Cây Trái đặc Sản Miền Nam - Nông Sản Việt

Đặc sản trái cây miền Tây gồm xoài, nhãn, sầu riêng, chôm chôm, măng cụt, bòn bon, cam, quýt, chanh, bưởi, đu đủ, ổi, chuối, dứa, thanh long và vú sữa.

Miền Tây có nhiều giống xoài nhưng nổi tiếng nhất là xoài cát Hòa Lộc và xoài Cát Chu, gần đây là xoài xanh Đài Loan và xoài keo.

Trước đây, xoài cho trái vào tháng 4, 5, ngày nay, xoài có thể làm cho trái quanh năm rất dễ dàng. Xoài Cát Chu, xoài xanh Đài Loan, xoài keo là những giống xoài xuất khẩu hiện nay của Việt Nam đi Trung Quốc, Mỹ và Australia.

Xoài Hòa Lộc là đệ nhất danh xoài của miền Tây, nổi tiếng ngon, ngọt từ trước ngày giải phóng. Giống xoài này đoạt giải nhất Hội thi cây xoài giống tốt do Trung tâm Cây ăn quả Long Định tổ chức tháng 4/1996, được trồng phổ biến ở xã Hòa Lộc, huyện Cái Bè, Tiền Giang. Chúng tôi cho rằng giống này sẽ tiếp tục giữ danh hiệu xoài hạng nhất của Việt Nam trong vòng 20 năm nữa vì chưa có giống xoài nào có thể soán ngôi vương của nó.

Trong hội thảo quốc tế xác định loại trái cây nào là siêu trái cây - superfruit trên thế giới do TFNet và Viện Cây ăn quả Miền Nam tổ chức năm 2013 tại TP. HCM, tất cả các nhà khoa học quốc tế tham dự đều đồng thanh nói xoài Hòa Lộc là trái cây thượng hạng - premium quality fruit - sau khi được nếm thử. Do vậy, giá bán của nó lúc nào cũng gấp đôi, gấp ba so với xoài Cát Chu.

Trong khi đó, xoài Cát Chu, do có giá cả phải chăng nên là giống xoài xuất khẩu qua Nhật, Mỹ và Australia hiện nay. Năng suất của xoài Cát Chu cũng cao hơn xoài cát Hòa Lộc do dễ đậu trái hơn và được trồng tập trung ở huyện Cao Lãnh, Đồng Tháp.

Gần đây, có 2 giống xoài mới du nhập nhưng được bà con trồng mới rất nhiều vì khả năng cho năng suất cao của chúng. Riêng giống xoài xanh Đài Loan được trồng ra tận miền Bắc, cụ thể là ở Sơn La.

Xoài keo thì có nguồn gốc từ Campuchia, gần đây được nhà vườn ở ĐBSCL trồng nhiều do đặc tính dễ trồng, năng suất cao, ăn xanh cũng khá ngon và có hình dáng đẹp, tương tự xoài cát Hòa Lộc.

Miền Tây phổ biến có nhãn Edor, nhãn tiêu Huế, miền Đông có nhãn xuồng cơm vàng. Trước đây, nhãn ở miền Nam cho trái vào tháng 6, 7, ngày nay, nhà vườn có thể làm trái quanh năm, nhất là với giống nhãn Edor.

Nhãn Edor có nguồn gốc từ Thái Lan được trồng nhiều ở huyện Châu Thành, Đồng Tháp, có thể cho trái quanh năm, năng suất cao, cơm giòn, dày và ngon. Giống này có triển vọng vì chống chịu tốt với bệnh chổi rồng hơn so với nhãn tiêu Huế, tiêu da bò. Đây là giống nhãn xuất khẩu trước mắt và lâu dài của miền Nam đi thị trường Trung Quốc, Mỹ.

Nhãn xuồng cơm vàng có nguồn gốc từ tuyển chọn tự nhiên trong nước, đạt giải nhất Hội thi Nhãn giống tốt năm 1997. Loại nhãn này được trồng nhiều ở Bà Rịa - Vũng Tàu, đây là giống rất ngon, trái to, dày cơm, nhưng chỉ phù hợp trên đất cát miền Đông.

