vắt lấy nước cốt, chia đều làm 3 – 4 lần uống trong ngày. Khi uống có thể cho thêm mật ong hoặc muối hạt, chỉ dùng đúng 1 tháng trong ngày.

Chữa viêm dạ dày

Lấy 30 – 60g cây đơn buốt rồi sắc với 800ml nước cho đến khi nước cạn còn khoảng 1 nửa thì ngưng. Phần nước thuốc sau khi sắc chia làm 4 lần uống trong ngày, duy trì uống liên tục khoảng 2 tuần trở lên để đạt hiệu quả tốt nhất.

Hoặc lấy xuyến chi nấu thành cao đặc, mỗi lần dùng lấy 6g cao hòa với gừng tươi trong nước ấm, dùng nước thuốc uống để cải thiện chứng đau dạ dày.

Chữa viêm gan do virus

Lấy 20g đơn buốt, 20g diệp hạ châu, 15g bồ bồ, 15g cam thảo và 12g hạt dành dành. Đem các dược liệu sắc với 1 lít nước đến khi nước cạn còn 400ml thì ngưng, chia đều làm 2 lần uống trong ngày, nên uống khi thuốc còn ấm.

Chữa lỵ do nhiễm khuẩn – Cây đơn buốt trị bệnh gì?

Lấy 100g phần đọt non cây đơn buốt đem sắc lấy nước. Cho thêm 1 ít đường trắng vào nước thuốc trong trường hợp phân có lẫn máu và cho một ít đường đỏ trong trường hợp phân chỉ có chất nhầy. Chia làm 3 lần uống hết trong ngày, mỗi liệu trình uống liên tục trong 3 ngày.

Chữa cam tích ở trẻ nhỏ

Lấy 15g đơn buốt và 30 – 60g gan lợn, đem dược liệu đặt xuống đáy nồi, dùng que tre gác lên trên. Tiếp đó đổ ngập nước, đặt gan lên trên hấp cho chín, uống nước thuốc khi còn ấm, sau đó ăn gan lợn, mỗi ngày uống 1 thang.

Chữa viêm não B

Lấy 30 – 90g đơn buốt và 15 – 30g cửu lý hương đem sắc thành nước đặc, chia làm 2 lần uống trong ngày, trong trường hợp nặng thì dùng 2 liều tễ/ngày.

Những lưu ý khi sử dụng cây đơn buốt

• Cần rửa sạch sẽ để loại bỏ những bụi bẩn, tạp chất
• Vị thuốc xuyến chi dễ gây hư thai vì vậy không nên cho gia súc ăn.
• Phụ nữ đang mang thai tuyệt đối không tùy ý sử dụng cây đơn buốt mà hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
• Đối với một số người bị dị ứng với các thành phần trong dược liệu tuyệt đối không sử dụng.
• Khi bôi cây đơn buốt lên da nên tránh ánh mặt trời vì dễ gây cháy da, sưng tấy hoặc kích ứng.

5 / 5 ( 1 bình chọn )