“Chã” ở Cột 5 | Báo Dân Trí

Có thể bạn quan tâm

“Chã” là nghiệp biển - là từ riêng để gọi ngư dân sinh sống bằng nghề chài lưới trên vịnh Hạ Long (Quảng Ninh) xuất phát từ cách đánh lưới phổ biến trước kia của họ: chã cào (hay còn gọi là giã cào) mà ra.

Xóm chài này là một phần trong cộng đồng ngư dân trên biển hiện đang sinh sống trên các nhà bè trong lòng di sản Hạ Long. Nhưng khác biệt với làng chài Cửa Vạn, xóm chã cột 5 nằm sát mép nước, ngẩng mặt lên là con đường ven biển Hạ Long - Cẩm Phả đang hình thành ngăn cách với khu đô thị mới giàu có và sang trọng; sau lưng họ là trùng điệp những tháp núi trứ danh của vịnh Hạ Long.

Từ khi con đường ven biển và khu đô thị cao cấp hình thành, xóm chài cột 5 dường như bị đẩy xa hơn ra phía biển. Khoảng cách này có lẽ không bao giờ gần lại được nữa, khả năng dời biển lên đất liền kiếm đất cắm dùi của dân chã cũng vì thế mà xa hơn.

Đi liền với xóm chã là một bến cá hình thành lúc sớm tinh sương và chỉ họp chừng 1 tiếng là tan. Người ta nói chỉ cần nhìn bến cá cột 5 bán đồ hải sản gì vào buổi sáng là biết cả ngày hôm ấy các nhà hàng Bãi Cháy, Hòn Gai cho khách ăn gì. Có thể biết con nước lớn, nước ròng, mùa cá đàn, mùa tôm, ốc, mực cũng từ đây, bởi đây như một phiên chợ đầu mối, nơi dân chã sau một đêm lao động cật lực dong thuyền về bến trao tay lái cho vợ rồi nằm khểnh ăn bát cơm, hút thuốc lào vặt rồi ngủ gật ngủ gù trên mũi thuyền trong ánh bình minh đang lên. Cứ thế chã nghiệp - chồng ra khơi đánh bắt, vợ ở nhà chờ đón và bán hàng ngay trên thuyền neo ở bến, giải phóng ngay trong buổi sáng.

Không ngày nào những cư dân cột 5 không đủ mặt ở bến vào lúc sáng sớm, nhưng thuyền có gì họ bán ngay trong lúc họp chợ để còn mua dầu đèn, lưới cụ cho chuyến đi mới. Chỉ mặt trời lên cao là thuyền lại rỗng không, cảnh nghèo lại phơi ra trong khoang thuyền chật hẹp, không điện, không thưởng thức văn hóa thông tin.

Thuyền nào cũng nhiều trẻ con, những đứa trẻ biết bơi và biết chèo thuyền trước khi biết chạy. Phụ nữ quỳ trong lúc chèo thuyền, họ dùng cả người để làm lực đẩy thuyền, chứ không chỉ dùng lực ở hai cánh tay. Không ai biết nghiệp chã đã đeo đẳng và trở thành hình ảnh con người của vùng vịnh từ bao giờ nhưng giờ đây, cộng đồng dân chã đã được công nhận và được bảo tồn song song với sự tồn tại của cảnh quan và của văn hóa Hạ Long. Dù vậy thì đất liền đối với họ luôn luôn là một thế giới xa lạ, với biệt thự xe hơi và những mệnh phụ dắt chó đi dạo, những em bé tay cầm bóng bay vào mỗi lúc sáng sớm khi họ vừa kết thúc một phiên lao động mệt nhọc và lại phải tiếp tục vật lộn mưu sinh.

Tôi sẽ còn trở lại đây, nơi cô “chã” bé nhỏ mà tôi quen biết quỳ chân chèo thuyền, chợ cá họp lúc tinh sương, trở lại thăm nét khắc khổ, u buồn, tui tủi trên từng gương mặt chã ở cột 5.