Khi đem về trồng trên đất sét miền Tây thì không phù hợp, cho năng suất thấp dù chống chịu tốt nhất với bệnh chổi rồng. Đối với đất cát ở miền Đông, nên phát triển giống này để có trái ngon cho nhu cầu tiêu thụ trong nước và xuất khẩu.

Sầu riêng được trồng ở ĐBSCL, Đông Nam Bộ và Tây Nguyên. Trước đây, sầu riêng miền Tây chín vào tháng 5, 6, ở miền Đông chín muộn hơn vào khoảng từ tháng 5-7 còn ở Tây Nguyên thì muộn hơn nữa, từ tháng 8-10. Ngày nay, nhờ kỹ thuật xử lý ra hoa rải vụ, sầu riêng miền Tây cho trái quanh năm, đem lại lợi nhuận rất cao cho nhà vườn mà không loại trái cây nào khác qua mặt được, doanh thu có thể lên đến cả tỷ đồng mỗi hecta.

Hiện nay, các nhà vườn ở Chợ Lách đã du nhập các giống sầu riêng ngon nhất từ Malaysia như Musan King và giống Gai đen. Chúng tôi tin rằng trong 4, 5 năm tới đây trái Musang King sẽ chiếm đa số trên thị trường nội địa và xuất khẩu đi Trung Quốc vì các nhà vườn đang trồng rất nhiều. Hiện nay, có 4 giống sầu riêng đang trồng phổ biến ở miền Nam.

Có nguồn gốc từ Thái Lan do Đại tá Hai Tân mang về từ Campuchia là người trồng giống này đầu tiên ở huyện Bến Cát, Bình Dương, lần đầu xuất hiện ở Hội thi trái cây ngon được tổ chức tại Viện Cây ăn quả Miền Nam năm 1999.

Giống này được nhiều nông dân Việt Nam trồng vì khả năng cho năng suất rất cao so với sầu riêng nội địa. Một trái Monthong có trọng lượng từ 4-6 kg so với sầu riêng nội địa chỉ đạt 1,2-2 kg. Tuy nhiên nếu thu hoạch lúc chưa chín thì hơi cứng, cơm ăn không ngon bằng sầu riêng nội địa như Ri6, 9 Hóa hay giống Chuồng bò.

Sầu riêng Ri6 có nguồn gốc ở huyện Long Hồ, Vĩnh Long, từng đoạt giải nhất Hội thi trái cây ngon lần thứ 1 được tổ chức tại Viện Cây ăn quả miền Nam năm 1999.

Đến nay, Ri6 vẫn được ưa thích nhờ chất lượng ngon, cơm ráo, màu cơm rất vàng. Trọng lượng trái chỉ tầm 2kg trở lại và giá bán bằng với giống Monthong.

Sầu riêng 9 Hóa có nguồn gốc ở huyện Chợ Lách, Bến Tre, từng đoạt giải nhất Hội thi cây sầu riêng giống tốt do Trung tâm Cây ăn quả Long Định tổ chức năm 1996.

Nếu được thu hoạch đúng lúc giống này rất ngon nên có tên nữa là sầu riêng hạt lép. Nhưng nếu được thu hoạch muộn 1, 2 ngày thì cơm bị nhão, khó ăn bằng tay phải dùng muỗng hoặc thìa để xúc. Do vậy giống này ngày càng ít phổ biến dù chất lượng rất ngon so với Monthong.

Nguồn gốc ở huyện Cai Lậy, Tiền Giang và đạt giải nhất Hội thi cây sầu riêng giống tốt do Trung tâm Cây ăn quả Long Định tổ chức năm 1996. Nhờ chất lượng ngon, hiện nay giống này có giá bán cao hơn so với các loại sầu riêng khác trên thị trường.

Chôm chôm được trồng nhiều ở đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ, có 3 giống phổ biến là chôm chôm nhãn hay còn gọi là chôm chôm đường, chôm chôm Java và chôm chôm Rong-riêng.

