Cây Mắc Cỡ: Công Dụng, Thành Phần Hóa Học, Và Cách Sử Dụng

Cây mắc cỡ có tên khác là cây xấu hổ là một loại cây mọc hoang có thể tìm thấy phổ biến tại Việt Nam. Điểm đặc biệt của cây đó là khi khẽ chạm vào là tự mình co lại. Chúng thường được dùng để trị bệnh đau lưng, mất ngủ, xương khớp rất hiệu quả.

Thông tin về cây mắc cỡ

Mô tả hình dáng

Cây mắc cỡ thuộc cây thân thảo, cây nhỏ, có nhiều phân nhánh, gai hình móc. Chúng thường xuất hiện ở những vùng đất trống hoặc ven đường. Khi bắt đầu sinh trưởng chúng mọc thẳng, hướng lên trên, tới khi trưởng thành, chúng lại mọc sát mặt đất.

Lá mắc cỡ thường có hình lông chim, cuống phụ xếp giống như chân vịt, độ dài khoảng 4cm và nhiều lông. Nếu chạm vào chúng sẽ tự động khép lại xuôi theo trục lá, bởi vậy mà cây còn có tên khác là cây xấu hổ. Mỗi lá có từ 15-20 chét lá, không có cuống.

Hoa cây xấu hổ nhỏ, hình cầu, màu tím nhạt, mọc ra từ nách lá. Quả của cây có độ dài khoảng 2mm, rộng 3mm mọc tụ lại thành một chùm giống hình ngôi sao, quả thắt lại giữa các hạt.

Tên gọi:

• Tên thường gọi: Cây mắc cỡ, cây xấu hổ.
• Tên khác: Cây trinh nữ, cây thẹn, hàm tu thảo.
• Tên gọi khoa học: Mimosa pudica L
• Họ: Họ Ðậu – Fabaceae.

Nơi phân bố

Cây xấu hổ phân bố rộng rãi trên khắp thế giới, chúng có nguồn gốc từ châu Mỹ. Tại Việt Nam, chúng thuộc dạng cây mọc hoang ven đường nên có thể bắt gặp chúng ở các bụi cỏ, bờ sông, bãi đất trống,… 

Bộ phận dùng

Có thể sử dụng tất cả các bộ phận của cây làm dược liệu,.

Thu hái và chế biến

Thông thường, người ra thu hái cành và lá của cây vào mùa khô, sau đó có thể dùng tươi hoặc khô. Còn rễ thì được thu hái quanh năm, đem rửa sạch rồi cắt lát mỏng, đem đi phơi khô rồi bảo quản ở nơi khô ráo, tránh ẩm mốc.

Tính vị và quy kinh

Cây xấu hổ có vị ngọt, tính hàn, se và chứa một lượng độc nhỏ. Quy vào kinh phế.

Thành phần hóa học

Theo các báo cáo mới nhất của các nhà khoa học thì mắc cỡ chứa các dược chất như:

• Chất alcaloid bao gồm Mimosin và Selen (có tác dụng giảm đau, gây tê).
• Chất flavonoid, các alcol, các loại axit amin, các axit hữu cơ, crocetin

Ngoài ra, hạt của cây xấu hổ còn chứa chất nhầy, lá tiết ra chất dịch giống như adrenalin, trong quả và lá có chứa Selen (có tác dụng vận chuyển máu về tim).

Hình ảnh cây mắc cỡ

Tác dụng của cây mắc cỡ

Công dụng của cây mắc cỡ theo y học cổ truyền

Theo đông y, cây xấu hổ có tác dụng điều trị các bệnh như:

• Viêm phế quản.
• Viêm kết mạc cấp tính.
• Viêm gan
• Mất ngủ, suy nhược thần kinh.
• Sỏi thận, sỏi tiết niệu.
• Huyết áp cao.
• Phong thấp.
• Dùng ngoài da trong trường hợp viêm da, chấn thương bằng cách giã nát.
• Rễ cây được dùng để trị đau xương khớp, tê bì tay chân, đau lưng, kinh nguyệt không đều.
• Hạt cây dùng để điều trị bệnh hen suyễn hoặc gây nôn khi cần thiết.

Công dụng của cây xấu hổ theo y học hiện đại

Theo nghiên cứu khoa học vào năm 2001, rễ khô của cây xấu hổ có chứa chất Minosa giúp ức chế các hoạt động của men Hyaluronidase và Protease, từ đó có tác dụng chống lại nọc độc của rắn.

Bên cạnh đó, dịch tiết của lá cây giúp chống co giật hiệu quả nhưng không thể chống lại các cơn co giật được gây ra bởi N-methyl-D-as partate.

Tính chất có trong cây xấu hổ có tác dụng chống lại lo âu, trầm cảm, tác động lên chu kỳ rụng trứng ở phụ nữ.

Tác dụng phụ của cây gai mắc cỡ

Một số tác hại của cây mắc cỡ có thể xuất hiện nếu sử dụng không đúng cho các đối tượng như:

• Người bị suy nhược cơ thể.
• Người bị thiên hàn.
• Phụ nữ có thai

Không được dùng kết hợp cây xấu hổ với cây Mimosa.

Cây gai mắc cỡ trị được bệnh gì?

