Cây Mần Tưới Là Cây Gì? Tác Dụng Và Các Bài Thuốc Chữa Bệnh Lâu ...

Mần tưới là một loại cây mọc hoang dại ở ven đường, ruộng đồng hay bìa rừng khắp nhiều tỉnh thành. Người dân nước ta hay sử dụng chúng để làm gia vị hoặc ăn sống. Bên cạnh đó nó còn được xếp vào loại dược liệu quý có tác dụng phá huyết ứ, hoạt huyết, giải nhiệt, điều kinh,… Cùng theo dõi những thông tin được chia sẻ trong bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn về loại dược liệu này nhé.

Tóm tắt nội dung:

Toggle

• Cây mần tưới là cây gì?
• Tác dụng của cây mần tưới
  • Tác dụng trong YHCT
  • Tác dụng trong Tây y
• Các bài thuốc chữa bệnh từ cây mần tưới
  • Lá mần tưới trị rong kinh
  • Lá mần tưới trị đau bụng kinh, kinh nguyệt không đều
  • Bài thuốc trị tức ngực, đầy bụng
  • Bài thuốc trị mụn nhọt, bầm tím
  • Bài thuốc giúp giải cảm
  • Bài thuốc kích thích tiêu hóa, giải nhiệt
  • Bài thuốc chữa kém ăn, mất ngủ, mệt mỏi sau sinh
  • Bài thuốc giúp gàu ở da dầu
• Một số lưu ý khi sử dụng mần tưới chữa bệnh

Cây mần tưới là cây gì?

Có thể nói cây mần tưới chính là một loại dược liệu khá quen thuộc nhưng không phải ai cũng biết và am hiểu về nó. Sau đây sẽ là một số thông tin cơ bản nhất về loại thảo dược này:

• Tên dược liệu: Mần tưới hay còn gọi là trạch lan, hương thảo, bội lan, co phất phứ
• Tên khoa học: Eupatorium Fortunei Turez
• Họ: Asteraceae

Đây là dược liệu thân thảo có chiều cao trong bình khoảng 30 – 100cm. Sống lâu năm, mọc đối xứng, phần thân cây và cành cây có màu tím, các rãnh chạy dọc rồi phủ bên trên lớp lông. Lá cây dải rộng, đầu lá nhọn có răng cưa với chiều dài từ 5 – 10cm, rộng 2.5 – 4.5cm. Gốc tròn và thon. Hoa cây mần tươi thường mọc thành cụm màu tím nhạt, ra hoa đều đặn từ tháng 7 – tháng 11. Còn quả lại có 5 cạnh màu đen, cho quả vào tháng 9 – tháng 12 hàng năm.

Theo như chuyên gia nghiên cứu thực vật thì loại dược liệu này mọc hoang ở những vùng ẩm ướt. Bên cạnh đó còn được gieo trồng tại nhiều nơi để làm thuốc. Tuy nhiên một vài năm gần đây, do nhu cầu dùng lá mần tưới ngày càng cao nên đã có nhiều nơi làm vườn dược liệu sạch đã nuôi trồng cây thành công.

Chính phần lá và thân là 2 bộ phận được tận dụng để làm thuốc. Theo dân gian thì những cây thuốc được thu hoạch mùa hè sẽ là thời điểm có chứa nhiều hoạt chất tốt nhất. Đặc biệt không nên hái ngay khi cây còn non vì các bộ phận này chưa trưởng thành, không có nhiều dược tính và lúc sử dụng chắc chắn không đem đến hiệu quả cao được.

Thu hái xong thì người dùng phải rửa qua với nước để loại bỏ bụi bẩn. Có thể dùng ngay dưới dạng tươi, phơi khô chế biến thuốc hoặc làm gia vị tăng hương thơm đậm đà cho các món ăn. Nếu bào chế dạng khô thì phải bảo quản ở nơi thoáng mát, hạn chế ẩm thấp để dược tính bên trong giữ được nguyên vẹn.

Tác dụng của cây mần tưới

Chẳng phải ngẫu nhiên mà loại cây này lại được mọi người tin dùng nhiều trong các bài thuốc Đông y đến vậy. Thực chất tác dụng của nó đã được ghi chép lại ở trong các tài liệu y học cổ truyền. Đáng chú ý cũng có một vài nghiên cứu từ Tây y đã kiểm chứng hiệu quả mà dược liệu này mang lại đối với cơ thể. Vậy tác dụng chính của cây mần tưới là gì?

Tác dụng trong YHCT

Dựa trên các tài liệu về Đông y thì cây mần tưới sở hữu tính ấm, vị cay và hơi đắng nhưng có mùi khá thơm nên được quy vào hai kinh Can và Tỳ. Với các tính vị đó thì nó sẽ mang đầy đủ tác dụng dược lý phổ biến như sau:

• Công dụng: Thông kinh, hoạt huyết, lợi tiểu, phá ứ huyết
• Chuyên trị các chứng bệnh như: Kinh nguyệt không đều, mệt mỏi, ăn uống kém, ăn không ngon, mất ngủ, giảm mụn nhọt.
• Bên cạnh đó thì tinh dầu của cây còn có tác dụng chữa ho và diệt một số loại côn trùng ký sinh tại động vật như rệp, chấy rận, bọ chét, bọ gà, mọt,…
• Người dân một vài vùng ở Trung Quốc còn dùng mần tưới để làm thuốc điều kinh, bồi bổ dạ dày, hạ sốt và lợi tiểu.