Hiện nay tất cả các giống chôm chôm đều có thể cho trái quanh năm, nhờ vậy Việt Nam có thể cạnh tranh xuất khẩu với chôm chôm Thái Lan vào Mỹ và Trung Quốc.

Có nguồn gốc địa phương được trồng phổ biến ở đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ có đặc điểm ngọt nên còn được gọi là chôm chôm đường, đặc điểm dễ nhận ra là có râu ngắn.

Được du nhập từ Thái Lan, hiện trồng phổ biến ở đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ có đặc điểm là râu rất dài nên ít bị sâu đục trái tấn công hơn chôm chôm nhãn. Quả chôm chôm này ăn rất ngọt, thịt giòn nên bán giá cao hơn chôm chôm nhãn một chút.

Hiện bị thoái hóa nhiều nên thịt quả không tróc hoàn toàn khỏi hạt. Ngoài ra, chất lượng trái không đồng đều nên diện tích ngày càng ít đi và được thay thế bằng chôm chôm Rong - riêng. Chôm chôm Java có giá bán rẻ hơn một nửa so với hai giống còn lại.

Miền Nam có hai giống bưởi phổ biến là da xanh và Năm Roi. Trước đây bưởi chỉ cho trái trước và trong dịp Tết Nguyên Đán nhưng bây giờ nhà vườn miền Nam có thể làm ra trái quanh năm.

Giống bưởi này đoạt giải nhất Hội thi trái ngon do Viện Cây ăn quả miền Nam tổ chức năm 1999, có nguồn gốc ở huyện Mỏ Cày, Bến Tre.

Bưởi da xanh rất ngon, ngọt và không hạt nếu trồng thuần 1 giống trong vườn, có giá bán hơn hẳn giống Năm Roi. Hiện nay bưởi da xanh đã phát triển đến nhiều vùng Đông Nam Bộ, Nam Trung Bộ và cả thành phố Huế.

Bưởi da xanh vừa ngon vừa dễ làm trái quanh năm nên giống này rất phổ biến và đã xuất khẩu đi nhiều nước như Trung Quốc, châu Âu bởi các công ty xuất khẩu trái cây ở Bến Tre, TP Hồ Chí Minh.

Có nguồn gốc ở huyện Bình Minh, Vĩnh Long, trước khi có bưởi da xanh, Năm Roi là giống bưởi ngon số 1 của miền Nam.

Bưởi Năm Roi có ưu điểm là giá bán vừa phải so với da xanh nên vẫn còn phổ biến ở miền Tây và nếu được thu hoạch đúng độ chín thì chất lượng cũng rất ngon nhưng rất tiếc hầu hết nhà vườn thu hoạch còn hơi non nên chất lượng kém đi nhiều.

Giống này nhờ có dạng trái hình quả lê nên rất phù hợp để tạo hình quả bầu hay khắc các chữ Phúc, Lộc, Thọ lên trái, có giá bán rất cao dịp Tết đến.

Nổi tiếng nhất ở Đồng bằng sông Cửu Long là cam sành và cam xoàn.

Giống cam này được trồng nhiều ở Tiền Giang, Vĩnh Long, Bến Tre, Đồng Tháp, Hậu Giang được người tiêu dùng ưa chuộng nhất là trong mùa hè vắt nước uống thì rất tốt.

Trước đây cam sành cho thu nhập rất cao so với các cây ăn trái khác nhưng mấy năm gần đây do dịch bệnh vàng lá và bà con trồng rất dày, kiểu mì ăn liền, phát triển nóng, sản lượng quá nhiều nên giá bán không còn cao dẫn đến hiệu quả/hecta không còn được như trước.

Đây là giống cam ngon, ngọt được trồng phổ biến ở miền Tây, giống này dùng để ăn tươi chứ không vắt nước uống như cam sành.

Miền Nam có 2 giống quýt phổ biến là quýt đường và quýt hồng, hay còn gọi là quýt tiều Lai Vung.

Giống này trồng phổ biến ở huyện Càng Long, Trà Vinh với những vườn quýt chuyên thả kiến vàng nên trái rất ngon, ngọt, vỏ rất bóng và đẹp.

