Chăm Sóc đúng Cách Bà Mẹ Thời Kỳ Hậu Sản

Người phụ nữ trong thời kì hậu sản (sau sanh thường hoặc sau mổ) có những thay đổi sinh lý trong cơ thể đòi hỏi cần có một sự chăm sóc cũng như theo dõi hợp lý. Việc chăm sóc hậu sản đúng cách sẽ giúp cho sản phụ phục hồi tốt hơn và nhanh hơn, góp phần giúp giảm bớt stress cho cuộc sống trong thời kỳ này.

Gần đây, cụm từ “ trầm cảm sau sinh” được nhắc đến nhiều hơn khi có nhiều trường hợp đáng tiếc, đau lòng đã xảy ra do những rối loạn tâm lý của người phụ nữ sau thời kỳ sinh nở. Người thân và ngay chính người phụ nữ sau sinh chưa ý thức được tầm quan trọng của việc chăm sóc sức khỏe thể chất và tinh thần của người mẹ sau sinh cũng quan trọng không kém thời gian mang thai.

Chế độ dinh dưỡng cho các bà mẹ trong thời kì hậu sản

Sau khi sinh bà mẹ cần được ăn uống đầy đủ các chất dinh dưỡng, không nên kiêng khem quá mức vì bà mẹ rất cần lấy lại sức và tạo sữa nuôi con. Nhiều quan niệm xưa cho rằng không nên ăn một số loại thức ăn vì có thể gây hại cho cơ thế (ví dụ như: ăn cam sẽ bị chảy nước vàng, ăn hải sản sẽ bị sẹo lồi…), tuy nhiên theo y học hiện nay những quan điểm đó là không chính xác. Việc bị chảy dịch vàng hay sẹo lồi là do cơ địa sinh lý của mỗi cá nhân, không liên quan đến thức ăn. Vì thế nếu kiêng khem không đúng cách sẽ làm sản phụ thiếu đi những chất dinh dưỡng cần thiết.

Để đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng cần ăn đa dạng các nhóm thức ăn, mỗi bữa ăn cần có đầy đủ 3 nhóm chất:

1.Tinh bột: cơm, mì, bún, khoai lang, khoai tây …

2.Đạm: thịt bò, thịt heo, gia cầm, trứng, đậu, sữa

3.Chất béo: dầu, trứng, các loại thịt

Ngoài ra các loại thức ăn sau cũng vô cùng cần thiết. Chất xơ từ các loại rau, trái cây. Chất xơ rất cần thiết giúp tạo khối phân, tránh táo bón Nhiều sản phụ sau sanh đối mặt với tình trạng táo bón, việc rặn quá mức khi đại tiện có thể ảnh hưởng không tốt đến vết may tầng sinh môn, vết mổ; góp phần làm bung vết may hoặc vết mổ.

Nước: hơn 80% cơ thể là nước, sữa mẹ cũng có thành phần chủ yếu nước vì thế nước là một chất vô cùng thiết yếu cho cơ thể. Mỗi ngày sản phụ cần cung cấp ít nhất từ 2 đến 3 lít nước để đảm bảo cung cấp đủ cho cơ thể.

Một vài loại thực phẩm tạo mùi mạnh như các loại gia vị, hành, tỏi khi ăn sẽ để lại mùi trên cơ thể, và các loại mùi này có thể gây khó chịu cho bé và làm bé lười bú mẹ. Tương tự, nếu trong thời gian này mẹ có sử dụng nước hoa cũng có thể làm bé bỏ bú vì cơ thể mẹ có mùi lạ. Chính vì thế, mẹ nên hạn chế ăn những thức ăn tạo mùi mạnh hay dùng nước hoa trong thời gian này.