Tác dụng trong Tây y

Những nghiên cứu y học hiện đại chứng minh trong thành phần của cây có chứa thành phần chính là tinh dầu. Mà trong tinh dầu lại bao gồm nhiều thành phần hóa học như lindelofline, taraxasteryl palmitate, o-coumaric acid, methyl thymol ether neryl acetate, x p-cymene,… Các thành phần này đã giúp cho cây mần tưới có tác dụng tốt trong chữa trị bệnh cao huyết áp.

Các bài thuốc chữa bệnh từ cây mần tưới

Đây là một loại dược liệu tương đối quen thuộc với rất nhiều người, được áp dụng trong rất nhiều bài thuốc YHCT và mang đến cho người bệnh hiệu quả tích cực. Dưới đây chính là một số bài thuốc chữa bệnh phổ biến nhất.

Lá mần tưới trị rong kinh

Rong kinh là tình trạng xuất hiện ở rất nhiều chị em phụ nữ. Việc sử dụng bài thuốc trị rong kinh liên tục trong thời gian dài, đúng cách thì rong kinh sẽ chấm dứt ngay. Cách thực hiện đơn giản như sau:

• Nguyên liệu chuẩn bị gồm có: 20g lá mần tưới, mã đề, chỉ thiên và ké hoa vàng mỗi loại 15g.
• Mang tất cả nguyên liệu đi rửa sạch với nước, để ráo
• Sau đó cho vào ấm sắc cùng 600ml nước đến khi nào sôi thì vặn lửa nhỏ trong khoảng 20 phút thì tắt bếp.
• Chắt ra bát và sử dụng trong ngày.

Lá mần tưới trị đau bụng kinh, kinh nguyệt không đều

Nỗi khổ mỗi khi đến tháng của các chị em chính là phải chịu những cơn đau bụng quằn quại, nhiều trường hợp đau như chết đi sống lại. Sử dụng bài thuốc để trị đau bụng kinh và kinh nguyệt không đều cho hiệu quả cực cao. Cách thực hiện đơn giản như sau:

• Nguyên liệu chuẩn bị gồm có: Mần tưới, hương phụ, ngải cứu, nhọ nồi và ích mẫu mỗi vị 15g.
• Đem các nguyên liệu đi rửa thật sạch để loại bỏ bụi bẩn rồi để cho ráo nước.
• Cuối cùng cho các vị vào trong ấm đun cùng một lượng nước vừa đủ trên ngọn lửa nhỏ từ 20 – 25 phút rồi tắt bếp là có thể sử dụng được.
• Thuốc nên uống trong ngày, mỗi ngày dùng 1 tháng liên tục trong vòng 1 tháng là bạn sẽ cảm nhận được hiệu quả tích cực.

Bài thuốc trị tức ngực, đầy bụng

• Nguyên liệu chuẩn bị: Mần tưới, đại phúc bì, hoắc hương, bán hạ chế mỗi loại 12g, hậu phác, lá sen mỗi loại 8g và 6g trần bì.
• Rửa sạch dược liệu cùng với nước để loại bỏ hết bụi bẩn, để ráo
• Sau đó cho vào trong ấm sắc với 800ml trên lửa nhỏ. Đến khi nào dưỡng chất ngấm hết ra nước thì tắt bếp.
• Chắt thuốc ra bát, chia làm 2 – 3 phần uống trong ngày. Kiên trì đều đặn để có hiệu quả tốt nhất.

Bài thuốc trị mụn nhọt, bầm tím

Cây mần tưới như đã đề cập sở hữu tính mát nên có tác dụng tốt trong việc ngăn ngừa sưng viêm hiệu quả. Phù hợp cho việc chữa trị một vài căn bệnh ngoài da như mụn nhọt và chấn thương. Cách thực hiện đơn giản như sau:

• Nguyên liệu chuẩn bị: 50g mần tưới dạng tươi
• Mang đi rửa sạch và ngâm qua với nước muối loãng rồi vớt ra để cho ráo nước
• Sau đó giã nát dược liệu ra, cho thêm một chút muối và đắp trực tiếp lên vùng da đang bị mụn nhọt, bầm tím. Kiên trì áp dụng đến khi các vết biến mất thì thôi.

Bài thuốc giúp giải cảm

Người bệnh bị phải cảm do yếu tố thời tiết nắng nóng hoặc thay đổi bất thường có thể áp dụng ngay cách chữa trị an toàn và nhanh chóng bài thuốc từ cây mần ri. Cách thực hiện đơn giản như sau:

• Nguyên liệu chuẩn bị: 100g mần tưới non
• Bạn có thể nấu thành canh để sử dụng trong các bữa ăn hàng ngày. Ăn liên tiếp khoảng 3 ngày sẽ thấy giải cảm tốt.