Ngoài Trà Vinh, quýt đường còn trồng nhiều ở Bến Tre, Tiền Giang, Đồng Tháp và các tỉnh Đông Nam Bộ như Đồng Nai, Bình Dương.

Quýt rất phổ biến ở huyện Lai Vung, Đồng Tháp với đặc điểm là khi chín vỏ trái có màu cam, sắc đẹp được đánh giá rất cao vào dịp Tết Nguyên Đán do bà con thích chưng quả này trên mâm ngũ quả.

Tuy nhiên gần đây diện tích giảm nhiều do dịch bệnh vàng lá và thối rễ.

Cây này được trồng phổ biến ở Chợ Lách (Bến Tre), Cầu Kè (Trà Vinh), Hóc Môn (TP Hồ Chí Minh), Long Khánh (Đồng Nai) và ở Thủ Dầu Một (Bình Dương).

Đây là loại trái cây xuất khẩu quan trọng của Thái Lan nhưng ở Việt Nam không còn nhiều do trồng lâu thu hoạch lại có hiện tượng năm được năm mất nên nhà vườn thay thế bằng các loại cây khác.

Măng cụt là đặc sản trong số các loại trái cây nhiệt đới, ăn rất ngon và triển vọng xuất khẩu rất lớn nhưng ở miền Tây không còn nhiều diện tích. Trong tương lai có thể quan tâm khuyến khích trồng để xuất khẩu.

Đây là trái cây xuất khẩu lớn của ngành trái cây hiện nay, đi được nhiều nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc. Nhờ có tiến bộ về xử lý sau thu hoạch hiện chuối tiêu Việt Nam bán trong các siêu thị như Coop Mart, Aeon, Lotte, Big C giá cao hơn giá xuất khẩu.

Trong các siêu thị, giá chuối tiêu từ 25-30 nghìn đồng/kg so với xuất khẩu tươi đi các nước chỉ 12-15 nghìn đồng/kg.

Chuối tiêu được trồng ở các tỉnh Bình Dương, Tây Ninh, Bà Rịa Vũng Tàu và Lâm Đồng, đem lại hiệu quả kinh tế khá cao nếu được đem vào bán ở các siêu thị trong nước.

Tuy nhiên, bệnh Panama, vàng lá đang tàn phá các vườn trồng chuối tiêu ở miền Đông trong lúc giải pháp tìm giống kháng bệnh xem ra chưa có cái tên nào nổi bật.

Ở miền Nam còn gọi là khóm, được trồng nhiều trên các vùng đất phèn ở Hậu Giang, Tiền Giang, Long An, Kiên Giang, hiện nay được sơ chế đông lạnh rồi xuất khẩu.

Đặc biệt dứa trồng ở Tiền Giang và Hậu Giang có chất lượng rất ngon, nổi tiếng ở miền Nam. Cầu Đúc và Bến Lức là hai nơi trồng dứa ngon nức tiếng.

Do đặc điểm thích nghi với đất phèn ở đồng bằng sông Cửu Long nên dứa được trồng phổ biến, tương lai chỉ cần phục tráng, tìm cây giống tốt để nhân giống trồng là phù hợp.

Đây là trái cây được tiêu thụ với lượng rất lớn, thường xuyên có mặt như là trái cây tráng miệng ở các khách sạn hay trên các chuyến bay nội địa và quốc tế.

Đu đủ có nhiều giống như giống Đài Loan tím, tuy đã tồn tại trong sản xuất trên 20 năm nhưng vẫn rất ngon, ngọt, thịt đỏ và chắc lại chống chịu tốt với bệnh đốm vòng nên được bà con nông dân và cả người tiêu thụ rất ưa chuộng.

Có nhiều giống ổi như ổi Đài Loan, ổi nữ hoàng, ổi ruby, ổi trân châu nhưng được giá nhất là giống ruby kế đến là giống nữ hoàng rồi mới đến giống ổi Đài Loan.