Có rất nhiều người dùng thắc mắc rằng “uống cây mắc cỡ có tốt không?”, “cây mắc cỡ chữa bệnh gì?”. Với những dược chất tuyệt vời mà cây thảo dược này sở hữu, chúng có thể được kết hợp với nhiều loại thảo dược khác để điều trị được rất nhiều bệnh. Dưới đây là một số bài thuốc từ cây mắc cỡ phổ biến:

Cây mắc cỡ trị bệnh xương khớp

Cách 1: Thái mỏng rễ xấu hổ, tẩm rượu rồi đem đi sao lên cho thơm, lấy 30g nguyên liệu vừa sao sắc với 400ml nước còn 100ml, chia uống làm 2 lần trong ngày.

Cách 2: Chuẩn bị các nguyên liệu như: 

• Rễ xấu hổ, hy thiêm, gai tầm xoọng, dây đau xương, thiên niên kiện, thổ phục linh, tục đoạn, dây gắm, kê huyết đằng, mỗi thứ 12g.
• Sắc uống ngày 1 thang.

Cách 3: Chuẩn bị các nguyên liệu như: 

• Rễ xấu hổ, rễ bưởi bung, rễ cúc tần, mỗi thứ 20g; rễ đinh lăng, rễ cam thảo dây, mỗi thứ 10g. 
• Sắc uống ngày 1 thang, có thể mang đi ngâm rượu, mỗi ngày sử dụng một ít.

Cách 4: Sắc cây xấu hổ và cây lá lốt lấy nước, bỏ thêm một ít muối ăn để ngâm chân, tay, các vùng khớp đau trong khoảng 20-30 phút.

Cách sử dụng cây mắc cỡ trị mất ngủ

• Nguyên liệu: Cành lá xấu hổ 15g, cây nụ áo hoa tím 15g, chua me đất hoa vàng 30g, lạc tiên, mạch môn, thảo quyết minh, mỗi thứ 10g. 
• Cành xấu hổ đem rửa sạch, cắt ngắn sao vàng, rồi sắc uống với những nguyên liệu trên ngày 1 lần trong 10 ngày.

Bài thuốc dùng cây mắc cỡ trị mất ngủ, suy nhược thần kinh

• Nguyên liệu: 20g mắc cỡ, 20g cúc bạc dầu, 40g chua me đất sắc cùng 500ml nước, dùng uống hàng ngày trước khi đi ngủ.

Điều trị viêm phế quản mãn tính

• Nguyên liệu: 35g mắc cỡ, 18g rễ lá cẩm sắc với 500ml nước.
• Lọc phần nước đã đun qua rây lọc rồi chia làm 3 lần uống trong ngày.

Dùng cây mắc cỡ trị mụn, mát gan, giải độc

Lấy 50g mắc cỡ sấy khô sắc lấy nước uống trong ngày nhiều lần.

Bài thuốc trị bệnh tê bì tay chân

• Nguyên liệu: 10g cây mắc cỡ, 10g thân cây ớt lá to, 12g rẽ khúc khắc, 12g thân cây bọt ếch, 7g rễ bạch đồng nữ, 8g quả tơ hồng vàng.
• Đem tất cả sắc lên thành 2 lần nước để thành cao sệt, dùng 2-3 lần/ngày.

Cây gai mắc cỡ trị bệnh ghẻ ngứa

Lấy một ít lá cây mắc cỡ rửa sạch rồi giã nát, đắp vào chỗ bị bệnh.

Chữa khí hư ra nhiều, mùi hôi

Dùng rễ cây mắc cỡ tươi đem đi giã nhuyễn rồi ép lấy nước uống ngày 3 lần.

Bài thuốc chữa đầy bụng, táo bón

• Đối với trường hợp đầy bụng, chậm tiêu lấy lá của cây xấu hổ kết hợp với 13g thần khúc, bạch thược, mạch nha mỗi thứ 15g sắc thành 2 lần uống dùng sau bữa ăn. Uống từ 3 đến 5 ngày.
• Đối với trường hợp táo bón lâu ngày lấy 20g thân, cành, lá mắc cỡ và cây râu mèo đem phơi khô, chao vàng rồi sắc lấy nước uống hàng ngày. Dùng liên tục 3-4 ngày sẽ thấy hiệu quả.

Tổng kết

Cây mắc cỡ là cây thuốc nam quý cần được nuôi trồng, chăm sóc có quy trình để không bị khan hiếm và phát triển tốt hơn. Hiện tại, có rất nhiều khách hàng muốn tìm mua cây thuốc này nhưng không tìm được chỗ uy tín, chất lượng. Để tìm mua được thuốc, bạn cần chọn lựa những địa chỉ bán có thương hiệu, được người mua trước đó tin tưởng và đánh giá cao. 

Nhà thuốc Apharma là một trong những địa chỉ uy tín chuyên cung cấp các sản phẩm thuốc Đông y, trong đó có cây xấu hổ. Công ty đảm bảo rằng những cây thuốc này được nhập từ nơi nuôi trồng đảm bảo, nguồn gốc xuất xứ rõ ràng với giá thành phải chăng nhất. Để được tư vấn chi tiết về cách mua hàng, hãy liên hệ qua số hotline, tư vấn viên của chúng tôi sẽ giải đáp chi tiết nhất.

4/5 - (1 bình chọn)