Bài thuốc kích thích tiêu hóa, giải nhiệt

Bài thuốc từ cây mần tưới dùng để giải nhiệt, kích thích hệ tiêu hóa đòi hỏi người bệnh cần kiên trì áp dụng đều đặn mỗi ngày trong vòng 2 tuần thì mới có tác dụng cải thiện tốt nhất. Cách thực hiện đơn giản như sau:

• Nguyên liệu chuẩn bị: 20g mần tưới sấy khô
• Mang đi rửa sạch với nước rồi để ráo
• Cho vào trong ấm sắc cùng 400ml trên lửa nhỏ đến khi nào cạn còn khoảng 100ml thì tắt bếp. Chắt ra bát uống trực tiếp.

Bài thuốc chữa kém ăn, mất ngủ, mệt mỏi sau sinh

Đây là một trong những triệu chứng điển hình nhất mà nhiều chị em phụ nữ gặp phải khi sinh xong. Do vậy việc cải thiện chứng bệnh này đóng vai trò quan trọng để cho người mẹ có thể nhanh chóng lấy lại sức khỏe vốn có và để chăm sóc con được tốt hơn. Cách thực hiện bài thuốc từ cây mần tưới như sau:

• Nguyên liệu chuẩn bị: Cây mần tưới, mạch môn mỗi loại 20g, ngải cứu 10g, nhân trần 6g, rẻ quạt, bưởi đào khô mỗi loại 4g.
• Đem các dược liệu trên đi rửa sạch rồi sắc cùng 800ml nước. Đun trong vòng 20 phút thì tắt bếp. Chia thuốc ra thành 2 – 3 phần để uống trong ngày, mỗi ngày 1 thang.

Bài thuốc giúp gàu ở da dầu

Gàu xuất hiện ở da dầu là một hiện tượng bình thường. Tuy nhiên nếu gàu xuất hiện quá nhiều thì bạn cần phải lưu tâm nhé. Bài thuốc chữa gàu ở da đầu cách thực hiện khá đơn giản nhưng cho hiệu quả cao nếu áp dụng thêm với một vài dược liệu khác.

• Nguyên liệu chuẩn bị: 25g câu mần tưới tươi, 20g lá bưởi và 3 – 5 quả bồ kết
• Mang nguyên liệu đi rửa sạch rồi đun cùng với nước để lấy nước cốt gội đầu
• Cần duy trì đều đặn tuần 2 lần để nhanh chóng thổi bay gàu nhé.

Một số lưu ý khi sử dụng mần tưới chữa bệnh

Để việc sử dụng cây mần tưới đạt được hiệu quả cao nhất và đảm bảo an toàn cho cơ thể thì người bệnh nên lưu ý thêm một số vấn đề sau:

• Chỉ được sử dụng khi có sự cho phép từ bác sĩ hoặc các chuyên gia
• Trường hợp bị huyết nhiệt và âm hư thì không nên dùng
• Phụ nữ có thai, mắc bệnh tim mạch hoặc tiểu đường phải được sự đồng ý từ bác sĩ trước mới được sử dụng.
• Không được tự ý phối kết hợp mần tưới với các loại dược liệu khác hoặc dùng song song cùng thuốc Tây y khi chưa được chỉ định.
• Lúc sắc thuốc phải dùng ấm đất hoặc ấm sứ để đun. Nên hạn chế dùng ấm kim loại vì chúng sẽ làm giảm dược tính.
• Phải tìm hiểu những món ăn nên kiêng khi sử dụng cây mần tưới chữa bệnh để không làm ảnh hưởng đến hiệu quả chữa trị.

Trên đây là một số thông tin chia sẻ về cây mần tưới mà chúng tôi muốn gửi đến cho bạn đọc tham khảo. Hy vọng bài viết đã cung cấp đến cho bạn nhiều kiến thức hữu ích nhất, đáp ứng mọi thắc mắc đang tìm kiếm. Qua đó lựa chọn được cho mình bài thuốc phù hợp. Xin trân trọng cảm ơn!

Hoàng Thị Lan Hương

Bác sĩ Hoàng Thị Lan Hương sinh ngày 19/11/1957. Nguyên là giảng viên cấp cao của trường Học viện YHCT Tuệ Tĩnh. Bác sĩ Hoàng Thị Lan Hương hiện đang làm việc và công tác tại Phòng chẩn trị y học cổ truyền Tâm Minh Đường.

Bài viết liên quan:

Trà phổ nhĩ có gì đặc biệt, tác dụng và cách dùng tốt nhất Hoa đậu biếc là gì? Tác dụng, cách dùng, giá và nơi bán Hoa đu đủ đực có tác dụng gì? Đặc điểm, cách dùng và giá bán Hoàng kỳ là gì, có tác dụng gì? Giá tiền, cách dùng và nơi bán La hán quả có tác dụng gì, mua ở đâu? Giá tiền và cách sử dụng