Ổi ruby có thịt màu đỏ, ngon, ngọt, dày cơm còn giống trân châu cũng có thịt đỏ nhưng mỏng cơm hơn ruby nên không phổ biến bằng giống ruby.

Nữ hoàng là giống thịt màu trắng, giòn, ngọt, rất ít hạt so với giống Đài Loan nên giá bán cao hơn ổi Đài Loan. Cuối cùng là giống ổi Đài Loan ngon, ngọt, giòn nhưng nhiều hạt hơn giống nữ hoàng.

Vú sữa là loại trái cây chỉ Việt Nam trồng thương mại mặc dù nó cũng có ở Campuchia, Philippines hay Thái Lan.

Giống vú sữa nổi tiếng có vú sữa Lò Rèn nguồn gốc ở Vĩnh Kim, Châu Thành, Tiền Giang rất ngon, ngọt được xuất khẩu đi Mỹ, Trung Quốc và đưa ra tiêu thụ ở Hà Nội.

Hiện có giống mới là vú sữa không mủ, trái màu tím, thịt không có mủ, trái to từ 450-500 gram và rất ít hạt. Tuy nhiên giống mới này không ngọt bằng giống vú sữa Lò Rèn, tuy có mủ nhưng ngon, ngọt và nhiều nước hơn giống không mủ.

Ngoài ra còn giống vú sữa tím, được trồng nhiều ở Tiền Giang, Sóc Trăng, Cần Thơ và Củ Chi - TP Hồ Chí Minh. Tuy có màu tím đẹp nhưng thịt trái không ngọt như giống vú sữa Lò Rèn nên mức độ phổ biến không bằng giống Lò Rèn.

Mấy năm gần đây, mít phát triển rất mạnh mẽ ở miền Tây nhất là Tiền Giang, Cần Thơ, Hậu Giang, giống phát triển mạnh là mít Thái sớm. Giống mít này đem lại lợi tức lớn cho nhà vườn, thu nhập bình quân trên 500 triệu mỗi hecta nên đã và đang là cây phát triển nóng ở đồng bằng sông Cửu Long.

Đặc biệt, Việt Nam gọi là mít Thái sớm nhưng khi qua Thái Lan chúng tôi không tìm thấy giống này trồng thương mại, điều này cho thấy sự nhạy bén của nhà vườn miền Nam (ông Ba Lập ở Cai Lậy, Tiền Giang), biết nhận ra một loại giống quý. Mấy năm gần đây, giống này phát triển nóng nhờ thịt chắc, giòn, và rất ngọt.

Gần đây ở Cái Răng, Cần Thơ có giống mít không hạt, giống này có chất lượng ngon, xơ mít ăn được như phần thịt. Tuy vậy mức độ của biến của nó không cao như mít Thái sớm do năng suất thấp hơn.

Cây mít Thái sớm đang giúp nhà vườn ở đồng bằng sông Cửu Long làm giàu, mỗi hecta có thể cho 40 tấn, mỗi kg có giá từ 20-40 nghìn đồng, đôi khi lên đến 50-60 nghìn đồng.

Mấy năm gần dây, bà con nhà vườn đồng bằng sông Cửu Long bắt đầu trồng thử các giống bơ nhiệt đới ở Bến Tre, Đồng Tháp, Tiền Giang…

Các vườn ươm cây giống ở Chợ Lách - Bến Tre hiện đã nhân rất nhiều cây giống bơ nhiệt đới cho vùng mình và các giống bơ ưa mát cho khu vực Tây Nguyên.

Những thử nghiệm ban đầu cho thấy các giống bơ nhiệt đới như 034, MD2, Mã Dưỡng… phù hợp với điều kiện nhiệt đới. Trong đó giống 034 cho chất lượng tốt nhất, đạt năng suất khá cao ở Tiền Giang, Bến Tre, tương tự như vùng đất mà nó xuất phát ở Bảo Lộc - Lâm Đồng.

Nếu đồng bằng sông Cửu Long có Chợ Lách nổi tiếng với trái cây nhiệt đới thì Đông Nam Bộ có Long Khánh, Đồng Nai làm đại diện.

