Cây Trâm Bầu Là Cây Gì? Cây Trâm Bầu Trị Bệnh Gì?

Cây trâm bầu là loại cây khá quen thuộc với người dân Nam Bộ, cây có sức sống dẻo dai, phát triển nhanh, thường mọc hoang ở các con kênh ven vùng đồng bằng sông Cửu Long. Trong dân gian, cây trâm bầu có tác dụng chữa giun sán, nước ăn chân, lợi tiểu, mát gan, giảm đau bụng, cầm tiêu chảy,… Vậy cây trâm bầu là cây gì? Cây trâm bầu có tác dụng gì? Cây trâm bầu trị bệnh gì? Để hiểu rõ hơn về tác dụng của cây trâm bầu, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau đây.

Cây trâm bầu là cây gì?

Cây trâm bầu thuộc họ bàng Combretaceae, có tên khoa học là Combretum quadrangulare Kurz. Ngoài ra, cây trâm bầu còn được gọi với nhiều tên gọi khác như cây chân bầu, cây chưng bầu, chưn bầu, săng kê, tim bầu, ke khao,…

Hình ảnh cây trâm bầu

Cây trâm bầu là loại cây thân gỗ nhỏ với chiều cao từ 2 – 10m hoặc có thể lên đến 12m. Thân cây phân thành nhiều cành ngắn, khi cành rụng hết lá nhìn giống như gai nhọn, cành non có hình 4 cạnh và mép cạnh có rìa mỏng.

Lá trâm bầu mọc đối nhau, cuống lá ngắn, lá có hình trứng dài, chóp lá tù hoặc hơi nhọn và có gốc thuôn. Trên hai mặt lá đều có lông, mặt trên lá có lông nhiều hơn mặt dưới, chiều dài lá khoảng 1 – 7.5cm, chiều rộng khoảng 1.5 – 4cm hoặc to hơn.

Hoa trâm bầu gồm nhiều hoa nhỏ màu vàng nhạt, thường mọc ở đầu cành hoặc ở nách lá.

Quả trâm bầu lớn có 4 cánh mỏng, có chứa một hạt hình thoi và có rìa. Cây trâm bầu thường ra hoa và quả vào tháng 9 – 11 hàng năm.

Phân bố, thu hái

Cây trâm bầu có nguồn gốc từ các nước Đông Dương như Việt Nam, Lào, Campuchia.

Ở nước ta, cây trâm bầu được tìm thấy phổ biến ở các tỉnh Nam Bộ hoặc Nam Trung Bộ, khu vực miền Bắc chưa thấy xuất hiện loại cây này.

Cây trâm bầu được trồng để lấy bóng mát hoặc để nuôi kiến cánh đỏ, theo kinh nghiệm của những người nuôi loài kiến này, khi sống trên cây trâm bầu chúng sẽ phát triển nhiều cánh hơn.

Cây trâm bầu phát triển tốt ở những vùng đất phèn, vùng nước ngọt và vùng nước ngọt, cây dễ trồng không kén đất, thậm chí có nơi còn phát triển thành rừng. Cây thường được trồng để lấy củi là chủ yếu, ít nơi trồng để làm dược liệu.

Người ta thường sử dụng lá, quả, hạt và rễ của cây trâm bầu để làm thuốc chữa bệnh.

Phấn lá và rễ được thu hái quanh năm, còn quả và hạt thường được thu hái vào tháng 1 – 2 hàng năm, có thể dùng dạng tươi hoặc khô.

Thành phần hóa học

Dựa trên kết quả phân tích, hạt trâm bầu có chứa 12% dầu béo, acid béo, acid oxalic tự do, oxalate calcium, tannin. Ngoài ra, khi phân tích acid béo nhận thấy hạt có chứa 5.91% acid palmitic và 2.31% acid linoleic.

Dầu trâm bầu có màu nâu đỏ, dầu trâm bầu ngoài việc ứng dụng trong công nghiệp tổng hợp các chất tẩy rửa và xà phòng, có còn được dùng để ăn nếu được tinh luyện kỹ ngay sau khi lấy dầu ra và loại bỏ độc tố.

Tác dụng dược lý – Cây trâm bầu là cây gì?

Trong đông y cây trâm bầu là cây gì?

Cây trâm bầu có khả năng chữa nhiều bệnh như:

• Phần hạt và rễ trâm bầu được dùng làm thuốc tẩy giun kim, giun đũa.
• Phần lá và vỏ cây cũng có tác dụng như hạt.
• Nước sắc từ hạt trâm bầu được sử dụng trên sán lợn, giun đất.
• Lá trâm bầu phơi khô, sử dụng kết hợp với lá nhân trần để làm trà nhuận gan.
• Rễ trâm bầu được dùng để chữa vết thương và lá được dùng làm thuốc cầm tiêu chảy, giúp giảm đau.