Vệ sinh đúng cách trong thời gian hậu sản

Có quan điểm cho rằng thời gian hậu sản cần phải ở cữ, không được tắm rửa, phải ủ ấm, nằm than, hơ lửa thì sẽ tránh được mắc bệnh sau này. Tuy nhiên, đó là một sai lầm. Thứ nhất, việc không tắm rửa hằng ngày sẽ làm vi khuẩn tích tụ trên cơ thể, biến cơ thể thành 1 ổ vi khuẩn, từ đó dễ sinh ra các bệnh nhiễm trùng, cũng như gây nhiễm cho bé khi người mẹ tiếp xúc chăm sóc cho bé

Thứ hai, nằm than là một hành động rất nguy hiểm, vì khi đốt than sẽ sinh ra khí CO – là một loại khí độc, tuy nhiên lại không màu, không mùi, không vị. Người hít phải loại khí này sẽ bị ảnh hưởng hô hấp, dần hôn mê và có thể tử vong. Vì thế không nên nằm than trong thời gian hậu sản vì rất nguy hiểm cho mẹ và bé, đặt biệt là trong 1 phòng kín. Thứ ba, việc hơ nóng cơ thể sẽ làm cho tử cung bị dãn ra, từ đó làm cho tử cung co hồi kém dẫn đến tái phát chảy máu âm đạo trở lại, trường hợp nặng cần phải nhập viện để điều trị.

Như vậy, thời gian hậu sản chúng ta cần tắm rửa mỗi ngày, vệ sinh vùng vết may tầng sinh môn và chặm lại bằng khăn vải hoặc khăn giấy để giữ cho vết may khô, cũng cần vệ sinh vết may theo cách tương tự sau mỗi lần đi đại tiện. Tương tự, vết mổ cũng cần phải giữ cho khô ráo, và trường hợp vết mổ được may bằng chỉ không tan thì các bà mẹ nên đến trung tâm y tế gần nhà để cắt chỉ. Không cần thiết phải nhét bông gòn vào tai để giữ ấm vì không có hiệu quả, hơn nữa có nguy cơ bông gòn bị lọt sâu vào bên trong tai và gây ra những phiền toái không đáng có.

Chế độ vận động hợp lý

Các bà mẹ sau khi sanh xong sẽ được nằm theo dõi một thời gian. Nếu tình trạng ổn định sẽ được chuyển qua phòng hậu sản. Ngày đầu tại phòng hậu sản, sản phụ nên tập vận động sớm, từ việc xoay trở tại giường, ngồi dậy, rồi đi lại. Việc vận động sớm sẽ giúp cho cơ thể mau lấy lại sức, giảm bớt đau, giúp cho việc tống thoát sản dịch tốt hơn. Ngoài ra còn giúp tăng cường miễn dịch cho mẹ, cũng như tránh được các biến chứng loét tì đè do nằm lâu.

Cần lưu ý rằng trong những giờ đầu, do cơ thể chưa hồi phục tốt nên có thể xảy ra té ngã nếu như thay đổi tư thế một cách đột ngột. Vì thế, các bà mẹ khi chuyển từ tư thế nằm sang ngồi, cần có 1 khoảng nghỉ ngắn chừng vài phút để bớt chóng mặt, quen với tư thế rồi mới bước xuống giường. Có thể cần thêm sự giúp đỡ từ người thân hỗ trợ trong thời gian này. Khi có thể tự đi lại một mình, các bà mẹ có thể sinh hoạt như 1 người bình thường.

Ngoài ra có 1 số bài tập thể dục, giúp cho các cơ vùng tầng sinh môn trở nên khỏe hơn. Từ đó phòng tránh táo bón, đồng thời cũng phòng nguy cơ bị sa các cơ quan vùng sinh dục sau này.

Hình: bài tập nhóm cơ Kegel (Nguồn: internet)

Chế độ thư giãn và nghỉ ngơi hợp lý

Cơ thể sau khi sinh có nhiều biến đổi về tâm sinh lý, thêm vào đó là việc phải chăm trẻ sơ sinh ngày đêm, người phụ nữ rất cần sự giúp đỡ, quan tâm của người thân trong gia đình. Mọi người cần chia sẻ, chăm sóc phụ giúp một số sinh hoạt trong nhà để người phụ nữ có thể tranh thủ nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc. Sự đồng cảm, chăm sóc của người chồng trong thời gian này cũng là một yếu tố quan trọng góp phần giải tỏa bớt áp lực tâm lý, giúp người phụ nữ cảm thấy vui vẻ, hạnh phúc đảm nhận tốt thiên chức làm mẹ của mình.

Bệnh viện Nhân dân Gia Định