Tại đây có đủ các loại trái cây nhiệt đới như ở đồng bằng sông Cửu Long, mùa vụ muộn hơn so với đồng bằng sông Cửu Long và bà con ở đây chưa làm rải vụ sầu riêng, chôm chôm, bòn bon như ở đồng bằng sông Cửu Long.

Trong lúc đồng bằng sông Cửu Long có trái hầu như quanh năm thì ở Đông Nam Bộ chỉ có trái vào mùa mưa, từ tháng 5 đến tháng 11.

Đặc sản ở vùng đất cao này có sầu riêng, chôm chôm, măng cụt, bòn bon, mít và các loại khác như ở đồng bằng sông Cửu Long như ổi, xoài, chuối tiêu.

Chuối tiêu vùng này có diện tích đến vài trăm hecta trên mỗi trang trại, cung cấp quanh năm cho các siêu thị trong nước và xuất khẩu. Hiệu quả sản xuất của chuối tiêu ở một vài công ty tại Đông Nam Bộ rất cao, lên đến hơn 300 triệu mỗi hecta.

Ở Tây Ninh còn có na hay còn gọi là mãng cầu ta, trồng tập trung diện tích lớn. Gần đây có thêm giống na Thái, trái to hơn giống na ở Tây Ninh, ít hạt hơn nên có giá bán tốt hơn giá na nội địa, vào khoảng 120 nghìn đồng/kg so với 40-50 nghìn đồng/kg. Na này được xuất khẩu đi Campuchia và bán ở trong nước.

Mít ở Đông Nam Bộ là mít lá bàng, dùng để chế biến mít sấy. Giống mít lá bàng có đặc điểm là trái to trên 10 kg, thịt rất nhạt, giá rẻ, chỉ khoảng 5.000 đồng/kg so với mít Thái sớm lên đến 30-50 nghìn đồng/kg.

Mít này chỉ phù hợp để chế biến, được bà con ở Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu trồng để làm mít sấy.

Đặc sản vùng này có xoài ở Cam Ranh và thanh long. Mấy năm gần đây, bà con còn trồng thêm bưởi da xanh, sầu riêng, xoài cát Hòa Lộc, mít Thái sớm và các giống bơ nhiệt đới.

Đất vùng này là đất cát, đặc biệt phù hợp với cây xoài như ở Phù Cát, Bình Định hay xoài canh nông ở Cam Ranh, Nha Trang.

Ngoài ra, nhờ cây thanh long chịu nắng gió mà người dân Bình Thuận đổi đời, bà con ở đây ngày nay đã đủ ăn đủ mặc so với trồng lúa trước đó.

Về mùa vụ, mỗi năm một vườn có thể cho thu trái từ 2-4 lần, trong đó vụ tự nhiên từ tháng 4-6 và vài vụ đốt đèn như vụ tháng 8-10, vụ tháng 11-12 và vụ sau Tết.

Như vậy mỗi năm, một vườn cho trái từ 2-4 lần tùy ý muốn của chủ vườn, mang lại lợi nhuận rất cao cho nhà vườn.

Ngoài các giống truyền thống, ở đây đang phát triển thêm các giống bơ nhiệt đới rất ngon như bơ 034.

Nói đến Nam Trung Bộ, không thể không nhắc đến cây nho, loại cây trồng thích nghi từ lâu đời.

Từ trước 1980, cán bộ công nhân viên Trung tâm Nghiên cứu Bông Nha Hố (Ninh Thuận) đã trồng giống nho đỏ trong vườn nhà. Giống này tuy thích nghi với điều kiện địa phương nhưng chất lượng hơi kém, vị chua, trái nhỏ.

Đến năm 1998, các nhà khoa học đã du nhập về giống nho xanh là giống phổ biến ở Thái Lan. Bằng cách ghép lên gốc nho cũ, các cán bộ Trung tâm Nha Hố đã có kết luận rất sớm là giống nho xanh mới này cho năng suất và chất lượng tốt, từ đó Trung tâm đề xuất Bộ NN-PTNT công nhận cho phép sản xuất dưới cái tên NH 01-48, năm 2002. Giống hiện vẫn tồn tại trong sản xuất đến ngày nay.