Ngoài ra, người dân Thái Lan còn sử dụng vị thuốc này để cầm máu vết thương và điều trị đau cơ.

Trong y học hiện đại cây trâm bầu là cây gì?

• Tác dụng kháng khuẩn: Với chiết xuất cồn thô từ hạt của cây trâm bầu có tác dụng đối kháng với cầu khuẩn Gram dương, S. aureus kháng methicillin và S. aureus nhạy cảm với methicillin. Dịch chiết cũng có hoạt tính chống lại trực khuẩn Gram âm lên men, vi khuẩn Gram âm không lên men P. aeruginosa và Acinetobacter baumanii. Chiết xuất ethanolic và ether từ hạt khô hoặc vỏ rễ khô của cây trâm bầu có tác dụng chống giun đất khi thử nghiệm in vitro, Ngoài ra, chiết xuất từ lá trâm bầu khô được báo cáo cho thấy khả năng kháng khuẩn chống lại Helicobacter pylori.
• Tác dụng lợi tiểu: Nước sắc từ cây trâm bầu có tác dụng tăng bài tiết nước tiểu chậm nhưng kéo dài.
• Tác dụng lợi mật: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nước sắc lá trâm bầu có thể làm tăng tiết mật, tăng cảm giác thèm ăn, kích thích tiêu hóa và cải thiện vị giác.
• Tác dụng ức chế tế bào ung bướu: Qua một số nghiên cứu cho thấy, lá và hạt của dược liệu có tác dụng chống lại các yếu tố gây hại cho gan, ức chế các gốc tự do và các tế bào ung bướu trong cơ thể. Ngoài ra, hạt nano được chiết xuất từ dược liệu còn có khả năng ức chế sự di căn của tế bào ung thư phổi.
• Hỗ trợ điều trị nhiễm HIV: Chất chiết xuất từ dược liệu trâm bầu có khả năng gây ức chế một loại enzym quan trọng trong quá trình nhân lên của virus HIV-1.
• Hoạt động gây độc tế bào: Flavonoid và Cycloartane tritererpenoids được phân lập từ chiết xuất cồn của lá trâm bầu có hoạt tính gây độc tế bào chống lại sự di căn gan từ ung thư biểu mô đại tràng. Methyl tetradecanoat B và D trong testterpenoids cho thấy độc tính tế bào mạnh.

Những bài thuốc chữa bệnh từ cây trâm bầu

Chữa giun đũa, giun kim, giun sán

Lấy 50g bột từ hạt trâm bầu, 50g bột từ lá mơ và 100g bột nếp. Đem các nguyên liệu trộn đều với lại với nhau, cho thêm một ít nước, vo thành viên và hấp cách thủy đến khi chín. Mỗi buổi sáng sau khi thức dậy ăn một lượng vừa phải, không ăn thêm thực phẩm nào khác cho đến trưa. Thực hiện liên tục trong 4 – 5 ngày sẽ giúp tiêu diệt giun hoàn toàn trong đường ruột.

Hoặc lấy hạt trâm bầu đem nướng rồi kẹp trong quả chuối chín để ăn, đối với trẻ em thì dùng 7 – 14g (tức là khoảng 5 – 10 hạt), còn người lớn thì dùng khoảng 14 – 20g (tức là khoảng 10 – 15 hạt).

Chữa xơ gan cổ trướng

lấy 50g lá trâm bầu, 50g lá cối xay, 50g vỏ cây vọng cách, 50g vỏ cây quao nước, 200g thân cây ráy gai và 200g quả dứa rừng, đem sắc lấy nước uống, mỗi ngày uống 1 thang.

Chữa nước ăn chân

Lấy 100g lá trâm bầu, lá phèn đen, lá bạch hạc, lá móng tay cùng với 100ml rượu trắng. Đem các lá dược liệu giã cho thật nhuyễn, rồi ngâm với 100ml rượu trắng, có thể sử dụng được ngay khi ngâm, đậy kín sau mỗi lần sử dụng, bôi rượu trâm bầu 2 – 3 lần/ngày chữa bệnh nước ăn chân rất hiệu quả.

Giúp nhuận gan, lợi tiểu

Lấy 15g lá trâm bầu khô và 15g lá nhân trần khô, sắc cùng với 1 lít nước, sắc kỹ đến khi nước cô cạn còn 1 bát thì ngưng, dùng uống mỗi ngày 1 lần.

Lưu ý:

• Đối với phụ nữ đang mang thai và đang cho con bú nên thận trọng khi sử dụng cây trâm bầu.
• Cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng cây trâm bầu kết hợp với các loại thuốc, đặc biệt là thuốc tác động đến men gan, thuốc trị nhiễm giun sán, thuốc lợi tiểu,…

Nếu thấy bài viết ý nghĩa vui lòng đánh giá về bài viết này nhé