Đây là vùng đất nông nghiệp rất đặc biệt vì đất rất tốt, đất đỏ bazan và khí hậu phù hợp để trồng những loại cây có giá trị cao như sầu riêng, bơ, chanh leo.

Ở Tây Nguyên hầu hết các nơi đều trồng được sầu riêng tốt như huyện Đắk Mil, Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông; Buôn Ma Thuột, Krông Pắk, tỉnh Đắk Lắk; huyện Sa Thầy, Kon Rẫy, tỉnh Kon Tum; huyện Bảo Lộc, Bảo Lâm, Di Linh, tỉnh Lâm Đồng.

Nhờ đất tốt nên sầu riêng ở đây rất ngon lại cho trái muộn tự nhiên so với đồng bằng nên không đụng hàng, có giá cao. Nhà vườn trồng sầu riêng ở Tây Nguyên tuy không làm trái vụ được như ở đồng bằng sông Cửu Long nhưng thường có diện tích lớn hơn ở đồng bằng nên mức độ sung túc ở đây không hề kém nhà vườn ở đồng bằng.

Bơ là trái cây đặc biệt thích hợp với Tây Nguyên. Mấy năm gần đây có nhiều nhà vườn ở vùng này là Việt kiều Mỹ nên họ đem về rất nhiều giống bơ tốt từ Mỹ.

Ví dự như BOOTH, 034, 036, TA 1, TA 40, Hass, Lamb Hass, Pinkerton, Reed, Gem, Duke, Dusa, v.v... Đây là nguồn giống bơ mới, rất cần để phát triển lâu dài ở Tây Nguyên.

Nhưng để phát triển bơ cho vùng đất tiềm năng rất to lớn này cần có mô hình trồng bơ đúng kỹ thuật, hướng dẫn nên thu hoạch trái bơ vào lúc nào.

Bên cạnh đó là hệ thống vườn ươm, sản xuất cây giống sạch bệnh với các giống ghép kháng được bệnh xì mủ. Ngoài ra, cần xây dựng các nhà đóng gói để có trái bơ chín đồng đều đưa vào siêu thị như ở các nước tiên tiến.

Cây chanh leo có tiềm năng rất tốt ở Tây Nguyên nhưng chưa phát huy được vì chưa có cây giống tốt dù có đến vài ba công ty cung cấp cây giống ở đây.

Nếu có cơ quan hoặc công ty làm cây giống đảm bảo sạch bệnh và nhà vườn thay đổi cách trồng thì mới phát triển ổn định được.

Lúc bắt đầu, ai cũng tính sẽ thu hoạch 50-70 tấn/ha và giá mỗi kg chỉ cần 20.000 đồng thôi thì sẽ rất nhiều tiền, nhưng hầu hết chỉ thu được 20-30 tấn/ha do bệnh xuất hiện rất sớm. Nông dân bị thua lỗ vì giá cây giống ban đầu rất tốn kém nhưng lại không sạch bệnh như lời nói của người bán, bệnh xuất hiện rất sớm sau khi trồng.

Như cây bơ, để phát triển chanh leo đúng hướng cho vùng này cần xây dựng vườn ươm, sản xuất cây sạch bệnh, đây là việc làm cơ bản và cần thiết.

Ngoài ra, xây dựng mô hình trồng kiểu mới để không làm bệnh lây lan từ vườn này qua vườn khác, phải dứt điểm thu hoạch cùng một lúc rồi cùng trồng lại một lúc thì bệnh không gây thiệt hại nặng cho nhà vườn như hiện nay.

Như bên Đài Loan, một chu kỳ trồng chanh leo của họ chỉ đúng 1 năm rồi bỏ còn bên mình chu kỳ trồng lại từ 1,5-2 năm nên nhiều bệnh xuất hiện và lây lan qua các vườn mới trồng.

Bên cạnh đó, cần thay đổi cách thu hoạch để trái có chất lượng cao nhất. Hiện nay hầu hết thu hoạch lúc trái chưa chín nên chất lượng chưa cao.